NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

RAYMOND VAN DEN BOOGAARD
Je denkt dat je het al weet, wat de Albanezen uit Kosovo is overkomen. En dat is ook zo. Dus is er op het eerste gezicht weinig aanleiding om vijf keer een half uur te luisteren naar wat die Albanezen nu - eenmaal verzeild in opvangcentra in West- Europa - te vertellen hebben over hun belevenissen in de laatste weken - hakkelend, met tegenzin soms, soms door tranen overmand. Desondanks is het luisteren en kijken naar de Arte-serie Paroles de Réfugiés (door de Duitse redactie van Arte gruwelijk vertaald als Das Trauma bleibt) een schokkende ervaring.

Paroles de Réfugiés is een productie van Claire Doutriaux en Paul Ouazan, die voor de Franse afdeling van Arte het Atelier de Recherche leiden dat onder andere verantwoordelijk is voor Switch, de urenlange uitzendingen tijdens nachten met volle maan, vol ontdekkingen, zoals vorige week de Andy Warhol-film The Kiss. Maar Paroles de Réfugiés is vooral een uitzending in de traditie van Brut, een inmiddels helaas gestaakt magazine waarin met eenvoudige videomiddelen de werkelijkheid werd betrapt. De Kosovaarse vluchtelingen worden ondervraagd met een statische camera-instelling, van voren gefilmd, en met een minimum aan montage of effect. Wanneer ze niet verder kunnen praten, gaat de camera uit.

Avdyl Rashica (70) is een man van weinig woorden, een boer die met zijn schoondochter en drie kleinkinderen in Frankrijk is verzeild. Zijn voornaamste zorg is wat er gebeurd is met de koeien. Er was geen tijd om ze in de stal los te maken, en als ze dood zijn is dat "een zonde voor God". Hij hoopt dus maar dat de Serviërs, die hem zijn woning hebben uitgeterroriseerd, ze hebben opgegeten, en de koeien niet met zijn huis zijn verbrand. Ismet Piraij (50) herinnert zich van de verdrijving uit het dorp Pogeran, waar hij onderwijzer was, vooral de gezichten van zijn leerlingen op de tractor. Hij had ze verteld over de oorlogen en drama's van vroeger in Kosovo. Ze hadden niet altijd even goed opgelet. Maar nu had hij de indruk dat zijn eigen leerlingen in een levende geschiedenisles verzeild geraakt waren.

Ellende heeft weinig aantrekkelijks, en de verhalen kunnen ook irritant zijn. Neem de studente economie Magbule Jashari (23), die een halfuur lang voornamelijk uitwijdt over de psychosomatische verschijnselen die zich bij de uittocht hebben geopenbaard: tijdelijke verlamming, uitslag. Eigenlijk wil je dat helemaal niet horen, eigenlijk hoop je dat elke spreker de historische enormiteit van wat er in Kosovo is gebeurd - een gedwongen landverhuizing van op zijn minst 900.000 mensen - waardig zal zijn.

Maar dat is niet zo: ellende is ellende, en juist het ontbreken van elke vorm van romantiek, of verfraaiing in de verhalen van de slachtoffers maakt dat je als kijker steeds verder wegzakt in de stoel: machteloos, verontwaardigd. Het is gebeurd, en in ernstiger vorm dan iemand had voorspeld of dacht te kunnen voorkomen. En als het allemaal geschiedenis, vérweg en vergeten zal zijn - wie maakt zich tenslotte nog druk over de volksverhuizingen van Grieken en Turken in de jaren twintig, toen ze met toestemming van de Europese grootmachten Griekenland en Turkije werden uitgejaagd - zal Paroles de Réfugiés overblijven. Als een document en als briljante televisie.

Paroles de Réfugiés is tot en met vrijdag elke avond van 20.15 tot 20.45 uur te zien op Arte, met een herhaling (alleen digitaal) van maandag tot vrijdag a.s., steeds om 14.00 uur. Arte wijdt morgen ook een thema-avond aan Kosovo, met debatten en documentaires (van 20.45 tot 23.45 uur). Arte is van 14.00 tot 03.00 uur digitaal te zien via Astra (19,2 graden oost) op 12.207 v. (Franse versie) en 12.663 h. (Duitse versie). Van 19.00 tot 03.00 analoog via Astra 10.714 h (Duitse versie) en via Hot Bird (13 graden oost) 11.075 v. (Franse versie)

Eerder verschenen in deze rubriek:

Propaganda gecensureerd
(2 juni 1999)
Keuvelen of bombarderen
(25 mei 1999)
Nieuwshonger
(19 mei 1999)
Haperende hossers
(12 mei 1999)
Kabel-drama
(5 mei 1999)
Het kneuterige TV5 is niet meer
(28 april 1999)
Het nieuws uit Belgrado
(21 april 1999)
Magere tijden
(14 april 1999)
Voorlichters en de vijand
(7 april 1999)
Analoge tranen
(31 maart 1999)
Gemene mannen met spieren
(24 maart 1999)
Treurige euro propaganda
(17 maart 1999)
Radio als integrator
(3 maart 1999)
Koerdische moederkloek
(24 februari 1999)
Een kosmische woordenkraam
(17 februari 1999)
Kletsen over schotels
(10 februari 1999)
Prachtig geneuzel
(3 februari 1999)
Losse berichten uit de ruimte
(20 januari 1999)
Communisten uit de oude doos
(13 januari 1999)
Nu ook in het Duits
(6 januari 1999)

Eerder verschenen artikelen in het archief.