Bijna twee maanden geleden begon in Fiji de gijzeling van het kabinet en parlementsleden. Een bizarre coup van 'inheemse' Fijiërs die bang zijn voor overheersing door de Indiase minderheid. "Wij haten die lui."

Door onze correspondent ROBERT GIEBELS SUVA, 12 JULI. Het was geen gemakkelijke keuze, maar vluchteling Rudra Deo heeft zijn besluit genomen: hij geeft het op. Hij gaat Fiji verlaten. "Voor ons is hier geen toekomst meer", zegt hij. Deo is Indiër, of beter gezegd: Fijiër van Indiase afkomst. Hij is de leider van 250 dorpsgenoten die op de vlucht zijn geslagen na een overval van Fijiërs die zichzelf 'inheemsen' noemen.

"Ik kende elke man", zegt Deo. "Ik kende de mannen die mij hebben geslagen, die mijn vrouw hebben verkracht en die voor onze ogen mijn koe, mijn heilige koe, de poten hebben afgehakt. Ze noemden me 'oom', die Fijiërs. We werkten samen, ze kwamen bij ons thuis. In één dag veranderden ze in beesten."

Die dag, 19 mei 2000, is een dieptepunt in de geschiedenis van de meer dan 300 palmeneilandjes in de Grote Oceaan die samen de republiek Fiji vormen. Niet omdat toen de Indiërs in Deo's dorpje Muani in de heuvels alles kwijtraakten wat ze hadden en waarin ze geloofden, maar omdat op hetzelfde moment een mislukte zakenman met zeven gewapende mannen het parlementsgebouw van Fiji in de hoofdstad Suva binnenliep en een staatsgreep begon. Die zakenman was George Speight. Hij nam alle leden van het kabinet en het parlement die op dat moment aanwezig waren in gijzeling. Onder hen is Mahendra Chaudhry, de eerste minister- president van Indiase afkomst die Fiji ooit had en wiens anticorruptiebeleid ervoor zorgde dat Speight nagenoeg alles dat hij bezat is kwijtgeraakt.

Speight noemt zichzelf een oorspronkelijke Fijiër, maar hij spreekt de inheemse taal niet en heeft het grootste deel van zijn leven buiten Fiji gewoond. Volgens geschoolde Fijiërs heeft hij louter persoonlijke, financiële motieven voor zijn coup, maar slaagde hij erin dat te maskeren en er een etnische draai aan te geven. De minderheid van Indische hindoestanen, zo waarschuwde Speight, dreigt de christelijke Fijische meerderheid te overvleugelen, niet alleen economisch, maar met het Chaudhry-kabinet ook politiek. "Vanaf nu bestuur ik het land", zei Speight in mei op zijn eerste persconferentie in het parlementsgebouw, "ik doe dit voor de inheemse Fijiërs. "

"Op het moment dat hij dát woord gebruikte, inheems, werd de arme onderlaag van Fijiërs gek en doet nu alles wat Speight en zijn mannen opdragen", zegt de socioloog dr. Ropate Qalo. De autochtone Fijische hoogleraar, verbonden aan de University of the South Pacific in Suva, zag tot zijn teleurstelling hoe eenvoudig het bleek Fiji met de 'rassenkwestie' in vuur en vlam te zetten. " Terwijl dit helemaal niet gaat om Indiërs tegen Fijiërs. Het gaat louter om de economische macht. Speight gebruikt de onderontwikkelde inheemse Fijiërs slechts als instrument om die macht in handen te krijgen. Speight geeft helemaal niets om de Fijiërs."De aanpak van Speight heeft effect gehad, zoals blijkt uit de gewelddadige aanval op het dorpje van de inmiddels gevluchte Rudra Deo. De ramen van de huisjes in Muani zijn dichtgetimmerd met platen. Alle woningen zijn verlaten. Een koe die hoognodig moet worden gemolken staat aan de rand van een brede rivier. Een bus zonder ramen blijft steken in de modder van de enige weg die naar het dorpje leidt. Alle passagiers stappen uit en vervolgen met grote vanzelfsprekendheid hun reis lopend. Verder gebeurt er niets. De altijd aanwezige zachte wind van Fiji die de palmbomen aait, zorgt voor het enige geluid. "Muani was de mooiste en vredigste plek van Fiji", mijmert Deo terwijl hij zijn blik laat gaan over de mensen in het vluchtelingenkamp in Lautoku, driehonderd kilometer van Muani. "Maar ik ga daar nooit meer naar terug. En dat hebben we allemaal besloten: we gaan naar Australië of Nieuw Zeeland. We kunnen nooit meer met die mensen samenleven. Mijn vrouw krijgt het benauwd als ze nu een Fijiër ziet."

Spanningen tussen de oorspronkelijke inwoners en de Fijiërs van Indiase afkomst zijn er al sinds de de Britse kolonisator vijf generaties geleden Indiërs naar Fiji bracht. De Indiër, vonden de Britten, werkt harder en is slimmer dan de Fijiër die de kolonisator slechts zag als kannibaal. Daarom werden rond 1900 63.000 Indiërs gedwongen om in Fiji op de suikerplantages te werken.

Bij de onafhankelijkheid van Fiji in 1970 werd bepaald dat alle grond, ook waarop het suikerriet wordt verbouwd, van Fijiërs is en blijft. Zij laten het gebruik van de grond evenwel over aan de Indiërs die er al generaties lang suiker op verbouwen. "Fijiërs missen het zakelijke instinct dat de Indiërs in overvloedige mate bezitten", zegt professor Qalo. Voor een hectare land dat aan suikerriet 2.500 gulden opbrengt, betalen de Indiërs aan de Fijische landeigenaren 60 gulden huur. Zo zit de Fijische samenleving volgens Qalo in elkaar. "De Fijiër is passief, gericht op het concrete; de Indiër werkt hard en is in staat in abstracties te denken", generaliseert hij. "De Fijiër kijkt, in verpletterende tegenstelling tot de Indiër, niet verder dan een dag vooruit, kan niet sparen en snapt ook het concept van investeren niet."

Generalisaties of niet: de cijfers wijzen uit dat de Indiërs de economie van Fiji domineren. Bijna driekwart van het nationaal inkomen wordt door Indiërs verdiend en hoewel ze ook ruim 80 procent van alle belastingen opbrengen, kan de gewone 'inheemse' Fijiër de vulagi (vrij vertaald: bezoekers) niet luchten of zien.

"Wij haten die lui", zegt Jo Kaca. Kaca, die werkloos is, komt net uit de kerk. Hij is duidelijk een 'inheemse' Fijiër, ofwel een jungali zoals Indiërs zeggen: een wilde. Hij heeft kroeshaar en draagt een Sulu, een wikkelrok die alleen Fijische mannen dragen. "Zij hebben alles al, maar ze willen alleen maar meer", zegt hij met een onaangename nadruk op 'ze'. "Ze hebben auto's, hotels, huizen en nu willen ze ook het land van ons afpakken." Hij kijkt naar een rugbyveld, waar stevig gebouwde Fijiërs een scrum inzetten en zegt: "Wij spelen rugby, zij voetbal, want hun schouders zijn te zwak voor rugby. Van mij mogen ze allemaal vertrekken."

En dat overwegen veel Indiërs dan ook. De succesvolle coup die de Indiërs van hun politieke invloed heeft beroofd, heeft zelfs Jeff Ali van mening doen veranderen. Hij is eigenaar van een transportbedrijf en staat in de Indiase gemeenschap te boek als de meest verdraagzame Indiase Fijiër, die uitzonderlijk genoeg vele autochtoon-Fijische vrienden heeft. "Twee weken na 19 mei besefte ik na 48 jaar dat ik niet langer in Fiji wil blijven. Zo lang heeft het geduurd voor ik in ben gaan zien dat we hier altijd tweederangs burgers zullen blijven. Dat ben ik dan liever in Australië, hier wordt het alleen maar erger en gevaarlijker voor ons", zegt hij verbitterd.

De omslag in het denken van leidende figuren in wijken en dorpen, mannen zoals Ali, werkt als een olievlek. Een aantal Indiase mannen heeft zich verzameld op veranda's en praten over hun toekomst. Ze hebben niets meer te doen want de coup heeft het economische leven lam gelegd. Ze drinken de hele dag kava, een naar aardappel smakende drank waarvan je na tien kokosnoten bekers dronken raakt. "Voor mij is hier niets meer", zegt Avinash Chand wiens winkel is geplunderd. "Ik denk dat negentig procent van de Indiërs weg wil", stelt buschauffeur Dinesh Kuman die zonder werk zit doordat iedereen thuis blijft. "Gelukkig spreken we goed Engels", blikt de leraar Log Nandan vooruit. Elke ochtend om acht uur staat hij voor het schoolbord te wachten op leerlingen die niet meer komen. Te gevaarlijk.

Zie ook:

Mistige gijzeling wordt soap (5 juli 2000)
De soap in Fiji loopt uit op een tragedie (30 juni 2000)
Na Fiji nu ook coup in Solomon Eilanden (5 juni 2000)

( a d v e r t e n t i e s )