Tv-producent Paul Römer was van meet af aan betrokken bij Big Brother. Het programma zal straks vooral worden herinnerd omdat het Internet en televisie samenbracht, zegt hij.

Tom Jan Meeus

PAUL RÖMER IS NIET de maker van Big Brother. Ook niet de bedenker. En evenmin de verkoper. In presentatie noch dictie doet hij ook maar enigszins denken aan de top dog uit de wereld van het televisieamusement die hij sinds de introductie van Big Brother is. Hij gaat sober, zwart gekleed, de kruin is kalend, het brilletje rond, zijn toon is relativerend: geen zin eindigt met een uitroepteken. ,,Er zijn dagelijks 13,5 miljoen mensen die niet naar Big Brother kijken'', zegt hij na anderhalf uur praten.

Römer (36) heeft bij alle stadia van het fenomeen aan de knop gezeten. De wording van het idee tot en met de dagelijkse verzorging van de uitzending, en sinds kort ook de internationale verkoop van het ‘format'. Hij is de zoon van acteur Piet, broer van Peter (acteur en televisiemaker bij De Mol), broer van Bart (ex-De Mol, nu hoofd amusement KRO) en was elf jaar geleden van plan zijn werkzame leven te wijden aan de fysiotherapie. Hij bedacht zich toen hij mede-eigenaar van een praktijk kon worden. Koos voor een baantje bij de TROS, was daar drie jaar later, 29 jaar, hoofd amusement, en werd opgekocht door De Mol, waar hij ‘gedelegeerd producent' is. Een soort ideeënbrein voor televisieamusement.

Misschien handig te weten, vertelt Römer, dat het prachtigste programma dat hij ooit maakte, Homerun met Linda de Mol, in Nederland een volstrekte flop werd. De techniek was state of the art, zegt hij, en de amusementscurve stond als een huis. Maar de show werd slordig geprogrammeerd en ,,Linda moest te bitchy zijn''. Einde Homerun, na zes afleveringen. Grote afwijkingen van het bekende verdraagt het publiek niet. Als reality soap aanslaat, moet je de succesvolle elementen in acht nemen en daarop doordenken: zo ontstond Big Brother.

,,‘Project X' noemden we het in het begin. Het eerste idee kwam september 1997 op tafel. We waren met zijn drieën. John de Mol, mijn broer Bart en ik. Vaak zeg je na een paar maanden over een goed idee: mwa. Nu bleef het. We voelden, we wisten tot in onze tenen: dit is bijzonder. In het middelpunt echte mensen, van wie je normaal op televisie alleen flarden ziet. Mensen die je kan leren kennen. Soap zonder script, onvoorspelbaar en traag. De traagheid neigden we als kracht te zien, omdat het afwijkt van wat dagelijks wordt vertoond. En omdat we aanvoelden: het programma schept zoveel voyeurisme en identificatie dat het lage tempo een voordeel kan zijn.''

Er werden meer mensen bij betrokken. ,,Ons eerste concept ging uit van een programma dat een jaar liep. Dat bleek onhaalbaar, dat kostte 40 miljoen. In die fase zijn we met verschillende zenders in gesprek geweest. Ik zat ook in het team voor de verkoop. Het programma is zo groot dat je het niet via de gebaande paden kan maken. Het kán eigenlijk niet.''

Van stonde aan zat het element van de nominatie (bewoners bepalen wie wordt voorgedragen te vertrekken) in de opzet. ,,Dat is het sterkste soapelement: de gemene twist, het tegengestelde belang, het verraad.'' Het mooie is natuurlijk, zegt hij, dat het niet alleen platte soap is. ,,Het heeft twee dimensies. Het soapniveau: hoe praten ze met elkaar, wie-gaat-met-wie, wie-wil-met-wie. Maar ook de psychologie van een groep: hoe mensen onder zulke omstandigheden op elkaar reageren. We hebben veel kritiek gehad van psychologen. De gevaren zouden te groot zijn voor de deelnemers. Daar letten wij in de begeleiding scherp op. Maar ik vind het wonderlijk dat geen énkele psycholoog of student psychologie zich hier heeft gemeld om minutieus studie van het project te maken. Als ik dat vak deed, zou ik geen seconde willen missen. Ik zou hier dag en nacht aanwezig zijn.''

Zelf is Römer zes, soms zeven dagen per week vanaf negen uur 's ochtends in de Almeerse studio waar het programma wordt gemaakt. Het Big Brother-huis ligt ernaast en heeft op deze afstand, ook door het Herashekwerk, de allure van een modale voetbalkantine. Maakt niet uit. ,,Van dit succes krijg ik zoveel energie, dat betaalt de inspanning ruimschoots terug.''

Vandaag is een Amerikaanse agent op bezoek. Als Römer de verbazing van zo'n man ziet wanneer hij uitlegt wat het programma hier doet, ,,dan ben ik zo trots als een aap''. En het zou wat zijn, zegt Römer: dit programma in Amerika uitbrengen. ,,Dat is het walhalla in ons vak. Maar het lukt weinig niet-Amerikaanse producenten de VS binnen te komen.'' In Nederland zullen al volgend jaar drie á vier varianten van het format te zien zijn. Het tempo zal worden opgevoerd: dat is de logica van het metier.

Een echte doorbraak is Big Brother op Internet. Pogingen om hetzelfde programma op twee manieren uit te zenden worden al jaren ondernomen, vertelt Römer. ,,Wij zijn al vaker met het idee gekomen een grote show op zowel RTL4 als RTL5 uit te zenden, bij voorbeeld door het achter-de-schermen-programma op 5 te zetten. Dat gaat nooit door. Maar op het Internet kan het prima. Qua snelheid is het net onverslaanbaar. Die kwaliteit zal eindeloos vaak gebruikt gaan worden.''

Want de grens is geslecht. Aanvankelijk keken ook de makers van Big Brother met argusogen naar de Internet-nerds op de andere verdieping. Ze maken hun eigen journaal (dagelijks 14.00 uur), genereren hun eigen nieuwtjes, halen een eigen programma uit het programma. En het werkt. Ze verdubbelen het succes. ,,Een onuitwisbaar gevolg hiervan is dat het verband tussen televisie en Internet definitief is gelegd. Wij hebben tot nu toe 35 miljoen page views gescoord - erg veel. Big Brother heeft twee volwaardige gezichten met twee soorten uitzendingen. De één blijkt de ander te versterken. Dus als je over tien jaar vraagt naar de gevolgen van Big Brother, dan zal men vooral zeggen dat het programma de gecombineerde aanbieding van een programma op televisie en Internet in een stroomversnelling heeft gebracht. In dat opzicht zal Big Brother nooit meer stoppen.''