Op grote schaal benzinekortingen

Door een onzer redacteuren
ROTTERDAM, 6 OKT. Bedrijven, ambtenaren, belangengroepen en particuliere inkoopcollectieven - op grote schaal krijgen ze korting op benzine, diesel en lpg. Hoewel oliemaatschappijen en pomphouders zeggen dat ze slechts een paar cent winst maken op brandstof, krijgen grote groepen vaste klanten een reductie op de advies- of pompprijzen, die soms oploopt tot 13 cent per liter.

Volgens ingewijden zijn kortingen op brandstofprijzen heel gangbaar. "Achter gesloten gordijnen wordt aan iedereen korting gegeven. Niet alleen aan fleetowners, ook aan voetbalclubs en carnavalsverenigingen", zegt M. Schröder, oprichter van het nieuwe brandstofmerk Tango, dat vandaag in Breda zijn vierde onbemande station opent.

Oliemaatschappijen maken al jaren afspraken met beheerders van grote wagenparken. Hoe meer brandstof de bedrijven afnemen, hoe minder ze hoeven te betalen. En hoe kleiner de oliemaatschappij, hoe hoger de kortingen. Gemeenteambtenaren richten belangengroepen op en weten vaak een akkoord te sluiten met de particuliere pomphouders in hun regio. Op vertoon van een speciale pas krijgen de ambtenaren kortingen op de pompprijs van zo'n 10 cent per liter. Het internetbedrijf UnitedConsumers bundelde de koopkracht van 15. 500 particulieren. De oliemaatschappijen waren niet bereid kwantumkorting te geven. Maar bij particuliere pomphouders en oliehandelaren had het inkoopcollectief wel succes. De deelnemende automobilisten krijgen vanaf 1 november bij honderd pompstations in Nederland een korting die, afhankelijk van het aantal getankte liters, varieert van 6 tot 12 cent.

Pingelen aan de pomp

De winstmarge op benzine en diesel? Centenwerk, zeggen de oliemaatschappijen en pomphouders. Toch krijgen vaste klanten vaak kortingen van een dubbeltje per liter. De schimmige wereld van de tankpasjes.

Door Arjen Ribbens

Grootverbruikers krijgen kwantumkorting, het is een economische wet. Zelfs Albert Heijn geeft bij aanschaf van een doos wijn de twaalfde fles cadeau. Maar korting bij de benzinepomp voor particulieren die met grote regelmaat een tijger in hun tank stoppen? De grote oliemaatschappijen weten nergens van. "Wij geven nauwelijks korting, alleen soms aan fleetowners", zegt de woordvoerder van Shell Nederland. "Alleen de Haagse Automobielclub krijgt van ons korting", meldt de Texaco-zegsman. " Hier weet ik niets van, mag ik u daar later over terugbellen", stamelt de BP-woordvoerder.

Een rondgang langs wagenparkbeheerders, leasemaatschappijen en andere ingewijden maakt duidelijk dat de prijzen voor benzine en diesel niet voor iedereen even hoog zijn. Talloze vaste klanten van grote merken genieten een voorkeursbehandeling en krijgen een korting op brandstof die kan oplopen tot 13 cent per liter.

In de zakelijke markt is korting voor grootgebruikers heel gewoon. Oliemaatschappijen maken die afspraken via Travelcard en Multitank, de facilitaire bedrijven die voor leasemaatschappijen en het bedrijfsleven het betalingsverkeer bij de pompstations verzorgen. Of ze sluiten rechtstreeks een contract met beheerders van grote wagenparken, de zogenoemde fleetowners. Shell bedient het zakelijke verkeer met de euroShell-card en sinds kort ook met het Easypay-betalingssysteem, een sleutelhanger met een chip die bij de pomp al registreert hoeveel brandstof er is getankt.

Volgens de folders die bij pompstations liggen, bieden de zakenpassen veel gebruiksgemak, zowel voor gebruikers als voor administrateurs. Maar over korting wordt met geen woord gerept. Pas in mailings aan bedrijven laten oliemaatschappijen in hun kaarten kijken. Zo verspreidt BP aanbiedingen voor de Routex-tankpas. Als bedrijven met deze passen jaarlijks 500.000 liter brandstof bij BP tanken, geeft de maatschappij een korting op de adviesprijs van 10 cent per liter op diesel en 8 cent op benzine en LPG. Echte grootgebruikers krijgen nog hogere kortingen, zegt een medewerkster van de betrokken afdeling van BP. De hoogte van de korting verschilt overigens per maatschappij. "Shell is de lastigste partij", weet een directeur van een leasemaatschappij. "De stelregel is: hoe kleiner de oliemaatschappij, hoe hoger de kortingen."

Het zijn niet alleen bedrijven die bij oliemaatschappijen en pomphouders een streepje voor hebben. Ook belangengroepen komen in aanmerking voor een kortingsregeling. Al gelden daarbij wel restricties. Zo is de ANWB, met 3,6 miljoen leden de grootste vereniging van Nederland, er ondanks herhaalde pogingen nooit in geslaagd iets voor elkaar te boksen. "De oliemaatschappijen vonden ons te groot", vertelt een woordvoerder. "Het argument was dat ze als ze met ons iets afspraken, ze net zo goed de prijzen voor iedereen konden verlagen."

Dat bezwaar geldt niet voor kleinere partijen. Neem de Belangengroep Gemeentepersoneel Dordrecht. De 'Voordeelgids' van deze stichting vermeldt de adressen van 84 middenstanders waar Dordtse ambtenaren tot 30 procent korting krijgen, op voorwaarde dat zij de deelnemerskaart in winkels "op een bescheiden wijze" tonen. Zo'n duizend Dordtse ambtenaren kunnen met hun pas ook terecht bij de Fina- en Q8- pompstations in de regio. "De pomphouders boden eerst 5 en 8 cent korting op de pompprijzen. Maar na enig onderhandelen kregen we bij beide merken zomaar 10 cent", zegt A.P.H. van der Togt, de secretaris van de belangengroep.

Ook andere grote gemeentes bedingen korting. In Den Haag regelen de twee werknemers op het Bureau Personeelpas de voordeeltjes voor het personeel. Zo'n 2.500 Haagse ambtenaren krijgen in de regio Den Haag/Rotterdam 10 cent korting per liter brandstof bij Fina-stations en 8 cent bij Texaco.

Reductie op de adviesprijzen is een wijdverbreide gewoonte, verzekeren kenners van de oliemarkt. "Achter gesloten gordijnen wordt aan iedereen korting gegeven. Niet alleen aan fleetowners, ook aan voetbalclubs en carnavalsverenigingen", zegt M. Schröder, oprichter van het nieuwe brandstofmerk Tango dat vandaag in Breda zijn vierde station opent. Tango is een prijsvechter. De stations zijn onbemand en de klanten moeten het stellen zonder airmiles, zegels of ander duur spaarsysteem dat uiteindelijk toch door de automobilist betaald wordt. Door de relatief lagere operationele kosten - met zes werknemers denkt Schröder binnenkort een landelijk netwerk van zeker dertig stations te kunnen runnen - kan Tango brandstof gemiddeld 15 cent goedkoper aanbieden dan de grote ondernemingen. "Wij maken die stilzwijgende cultuur van kortingen transparant", zegt de zoon van de oprichter van luchtvaartmaatschappij Martinair.

De Tango-directeur is blij met de conclusies van de overheidswerkgroep Benzinemarkt. In maart rapporteerde deze werkgroep dat de marktwerking in Nederland te wensen overlaat en dat de brutomarges vergeleken met het buitenland te hoog zijn. Schröder: "De Nederlandse oliemarkt heeft een zeer gesloten structuur, die in de hand is gewerkt door het vergunningenstelsel van de overheid. De concurrentie is gebrekkig en toetreding voor nieuwe partijen daardoor zeer moeilijk."

Als beginnende ondernemer stuitte Schröder het afgelopen halfjaar op veel weerstand. De aanbevelingen voor het nieuwe overheidsbeleid zijn bij de lagere overheden nog onvoldoende bekend, merkte hij. In Etten-Leur moest de Tango-directeur de strijd aanbinden met een protectionistische wethouder. "Wij kregen pas een vergunning als we konden aantonen dat we de Shell- en BP-stations in de gemeente geen economische schade zouden berokkenen." Ook concurrerende pomphouders werkten Tango tegen. In Nijmegen ontketende de prijsbreker in april een heuse benzine-oorlog. Texaco probeerde de nieuwkomer met kortingen van 30 cent meteen weer uit de markt te drukken. De mededingingsautoriteit NMa studeert nog op een klacht van Tango over deze Texaco-stunt, die zorgde voor lange rijen wachtende automobilisten. Overigens is de strijd in Nijmegen nog steeds niet gestreden. Ruim vijf maanden na de komst van Tango zijn de prijzen bij alle pompstations in de stad nog steeds aanzienlijk lager dan elders. "Ook al zijn we maar een paar cent goedkoper, veel Nijmeegse consumenten komen speciaal bij ons tanken. Ze voelen zich bedrogen door pomphouders die altijd riepen dat hun marges slechts drie cent bedroegen", zegt Schröder.

Ook P. van Selms, mede-oprichter van het internetbedrijf UnitedConsumers, verbaasde zich jarenlang over de Nederlandse brandstofprijzen. "Waarom zijn kortingen voor de zakelijke markt en willekeurige belangengroepen heel gewoon en krijgen particuliere grootverbruikers niets voor elkaar?", vraagt Van Selms zich hardop af. In maart lanceerde UnitedConsumers het plan om bij een grote oliemaatschappij consumentenkorting te bedingen op de inkoop van brandstof. Automobilisten reageerden enthousiast en in korte tijd kon Van Selms namens 15.500 deelnemers de onderhandelingen openen. In juni, bij een forumdiscussie in Amsterdam, liet euroShell-directeur E. Schaepman zich ontvallen dat de brandstofaanbieders wel een remedie wisten tegen de gebundelde koopkracht van inkoopcollectieven als UnitedConsumers. " Onze jongens bellen een keertje met elkaar, en er komt geen deal!" zei de directeur tot verbijstering van de aanwezigen. Desgevraagd verduidelijkte Schaepman op wie hij doelde met 'onze jongens': "Dat zijn de mannen van de benzinemaatschappijen zelf."

De persdienst van Shell haastte zich om de uitspraken van Schaepman te bagatelliseren, maar de Consumentenbond diende onmiddellijk een klacht in bij de NMa. De mededingingsautoriteit betrekt de uitlatingen in een groot onderzoek naar ongeoorloofde prijspolitiek binnen de Nederlandse brandstofmarkt.

Hoe dan ook, UnitedConsumers vond geen enkele oliemaatschappij bereid kwantumkorting te geven. Elke maatschappij had een ander argument om niet mee te doen, zegt Van Selms. "De een sprak van fusieperikelen, een ander wilde de eigen loyaliteitskaarten niet beconcurreren en weer een ander voorzag technische problemen." Maar bij particuliere pomphouders en oliehandelaren had UnitedConsumers wel succes. Vanaf 1 november kunnen de deelnemers bij 100 stations, waarbij alle grote merken zijn vertegenwoordigd, met korting tanken. Bij een afname vanaf 750 liter krijgen de deelnemers na een jaar 6 cent per getankte liter terugbetaald. Vanaf 1.500 liter bedraagt de korting 12 cent per liter. Van Selms: "Bij de oliemaatschappijen bestaat een zekere angst om aan de grote klok te hangen dat niet iedereen dezelfde prijs betaalt voor brandstof. Wij willen de bestaande kortingssystemen naar een formeel niveau tillen voor prijsbewuste particuliere consumenten. In Amerika bestaat dat al, en over twee jaar is dat bij ons vast ook heel gewoon."

Of alleen de pomphouders opdraaien voor de korting aan UnitedConsumers is onduidelijk. Mogelijk betalen de oliehandelaren mee, zegt Van Selms. "Voor de stations langs de grote wegen is benzine steeds meer een traffic-generator voor de pompwinkel. De helft van de brutomarge komt op dit moment al uit de verkoop van drop en broodjes en dat wordt steeds meer."

Ook woordvoerder M. van der Kolk van de organisatie van particuliere pomphouders BETA is overtuigd van een samenspel tussen de betrokken partijen. , ,Biedt UnitedConsumers maximaal 12 cent korting? De brutomarge van een liter brandstof bedraagt voor pomphouders zo'n tien cent. Het is niet des ondernemers om daar twee cent op toe te leggen."

Geconfronteerd met alle cijfers over kortingen, zegt Shell- woordvoerder R. Treur dat de benzinewereld niet zo simpel in elkaar steekt als sommigen willen doen geloven. Ook niet zo eenvoudig trouwens als Shell vorige maand in een grote reclamecampagne deed voorkomen, geeft Treur toe. De oliemaatschappij greep het gekrakeel over de hoge brandstofprijzen aan om eens duidelijk te maken dat het aan een liter Euro 95 van 2,69 gulden slechts drie cent verdient. Minister Zalm dreef in de Tweede Kamer onmiddellijk de spot met de Shell-advertentie en de Consumentenbond diende bij de Reclamececodecommissie een klacht in die volgende week behandeld wordt. President-directeur J. van der Veer van Shell Nederland nam woensdag op een congres in Den Haag al afstand van het eigen communicatiebeleid: "Die grote advertentie miste de kleine lettertjes." Volgens Treur moet die drie cent winst inderdaad niet al te nauw worden genomen: het is een gemiddelde dat aan schommelingen onderhevig is. "Je kunt daar als onderneming soms een beetje mee spelen", zegt de woordvoerder. Misschien dat andere maatschappijen korting geven aan particulieren en aan belangengroeperingen, Shell doet dat niet, zegt Treur. "Als je daar aan begint creëer je kunstmatige situaties, dat werkt op den duur vervlakkend. Maar zelfstandige pomphouders, ook die van Shell, zijn vrij om aan wie dan ook desnoods hun hele marge weg te geven. Waarom ze dat doen? Misschien om net dat extra stukje omzet te genereren waardoor ze de brandstof weer goedkoper kunnen inkopen. Alleen bij prijsoorlogen zoals in Nijmegen springen maatschappijen de pomphouders soms bij. Ze doen dat omdat ze er belang bij kunnen hebben een bepaald volume in stand te houden."

Meer informatie:

( a d v e r t e n t i e s )