Hoofddoek

De sluier is het meest bekende symbool voor kuisheid in een cultuur waar de angst voor ontucht en aantasting van de familie-eer groot is. Er zijn sluiers die het hoofdhaar bedekken (hoofddoekje), die enkel het gezicht vrijlaten of die het gehele gezicht bedekken.

De meeste islamitische landen hebben lokale varianten van de sluier die in mindere of meerdere mate het lichaam bedekken. Een van de bekendste is de chador, de lange zwarte doek waarmee Iraanse vrouwen zich bedekken. Afrikaanse landen hebben hun eigen, fel gekleurde hoofddoeken.

Foto Rien Zilvold

In islamitische kringen bestaat geen eenduidigheid over het al dan niet verplicht zijn van de sluier. Sommige moslims betogen dat de Koran zich enkel richt tot de vrouwen van Mohammed, wanneer het boek stelt dat zijn 'echtgenotes, dochters en de vrouwen van de gelovigen iets van hun omslagdoeken over zich heen naar beneden moeten laten hangen' (33: 59). De sluier zou volgens deze uitleg een teken van onderscheiding zijn, omdat het 'hun harten reiner houdt' (33: 53). Andere moslims vatten deze passage op als een algehele plicht voor islamitische vrouwen om zich te sluieren, of op zijn minst als een aanbeveling.

Over de leeftijd waarop meisjes zich moeten gaan sluieren, lopen de meningen uiteen. In sommige families draagt een meisje op jonge leeftijd een sluier, in andere gaat ze hiertoe pas over na haar eerste menstruatie (als ze seksueel rijp is). In weer andere families wordt het al dan niet dragen van de sluier aan de vrouw zelf overgelaten. Niet zelden komt het voor dat binnen een familie de grootmoeder een lange sluier draagt, de moeder een hoofddoekje en de dochter ongesluierd door het leven gaat. Het al dan niet dragen van een sluier hangt ook af van de sociaal-politieke omstandigheden in een land. In Iran bijvoorbeeld worden vrouwen bestraft wanneer zij te veel van hun haar laten zien.

In het Westen is de sluier vaak synoniem voor de onderdrukking van vrouwen en het opkomend fundamentalisme. Het dragen van de hoofddoek leidde in het verleden op diverse openbare scholen in Nederland tot problemen. Er moest zelfs een rechter aan te pas komen om uit te maken of scholen moslim-leerlingen mogen verbieden een hoofddoek te dragen. De scholen mogen dat niet, oordeelde hij.

Er zijn ook moslim-vrouwen die vrijwillig kiezen voor het dragen van een sluier, omdat het hun meer bewegingsvrijheid geeft. Met name in landen die een sterke segregatie van de seksen kennen (Jordanie, Saoedi-Arabie, Algerije) hebben vrouwen die een sluier dragen betere kansen op werk en scholing. Er zijn zelfs vrouwen die de sluier als symbool van verzet beschouwen of als wapen tegen onderdrukking: ze voelen zich beter beschermd.

NRC Webpagina's
17 december 1998