ANNA VISSER
Liefhebbers van de populaire overheid gaan barre tijden tegemoet. Althans zo wil de voorzitter van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten, prof. dr. J. van den Berg, het de lezers van VN laten geloven.

Schrijvend over reacties na een ramp, zoals die in Enschede, stelt hij: "Ik denk dat op één punt een koerswending in het gehele overheidsoptreden noodzakelijk is: veiligheid moet er een veel ruimere prioriteit krijgen. Dat betekent overigens nogal wat, want de overheid zal er niet 'populairder' van worden. Het doen naleven van veiligheidsvoorschriften zal met kracht en met minder onderhandelen en minder gedogen moeten worden bevorderd." Eindelijk, want het merendeel van de weldenkende burgers wíl helemaal geen populaire overheid, maar een betrouwbare overheid, één die toeziet op strikte naleving van wet- en regelgeving. Lees de brief van H.A. van Enst uit Goor in Elsevier: gedoogbeleid is niet anders dan "weglopen voor de verantwoordelijkheid." De overheid draagt het zwaard immers niet tevergeefs.

Gedogen, dat was het laatste dat de jonge chirurg Maurits de Brauw wilde en dus nam hij ontslag bij het Academisch Ziekenhuis van Maastricht. Hij gedoogde de wachtlijsten niet langer, zegt hij in HP/De Tijd: "Eigenlijk is er geen wachtlijst; er is gewoon een grote geparkeerde groep waar niets mee gebeurt." Hij gedoogde niet langer de situatie dat patiënten er op allerlei manieren tussen gepropt werden: "De bekendste truc is iemand acuut te laten opnemen via de eerste hulp bij ongelukken." Hij werd bijkans mesjoche van het overheidsbeleid: hoe minder bedden bezet, hoe minder geld van de overheid: " Aangezien mijn operaties niet zulke traumatische ingrepen zijn, met een korte opnametijd, zijn ze duur en niet aantrekkelijk voor een ziekenhuis." Evenzo vond een deel der natie het in de jaren zeventig niet bepaald aantrekkelijk dat VVD-leider Hans Wiegel het misbruik van sociale voorzieningen aan de kaak stelde, aldus Elsevier. Pas in de jaren tachtig brak het besef door dat de calculerende burger zich in alle lagen van de samenleving bevindt. "Maar de verzorgingsstaat bleef lankmoedig, niet alleen bij het verstrekken van uitkeringen, maar ook bij de controle op misbruik en het bestraffen en terugvorderen van onterecht verstrekte uitkeringen. Steeds weer bleek dat (...) minstens eenvijfde tot een kwart van de uitkeringsgerechtigden fraudeert (...)." Volgens Elsevier bevat het deze week verschenen NIPO-onderzoek onder 3.645 mensen weinig verrassends. Wel is nieuw dat niet alleen is gekeken naar mensen met een bijstandsuitkering, maar ook naar mensen met een WW of WAO-uitkering. De uitkomst: er wordt veel gesjoemeld. Gelukkig belooft staatssecretaris van Sociale Zaken Hans Hoogervorst beterschap. Als maatregel tegen het zwartwerken kondigt hij aan: "Het aantal controles op bouwplaatsen gaan we verdubbelen." De vraag is natuurlijk wie dát nu gaat controleren. Dat moet iemand zijn die ieder mens telt. Niet alleen liefhebbers van de populaire overheid, ook liefhebbers van schrijvers die zich niet verplicht voelen politiek- getinte uitspraken te doen, gaan barre tijden tegemoet - tenminste als Els de Groen haar zin krijgt. In HN houdt zij een vurig pleidooi voor de niet-zwijgende schrijver. Engagement! Zie Lion Feuchtwanger die met het boek Erfolg "een invoelbaar boek voor velen maakte en de groeiende macht van de jonge nazi's kon aantasten", aldus De Groen. Een smartelijk misverstand. Ze noemt voorts onder anderen J.P. Sarte, die over van alles en nog wat een mening had, en Günter Grass die Roma en Sinti steunt. En die grote moeite had met de Duitse eenwording: "Voor onze buurlanden en de Europese gemeenschap is de eenheidsstaat die er nu aankomt, samen met de hypotheek van ons verleden, veel te gevaarlijk", tekende deze krant begin jaren '90 uit zijn mond op. Wat een genot dat schrijvers als hij het niet voor het zeggen hebben of het voor het zeggen krijgen. Bij hen vergeleken is een gedogende overheid een zegen.

Eerder verschenen in deze rubriek:

Wijsheid komt niet met de jaren
(25 januari 2001)
Hoed ons voor de bangeriken
(18 januari 2001)
Vriendelijke mannen
(11 januari 2001)
Marcel en Mieke
(4 januari 2001)

Eerder verschenen artikelen in het archief.