De gijzeling van het kabinet en parlement en 'coup-2000' in Fiji zijn voorbij, maar nu beginnen de problemen pas goed. De coupplegers kregen alles wat ze wilden. Reden genoeg voor de rest van de wereld Fiji de rug toe te keren.

Door onze correspondent ROBERT GIEBELS

SUVA, 15 JULI. "George is een marionet", zegt de oom van George Speight. "George is pas drie dagen voor de gijzeling gekozen om de coup te leiden", weet zijn oud-collega. "Speight is onbelangrijk", meent de oud- premier van Fiji.

Nu de gijzeling van 27 leden van het kabinet en parlement van Fiji na acht weken sinds donderdag voorbij is, beginnen de verhalen. Vooral over George Speight, de leider van de gijzeling en de coup die een eind moesten maken aan de economische en politieke dominantie die 'inheemse' Fijiërs zoals hij aan Fijiërs van Indiase afkomst toeschrijven. George Speight. Bijna niemand van de 800.000 Fijiërs had voor 19 mei ooit die naam gehoord, maar de gestraalde zakenman wist in de loop van de gijzeling de helft van de bevolking achter zich te krijgen. De 'inheemse' Fijische helft. Voor de andere helft, de Indiërs, is Speight de personificatie van verdwenen hoop. Zonder uitzondering overwegen de 'vugali', de gasten, het ongerepte Fijische paradijs te verlaten, ruim honderd jaar nadat ze als landarbeiders door de Britse kolonisator naar de eilanden in de Stille Zuidzee werden gebracht.

De 'inheems'-Fijische familie van Speight boert in Tailevu - een handvol huisjes her en der in vlak grasland. Als hij zijn wapens heeft ingeleverd, amnestie heeft gekregen en de rust in het land enigszins is teruggekeerd, gaan ze "onze George" terughalen naar zijn geboortegrond. En daarna zal de familie besluiten wat ze met hun zoon, neef, oom of kleinzoon zullen doen. "Vergeet hem", zegt zijn oom Mikaele Vakawaraivalu met een wegwerpgebaar, "George zal langzaam uit het zicht verdwijnen. Zijn werk zit erop, hij wordt geen minister of premier. Dat hebben we zo besloten."

De gijzeling en de coup waren, als zijn familie geloofd mag worden, slechts een opdracht die Speight diende uit te voeren. "Speights naam stond op een lijst van inheemse Fijiërs die in het buitenland zaken hebben gedaan", legt zijn voormalige zakenpartner Binny Ali uit. "Dat waren de beste kandidaten om de coup te leiden en op 16 mei kozen ze Speight."

Ze? "Fijische zakenlui die in goud en hout doen. Maar ook een schatrijke Chinees als Jim Ah Hoi en zelfs Indiërs, de 'Gujarati's', de belangrijkste Indische zakenmannen", zegt Binny. De top van de Fijische zakenwereld, daar komt de meest gehoorde samenzweringstheorie op neer, is de drijvende kracht achter de coup. Zij zagen de grootste 'deal' in de geschiedenis van Fiji, ter waarde van twee miljard Fiji-dollar (2,2 miljard gulden), doorkruist door Mahendra Chaudhry, 's lands eerste premier van Indiase afkomst ooit. Ondernemers, onder wie Speight, stonden op het punt met Amerikanen de verkoop van tropisch hardhout te regelen toen de premier argwaan kreeg door de lage prijs die de Amerikanen bedongen hadden. Hij annuleerde de overeenkomst en een paar maanden later lliep Speight met zeven gewapende mannen het parlementsgebouw van Fiji binnen en gijzelde Chaudhry en zijn kabinet. "Dit is Fiji", zegt Ali, "dit was een hardhout-coup."

Met een coup krijg je in Fiji wat je wilt. In 1987 pleegde ene Sitiveni Rabuka een coup omdat hij vond dat de 'inheemse' Fijiërs werden achtergesteld ten opzichte van de Indiërs die toen nog een meerderheid vormden. Net als Speight wierp hij een democratisch gekozen kabinet en parlement omver en werd korte tijd later beloond met een jarenlang premierschap, de belangrijkste positie in politiek Fiji.

Rabuka is nu de voorzitter van de raad van stamhoofden die donderdag een protegé van Speight tot president kozen vlak nadat alle gijzelaars waren vrijgelaten. De president mag in Fiji het kabinet samenstellen en de nieuwe president Josefa Iloilo liet daar geen gras over groeien. Na één dag in functie schoof hij gisteren Laisenia Qarase naar voren als premier. Diens benoeming vormt de bekroning van 'coup 2000', zoals op T-shirts staat die in het toeristische westen van Fiji worden verkocht.

Qarase volgt zichzelf op als premier. Het leger, dat na de coup de leiding van Fiji in handen nam, bombardeerde hem twee weken geleden tot premier. Daarmee werden Chaudhry en al zijn ministers die nog vastzaten in het parlement, allemaal ambteloos burger. Het leger had een kabinet samengesteld dat, net als het leger zelf, uitsluitend uit 'inheemse' Fijiërs bestond - een eerste knieval voor Speight.

De nieuwe premier blijkt een man naar Speights hart. Qarase ontvouwde gisteren een plan dat de "bevoorrechting" van ethnische Fijiërs moet waarborgen. Dat was tevens het motto onder de coup en de gijzeling. "Fiji zal nooit meer geleid worden door een Indiër, nooit", zei een blije Speight terwijl hij journalisten liet zien welke van het leger gestolen zware wapens hij al die tijd in het parlementsgebouw verborgen heeft gehouden. En wat ook nooit meer terugkomt in Fiji, voegde hij eraan toe, is democratie. De toekomst van Fiji ziet er kortom slecht uit. Speights rol is mogelijk uitgespeeld, want de internationale wereld keert Fiji de rug toe. De belangrijkste importerende landen van rietsuiker, een van de pijlers onder de Fijische economie, hebben handelssancties in het vooruitzicht gesteld. Het toerisme, de tweede belangrijkste bron van inkomsten voor Fiji, is al ingestort, vooral nadat volgelingen van Speight toeristische trekpleisters bezetten. Volgende maand gaan Australische en Nieuw Zeelandse reisorganisaties hun vakantiefolders samenstellen en Fiji zal daar niet langer in staan.

En de Indiërs, zij willen weg. Ze vormen de economische ruggengraat van Fiji en zijn het best opgeleid. Hun vertrek betekent de ineenstorting van de Fijische economie.

De kranten staan niettemin vol met advertenties van Fijische organisaties die de Indiërs naar elders willen helpen. Vooral Indiërs met geld of met de juiste opleiding kunnen zo naar Australië, Nieuw Zeeland en Canada. De mensen die blijven zijn de 'inheemse' Fiji'ers en Indiërs zonder geld en toekomst. "En wat heb je dan?", vraagt Rakesh Kuman. De Indiër staat in wat over is van één van zijn winkels, geplunderd door 'inheemsen'. "Een land met alleen maar taxichauffeurs."

Zie ook:

Afgezette premier heeft 'medelijden met dit land' (13 juli 2000)
Fiji in de greep van haat en afgunst (12 juli 2000)
Mistige gijzeling wordt soap (5 juli 2000)
De soap in Fiji loopt uit op een tragedie (30 juni 2000)
Na Fiji nu ook coup in Solomon Eilanden (5 juni 2000)

( a d v e r t e n t i e s )