Premier Koks felicitatie is recht hartelijk, maar de raadselen rond Lubbers' VN-benoeming zijn nog niet opgelost.

Door onze redacteuren RAYMOND VAN DEN BOOGAARD en FLORIS VAN STRAATEN

DEN HAAG, 28 OKT. Een uur nadat premier Kok op 13 oktober heeft gehoord dat wellicht niet Jan Pronk, de officiële Nederlandse kandidaat, maar de uit het niets opgedoken ex-premier Ruud Lubbers hoge ogen gooit als Hoge Commissaris voor de Vluchtelingen, gaat Kok eigenhandig weer aan de slag voor Pronk.

Om tien uur 's ochtends had Kofi Annan, de secretaris-generaal van de VN, Kok telefonisch laten weten dat er problemen waren met het 'draagvlak' voor Pronk, en de naam Lubbers genoemd. Om elf uur ontvangt Kok uit Den Haag een mededeling van de Japanse ambassadeur, dat zijn land 'geen bezwaren' heeft tegen Pronk. IJlings belt Kok Kofi Annan op. Als Japan het probleem is, luidt Koks boodschap, dan is er geen vuiltje aan de lucht: Tokio is met Pronk akkoord.

"Om de kandidatuur van Pronk tot het eind toe kansrijk te doen zijn", heeft Kok zo gehandeld, zei hij gisteren op zijn persconferentie. Om dezelfde reden ziet Kok er op 13 oktober van af om minister van Buitenlandse Zaken Van Aartsen, die zich op dat moment samen met hem in Biarritz bevindt, van de laatste ontwikkelingen en het opduiken van de naam Lubbers op de hoogte te stellen. Van Aartsen hoort er pas een week later van, van Kofi Annan zelf.

Als iedereen één ander in vertrouwen neemt, ligt zoiets binnen de kortste keren op straat, motiveerde de premier gisteren op de televisie zijn zwijgzaamheid richting de minister. En dan: het leek nog lang niet zeker dat Pronk al definitief bij de VN was afgeserveerd. Kofi Annan had niet duidelijk laten weten, waar de problemen met het draagvlak lagen - bij de landen of binnen de vluchtelingenorganisatie UNHCR zelf. Het zou ook 'een verkeerd signaal' geweest zijn als de Nederlandse regering de indruk had gewekt haar officiële kandidaat te laten vallen. Uitlekken had, zegt Kok, een 'nachtmerriescenario' naderbij gebracht, waarbij Pronk noch een andere Nederlander benoemd zou zijn.

Waar Kok en de Nederlandse diplomatie dus vlijtig voortgaan Pronks kandidatuur te bevorderen, zijn er met Lubbers in het geheel geen contacten. Op zondag 22 oktober licht Kofi Annan Kok in, dat het definitief Lubbers wordt. Op 23 oktober belt Kofi Annan Pronk op, om te zeggen dat hij het - ondanks zijn grote kwaliteiten - niet wordt. En pas op dinsdag 24 oktober - de toekomstige Hoge Commissaris staat dan als het ware met één been in het vliegtuig naar New York - belt Kok pas met Lubbers. Lubbers had, verklaarde hij eerder, Kofi Annan beloofd niet zelf Kok te bellen.

De vraag waar Lubbers' verrassende kandidatuur vandaan kwam, wordt door de tot nu toe beschikbare gegevens geenszins beantwoord. Kok zegt op 21 augustus en 6 september nog van Kofi Annan te hebben vernomen, dat Pronks kansen goed waren. Kok was zich er niet van bewust dat Lubbers nog aspiraties in de richting van een hoog ambt koesterde. 'Een telefoontje had dan toch voor de hand gelegen', aldus de premier gisteren enigszins kregelig. Lubbers heeft zelf overigens verklaard dat Kofi Annans aanzoek voor hem een verrassing was.

Kok en de andere betrokkenen zijn niet gehouden om over de keuze van Kofi Annan verantwoording af te leggen. De voordracht van een Hoge Commissaris bij de Algemene vergadering van de VN is immers een exclusief voorrecht van de secretaris-generaal van de Verenigde Naties. Dus haast Kok zich sinds dinsdag j.l. om Lubbers uitvoerig te prijzen en de ex-premier alsnog als onze hoogste man bij de VN te omarmen.

"Het was in een aantal opzichten slikken, maar het eindresultaat mag er zijn", vatte Kok gisteren samen. Het gelukstelegram dat hij gisteren aan 'Beste Ruud' stuurde, is één van de warmste uit de Nederlandse politieke geschiedenis. En doet bijna vergeten dat er ooit een andere kandidaat is geweest.

Gelukstelegram kabinet

Gisteren stuurde het kabinet aan Ruud Lubbers een gelukstelegram met de volgende tekst:

Beste Ruud,

Vanuit de voor jou vertrouwde omgeving van de Trêveszaal, waar wij hedenochtend bijeen zijn voor de wekelijkse Ministerraad, wil ik je namens het kabinet van harte gelukwensen met de instemming van de Algemene Vergadering gisteren met jouw benoeming tot Hoge Commissaris voor de Vluchtelingen. Het is voor Nederland bijzonder eervol dat een landgenoot met zo'n indrukwekkende staat van dienst in deze verantwoordelijke functie is benoemd. Jou wacht bij UNHCR de zware taak om het lot van de vele miljoenen vluchtelingen en ontheemden wereldwijd te helpen verbeteren. Wij zijn ervan overtuigd dat jij, met de van jou bekende toewijding, daarin zult slagen. Weet je daarbij verzekerd van onze volledige steun. We zien ernaar uit om met jou in je nieuwe hoedanigheid nauw samen te werken. Namens ons allen wens ik je alle succes en voldoening toe in de uitoefening van dit hoge ambt.

Wim Kok
Voorzitter van de Ministerraad

Zie ook:

Kok lichtte Van Aartsen niet in over Lubbers (28 oktober 2000)
Kofi Annan prijst Lubbers' staat van dienst (26 oktober 2000)
Besluit VN overvalt Den Haag (25 oktober 2000)
'Annan zei dat hij problemen voorzag' (25 oktober 2000)
Het raadsel Lubbers valt moeilijk te doorgronden (25 oktober 2000)
Lubbers' revange (25 oktober 2000)
Kabinet onaangenaam verrast door benoeming Lubbers (25 oktober 2000)
Lubbers krijgt hoge VN-post (24 oktober 2000)

( a d v e r t e n t i e s )