Veertig adressen, vijfendertig gezinnen en zes lantaarnpalen. Dat is de Hein Baderstraat. En de vijf lege huizen erin zijn misschien wel de voorbode van een grote renovatie van de buurt.

Rinskje Koelewijn

DE ORANJEBUURT, dat is de hakbijlenbuurt, de volksbuurt, de achterbuurt van Sassenheim, zegt Leo Geerlings uit de Hein Baderstraat, nummer 7.

Een paar jaar geleden is nog een gezin weggetrokken uit de straat omdat ze het er 'te asociaal' vonden, zegt Jaap Koning van nummer 1. ,,Asociaal'', zegt zijn vrouw, ,,en dat terwijl ze zelf...'' ,,We gaan niet roddelen, Geertje'', zegt Jaap. En dan: ,,Wij wonen hier al veertig jaar en wij hebben nergens last van.''

,,Het is zo'n buurt'', zegt Leo, en hij steekt z'n duim op.

,,Nou en of'', zegt zijn partner, Marijke de Vreugd. ,,Het is een gemoedelijke buurt, iedereen houdt rekening met elkaar.''

Leo: ,,En je kunt je auto voor de deur kwijt.''

De wijk bestaat uit drie evenwijdige straten: de Van Heemstra-, de Tijloos- en de Hein Baderstraat. En daaromheen liggen de Zandslootkade en de Margriet-, Irene-, Marijke- en Beatrixstraat. Dat het Oranjebuurt heet, heeft niets te maken met de namen van de prinsessen, maar met de oranje dakpannen van de circa 112 huizen.

,,Het is misschien wel de enige wijk in Sassenheim, die ook een buurt is'', zegt Thea Aandewiel van de gemeente, afdeling volkshuisvesting. De wijk werd, in fases, tussen 1916 en 1926 gebouwd door Woonstichting Vooruitgang. De woonstichting werd, net al veel andere woningbouwcorporaties, begin 1900 opgericht met een sociaal ideaal: goede en goedkope woningen bouwen voor de arbeidersklasse. Overheidsfinanciering was er toen nog niet, alles werd betaald met particuliere gelden. Als er genoeg geld was ingezameld, kwam er weer een straat bij. De laatste straat, de Hein Baderstraat, werd vernoemd naar de oprichter van de Vooruitgang, tevens gemeenteraadslid van Sassenheim.

Volgens Els van Daal, hoofd woondiensten van de Vooruitgang, kreeg de wijk een 'typisch dorpsachtige karakter' mee. De straten staan haaks op elkaar, de huizen zijn klein maar comfortabel, de tuinen relatief groot. ,,Het idee was dat arbeiders dan een moestuintje konden aanleggen in hun tuin, het washok kon daar staan, en er was ruimte voor een kippenren.'' De kippen zijn nu vervangen door duiven. Duivenmelker Leo Geerlings houdt er zo'n honderd in de achtertuin.

In de drie slaapkamers op de bovenverdieping en de huiskamer beneden woonden vroeger grote gezinnen. Aas Wolvers, nu 62 jaar, heeft zijn hele leven in de Hein Baderstraat gewoond. Hij is geboren op nummer 35. Hij had veertien broers en zusjes en hun huis was toen nog kleiner dan het huis waar hij nu in woont. Hij kende iedereen in de straat, 's avonds in bed deden de kinderen (in vier twee persoonsbedden in één kamer) wedstrijdjes wie het snelst alle namen van alle bewoners kon opnoemen. Hij kan het nog steeds: alsof hij de catechismus opdreunt, of de namen van de bijbelboeken.

Maar zo gezellig als vroeger is het niet meer. Zeggen Geertje (68) en Jaap (70) Koning. Geertje: ,,Vroeger, toen zat het hier achter vol met mensen. De melkboer dronk iedere ochtend koffie bij ons. Die ging nog met een kar langs de deur. De bakker dronk nooit geen koffie, maar hij kwam wel een sigaretje bietsen - want hij was gestopt met roken. De schoenmaker was er bij, de huisbaas, die is nu dood, en Gep Vos met zijn wagen met textiel, maar die is nu ook al dood. Dikke Piet, die komt nog iedere week. Dikke Piet is een verzekeringsagent, en ik ken hem al van dat hij veertien was en slagersjongen in Noordwijk. Die anemonen zijn van hem. Iedere week neemt hij een bosje bloemen mee.''

Jaap: ,,Niet dat we nu geen aanloop meer hebben, hoor.''

Geertje: ,,'t Is hier altijd boel huis.''

Jaap: ,,We sturen kerstkaarten met de overburen.''

Aas Wolvers en zijn vrouw Sjaan wonen sinds 1966 op nummer 19, eerst huurden ze, in 1970 kochten ze het huis, voor 9.500 gulden. Dat de familie Koning nummer 1 niet heeft gekocht toen de Vooruitgang het aanbood, kwam doordat Jaap te hard werkte bij zijn baas. Het kwam er niet van om overdag naar het gemeentehuis te gaan. Jammer. Toen was het 9.000, nu is het hun opnieuw aangeboden voor 250.000.

Van de veertig huizen in de Hein Baderstraat zijn er zes koopwoningen. De andere huizen worden verhuurd voor rond de 625 gulden per maand. De Marokkaanse naast de familie Wolvers betaalt, met huursubsidie 325 gulden. ,,Die zit allenig, die kan niet meer betalen.''

In de straat staan vijf huizen leeg, sommige al meer dan een jaar. In de hele Oranjewijk zijn bijna twintig huizen onbewoond. ,,Een uithongeringstactiek'' van de woningbouwvereniging, zeggen Leo Geerlings en Marijke de Vreugd. ,,Als de bewoners verhuizen, laten ze de woningen leegstaan.'' Sloop bedreigt de Oranjebuurt. Bij een renovatiebeurt, nu drie jaar geleden, bleken de huizen in abominabele staat. ,,De verfkwast ging dwars door het hout heen.'' Dat was gek, want ruim tien jaar eerder waren alle huizen voor 90.000 gulden 'per deur' vertimmerd. Met slechte materialen en minimale inspanning, bleek na onderzoek. De Woonstichting zou nog eens 50.000 gulden 'per deur' moeten investeren om de woningen te behouden. En dat geld is er niet.

Acuut werd er een bewonersvereniging opgericht, Vooruitgang '97, Frits Homan is de voorzitter. ,,Het is dat een stuk of wat woningen in particulier bezit is, anders had de woonstichting de boel hier allang platgegooid.'' Het Beatrixzaaltje is op voorlichtingsavonden stampvol. Slopen? Nooit.

De bewoners kwamen met alternatieven: als de woonstichting nou nog wat woningen verkoopt, kan met de opbrengst daarvan de renovatie van de andere huizen worden gefinancierd.

Achter de Oranjebuurt, achter de tuinen van de Hein Baderstraat ligt een volkstuinencomplex. De grond is van de gemeente. Zo'n veertig mensen hebben er een moestuintje. Als de woonstichting die grond nu koopt, is dat een schitterende plek om nieuwbouw neer te zetten, vindt Homan. ,,En ook dat genereert weer geld voor renovatie.'' De gemeenteraad van Sassenheim heeft toegezegd de alternatieven te bestuderen.

Maar ondertussen loopt de wijk leeg, buren verhuizen naar nieuwbouwwijken elders in Sassenheim. Homan: ,,De achterblijvers zijn het wachten moe. Ze willen best wachten op een oplossing, maar vertel ze dan hoe lang. Ze zien de buurt verpauperen, en dat geeft een sterk verlatenheidsgevoel.''

Geertje Koning: ,,We zijn nog wel gewoon van 'dag hoe gaat het'. We zwaaien wel. Maar verder niet.''

Jaap Koning: ,,De laatste paar jaar is er een hoop veranderd. Er zijn een hoop mensen uit de straat weggegaan.''

Geertje: ,,Er zijn ook zo'n hoop mensen dood.''

Jaap: ,,De nieuwe mensen in de buurt zitten de hele godganse dag met de lamellen dicht.''

Geertje: ,,Witteman is overleden.''

Jaap: ,,En zijn vrouw is naar verzorgingshuis gegaan.''

Geertje: ,,Ik denk bijna dat wij de oudste zijn. Op Tilma na.''

Jaap: ,,Ja, Tilma is denk ik de oudste.''

Dit jaar zullen in vijf leegstaande woningen tijdelijk gehandicapten worden gehuisvest.