|
Sommige patienten hebben nu eenmaal een kort lontje
Titia Ketelaar
Patienten zijn veeleisender geworden en
dat leidt steeds vaker tot verbale en zelfs fysieke conflicten met de
huisarts.
DE ZEVEN BRUNSSUMSE huisartsen hadden afgesproken dat de man alleen van
zijn eigen arts kalmeringsmiddelen kon krijgen. Hij stond bekend als een
lastpost, die waarschijnlijk medicijnen doorverkocht op de zwarte markt.
Dus toen de patient weekeindwaarnemer Irene Soeters om een recept voor
tranquillizers vroeg, weigerde ze dat. De man dreigde `nog wel eens
langs te komen'.
En dat deed hij. Soeters: ,,Naief deed ik toch de deur open. Hij zei:
`We zullen eens zien of je me niets geeft'. Hij bleek een vleesmes bij
zich te hebben. Er ontstond een schermutseling. Gelukkig stak hij mis.
Ik kon nog net het toilet in vluchten.''
Soeters kwam met de schrik vrij, maar voor een aantal van haar collega's
pakte het minder gelukkig uit. Een huisarts uit Nunspeet overleed twee
jaar geleden nadat hij door een patient werd neergestoken. Een Utrechtse
huisarts werd door een patient gegijzeld en is sindsdien overspannen. In
Helmond en Almelo belandden huisartsen in het ziekenhuis nadat een
patient hen in elkaar had geslagen.
Dit zijn extreme gevallen, maar bijna alle huisartsen zeggen regelmatig
te maken te hebben met verbaal of fysiek geweld, ook al wil slechts een
enkeling er over praten. En ook de Landelijke Huisartsen Vereniging zegt
dat de beroepsgroep steeds vaker klaagt over agressieve patienten. Het
ministerie van Justitie begint binnenkort een onderzoek naar de mate
waarin geweld voorkomt binnen de gezondheidszorg en de oplossing
daarvan.
,,Het is onvermijdelijk dat je onder gemiddeld 2.500 patienten een
aantal vijandschappen opbouwt'', zegt huisarts Douwe de Vries. ,,En
sommige patienten hebben nu eenmaal een kort lontje.'' Hij richtte in
1993 met acht Amsterdamse collega's een meldpunt op, waar huisartsen hun
hart kunnen luchten en ook een cursus `omgaan met moeilijke patienten'
kunnen volgen. ,,Patienten die proberen met chantage-achtige opmerkingen
de huisarts in het weekeinde toch te laten komen, al is er geen spoed.
Die doorverwezen willen worden, al is er geen aanleiding. Die een
pilletje willen, al denk jij dat het niet nodig is. Patienten die lastig
worden en gaan dreigen.'' De Vries wijt die veeleisendheid aan `het
magische idee dat een huisarts alles kan'.
Ook medisch psycholoog prof. H. van de Wiel denkt dat het toenemend
aantal conflicten in de spreekkamer aan de hoge verwachting van
patienten ligt. ,,We zien op televisie dat alles maakbaar is, dat overal
een behandeling voor is. Een patient die van de dokter hoort dat hij
gewoon in bed moet blijven liggen denkt `overal is een pilletje voor,
behalve voor mijn ziekte'. Dat leidt tot frustratie.''
Van der Wiel ziet nog een andere oorzaak. ,,Tegenwoordig komen ook
levensvraagstukken, zoals eenzaamheid, op het bordje van de huisarts.
Een patient komt dan met pijn bij de arts, maar zit wellicht met een
onderliggend probleem. Voor een dokter, die getraind is om inhoudelijk
over pijn te praten, is het moeilijk om daar achter te komen. De patient
krijgt het inhoudelijke verhaal, denkt `wat een lulverhaal' en gaat nog
harder gillen. En soms denkt hij: `als u niet horen wilt, dan moet u
maar voelen'.''
Dat voelen gebeurt niet alleen in letterlijke zin, maar ook in
figuurlijke. Het Landelijk Informatiepunt Patienten, dat naar klachten
van patienten luistert en hun advies geeft, kreeg over 1997 een
recordaantal klachten over huisartsen. En ook het aantal zaken voor het
Medisch Tuchtcollege nam over 1998 toe met 30 procent.
Volgens Corinna de Ruiter van het informatiepunt komen de meeste
klachten door miscommunicatie tussen huisarts en patient.
,,Patienten kunnen veel hebben. Ze snappen dat een dokter niet alles
weet, maar als er niet over te praten valt, slaan de stoppen soms
door.''
Huisarts Soeters vraagt zich nog steeds af of zij anders had kunnen
reageren op haar agressieve patient. ,,Ik had een andere inschatting
moeten maken, zeker omdat ik al iets verwachtte. Ik heb overwogen
zelfverdediging te nemen, maar ik denk dat ik die eerste verbale
agressie al aan de telefoon had kunnen de-escaleren. Je moet je er ook
bewust van zijn dat het incidenten zijn. Duizenden patientcontacten gaan
goed, en die ene hakt er helaas vreselijk in. Het heeft enkele weken
geduurd voor ik mijn patienten niet meer als vijand zag.''
De oplossing voor de toenemende veeleisendheid van patienten en de
daaruit voortkomende agressie, ligt moeilijk. ,,Je staat machteloos'',
zegt een huisarts die mede daarom liever anoniem wil blijven. ,,Je zou
eigenlijk een notoir agressieve patient niet meer willen behandelen,
maar de zorg gaat voor. Dat staat in de wet. Je mag geen `nee' verkopen,
ook al sta je doodsangsten uit.''
De LHV geeft huisartsen het advies `de pijn te verdelen onder
collega's'. Seegers: ,,Een huisarts kan iemand niet gezondheidszorg
weigeren, dan krijgt hij de Inspectie aan zijn broek. Beter nog zou zijn
wanneer de arts aan het begin van de relatie met een patient aangeeft
waar zijn grenzen liggen, hoe hij omgaat met weekeind- en nachtdiensten
en spoedgevallen, zodat de patient zich realiseert dat een huisarts niet
alles kan.''
Medisch psycholoog Van der Wiel pleit ook voor een betere communicatie
tussen arts en patient. ,,Een arts moet zich realiseren dat de patient
al emotioneel geladen bij hem komt. En, en dat is nog het moeilijkste,
er moet een ideologische verandering in de maatschappij plaatsvinden.
Wij, de patient, moeten niet de illusie koesteren dat medici alles
kunnen, want dat kunnen ze niet.''
| 
