In New York trad Ruud Lubbers gisteren voor het voetlicht als de toekomstige Hoge Commissaris voor de Vluchtelingen.

Door onze redacteur ROBERT VAN DE ROER

NEW YORK, 26 OKT. De secretaris-generaal van de Verenigde Naties, Kofi Annan, heeft gisteren officieel oud-premier Ruud Lubbers voorgedragen als Hoge Commissaris voor de Vluchtelingen van de VN. De Algemene Vergadering van de VN, die doorgaans de voordracht van de VN-chef volgt, zal naar verwachting vandaag de benoeming van Lubbers goedkeuren.

"De heer Lubbers heeft een uitzonderlijke staat van dienst met prestaties van hoog niveau. Niet alleen als premier gedurende twaalf jaar - de langst dienende persoon in dat ambt in de recente geschiedenis van zijn land maar ook als wetenschapper, professor en actieve deelnemer in het werk van de private sector en non-gouvernementele organisaties", zei Annan op een gezamenlijke persconferentie met Lubbers. Hij volgt op 1 januari de Japanse Sadako Ogata op.

De oud-premier noemde zijn benoeming "een soort schok, maar een aangename". "Het kwam nogal plotseling", aldus Lubbers. Hij zei "zeer vereerd te zijn" door het verzoek van Annan en sprak van "waarschijnlijk de laatste stap" in zijn carrière. Annan wilde niet ingaan op de vraag waarom hij minister Jan Pronk, de kandidaat van de Nederlandse regering en een van de grote kanshebbers, had gepasseerd. Hij sprak van een "uitzonderlijk moeilijke keuze", onder meer door de kwaliteit van de kandidaten. Annan erkende zelf naar "aanvullende" kandidaten te hebben gezocht en dat Lubbers laat in beeld was gekomen, "na consultaties met lidstaten". Lubbers zei dat Annan hem drie weken geleden voor het eerst had gebeld. Hij wist niet hoe de VN-chef op hem was gekomen. "Ik weet niet of het van hemzelf komt of van een ander", zei hij later tegen verslaggevers. Lubbers had hem aanvankelijk naar premier Kok verwezen, omdat Pronk de kandidaat was. Daarna voerde hij toch een gesprek met Annan in Parijs. Op verzoek van Annan sprak Lubbers wekenlang met niemand over hun contact, ook niet met premier Kok. "Dat verzoek heb ik gerespecteerd", aldus Lubbers. Op de vraag of Lubbers hiermee niet buiten de Pronk-campagne van Nederland om opereerde, antwoordde de nieuwe UNHCR-topman: "Ik doe veel werk buiten de regering om." In elk geval zag hij er "geen probleem" in. Afgelopen maandagavond belde Annan Lubbers met het verzoek snel naar New York te komen. En dinsdagochtend voerde Lubbers naar zijn zeggen zijn eerste gesprek met Kok.

Lubbers kan zich "de teleurstelling" van de Nederlandse regering voorstellen, zei hij later tegen verslaggevers. "Er was een goeie kandidaat. Ik hoopte ook dat Jan Pronk het zou worden", zei hij. Maar van een mislukte Nederlandse campagne of van een tegenslag voor de Nederlandse diplomatie wilde hij niet weten. Inzicht in de bezwaren van Annan tegen Pronk had hij niet. Maar hij had er wel begrip voor dat Annan op een zeker moment zelf naar kandidaten is gaan zoeken en "dat de wissels zijn verzet".

In reactie op de vraag of Lubbers voldoende "veldervaring" heeft, prees de VN-chef "zijn leiderschap van het hoogste niveau, zijn ervaring en oordelen. Daar kan niet op worden afgedongen". Die eigenschappen komen van pas om landen "de programma's van UNHCR te laten accepteren", zei Annan. Lubbers zelf noemde het "geen handicap om voor non- gouvernementele organisaties te hebben gewerkt" en hij hoopte "positieve creativiteit" in zijn nieuwe baan te kunnen stoppen. Hij zei zich te zullen inspannen "voor de zaak van de mensen die echt in nood zijn" "Ik zal doen wat gedaan moet worden."

Annan sprak gisteren met Lubbers over de inhoud van het werk bij UNHCR. De organisatie, met meer dan 5.000 man in zo'n 120 landen en een begroting van een miljard dollar, viert in december haar vijftigjarig jubileum. Lubbers wilde na afloop niets zeggen over zijn prioriteiten bij UNHCR, waar fondsenwerving een van zijn belangrijkste taken zal zijn.

Lubbers kreeg gisteren felicitaties van de huidige Hoge Commissaris, Ogata, die na bijna tien jaar opstapt. Zij noemde hem "een zeer gerespecteerd staatsman met grote internationale ervaring die van grote betekenis zal zijn voor UNHCR". Ogata, die Lubbers kent uit de tijd dat hij premier was, prees zijn inspanningen om de "al lang bestaande banden tussen Nederland en UNHCR" te versterken. De Amerikaanse missie bij de VN in Genève, de standplaats van UNHCR, verwelkomde gisteren ook de benoeming van Lubbers.

Annan had "een woord van waardering voor premier Wim Kok, de regering en de bevolking van het Koninkrijk der Nederlanden, die altijd vooraan hebben gestaan met steun voor het humanitaire werk van de VN, vooral ten behoeve van vluchtelingen". Annan: "Het is in het bijzonder bevredigend om een leider te benoemen die het hoogste ambt in de regering van Nederland heeft bekleed, het land dat in 1951 UNHCR voorzag van zijn eerste Hoge Commissaris, dr. G.J. van Heuven-Goedhart."

Annan had ook nog een "persoonlijk woord" voor de "uitzonderlijk goed gekwalificeerde" kandidaten, die het niet hadden gehaald. "Ik realiseer me dat u teleurgesteld zult zijn. Maar ik hoop dat uw uitstekende persoonlijke en professionele kwaliteiten ten dienste zullen blijven staan van de Verenigde Naties, en van de mensheid", zei Annan.

Zie ook:

Besluit VN overvalt Den Haag (25 oktober 2000)
'Annan zei dat hij problemen voorzag' (25 oktober 2000)
Het raadsel Lubbers valt moeilijk te doorgronden (25 oktober 2000)
Lubbers' revange (25 oktober 2000)
Kabinet onaangenaam verrast door benoeming Lubbers (25 oktober 2000)
Lubbers krijgt hoge VN-post (24 oktober 2000)

( a d v e r t e n t i e s )