Man ging eerst even douchen

ROTTERDAM, 30 SEPT. De 75- jarige Hermann van Schooten had het lichaam van een wat oudere god. Een jaar geleden kwam hij met zijn vrouw Jos thuis in Valkenswaard na acht dagen Marinotel in het Portugese Vilamoura.

Drie weken later was hij dood, zijn lichaam gesloopt door legionellabacteriën. In de rouwadvertentie schreef Jos: 'aan ons zonnige leven is een einde gekomen'. Het verdriet was na een jaar niet voorbij, maar de tijd heelde de grootste wonden. Tot eind vorige week. Toen lekte uit dat het Marinotel een van de 100 vakantieverblijven in Europa is die al jaren bekend staan bij reisorganisaties en de Inspectie voor de Gezondheidszorg als 'legionellagevaarlijk'. Jos (72) las het nieuws en was kapot. "Mijn hele leven is overhoop gegooid", zegt ze. Jos weet het nog precies. Die eerste vakantiedag, 2 oktober 1999. Hermann had ingeklapt gezeten in een te kleine vliegtuigstoel, was vermoeid bij aankomst in het vijfsterrenhotel in de Portugese Algarve. Jos: "We kwamen de kamer binnen en hij zei tegen mij: 'pak jij alvast de koffers uit dan stap ik meteen onder de douche"'. Het moet die eerste douche geweest zijn die hem fataal werd, in die kamer die zo'n mooi zeezicht bood, denkt Jos nu. "Daarna deden we immers dezelfde dingen: zwembad, bubbelbad, douche."

Hermann was een vent van het buitenleven, vol energie. Golf en bridge. "We hebben het goed gehad in de jaren na zijn pensionering als inkoper bij C & A. Veel vakanties, altijd plezier", zegt Jos. Een dag voor hun thuisreis werd Hermann ziek. Hij had garnalen gegeten. Daar moest het aan liggen, dachten ze allebei. 's Nachts ging het slechter. Een dag later, maandag 11 oktober, reisden ze terug. In het vliegtuig had Hermann koude rillingen. Thuis liep de koorts op tot 40 graden. Een longontsteking, dachten ze. Bij de vervanger van hun huisarts opperde Jos op maandag: 'zou het geen legionella zijn?" Jos: " De man keek mij aan met een blik van 'Mien zegt ook wat"'. Hermann kreeg iets tegen de hoofdpijn. Dinsdag gaf hun eigen arts een antibioticum tegen longontsteking.De nacht van dinsdag op woensdag verslechterde Hermanns toestand. Met een ambulance ging hij naar het ziekenhuis. Een 'levensbedreigende dubbele longontsteking', heette het toen. De dagen daarna zag Jos hoe haar man, inmiddels aan de beademing, langzaam weggleed. Zijn organen werden één voor één aangetast en vielen uit. Galblaas, bloedingen, een klaplong. Op 30 oktober stierf Hermann in het Catharinaziekenhuis in Eindhoven, aan een infectie met de legionellabacterie, zo bleek uit onderzoek. Op televisie zag Jos vorige week hoe de Inspectie voor de Gezondheidszorg de verantwoordelijkheid van 'het zwijgende weten' doorschoof naar het verbond van reisondernemingen ANVR, die het weer doorschoof naar de touroperators. Toen Hermann en Jos naar Portugal vertrokken, wist ook hun touroperator Holland International al maanden dat Marinotel vaker in verband was gebracht met legionella. Even daarvoor was nog een Nederlandse toerist getroffen. Jos en Hermann kregen niets te horen over risico's.

Woordvoerster P. Egelie van Holland International maakt een verslagen indruk aan de telefoon. "We zitten hier vreselijk mee kan ik u vertellen. Deze zaak is tot aan de raad van bestuur geweest." Volgens Egelie kreeg Holland International voor het vertrek van Jos en Hermann monsters van het Marinotel. Daaruit bleek dat nergens legionella gevonden was. Een eigen controle ter plekke werd niet uitgevoerd. De boekingen gingen door, na een stop van twee weken. Toen stierf Hermann. "Wij voelen ons heel naar", zegt Egelie. " Zoiets overkomt ons nooit meer. Sinds enige tijd werken wij alleen met Nederlandse onderzoekbureaus. Een harde les."

Jos: "Ik ben verbijsterd na het lezen van alle verhalen. Schadevergoeding wil ik niet, daar krijg ik Hermann toch niet mee terug. Maar deze zaken moeten op tafel komen. Het is misdadig dat ze het onder de pet hebben gehouden."

Besproeid gazon

Door onze redacteur JOEP DOHMEN
ROTTERDAM, 30 SEPT. Vier weken lag Gijs Verweij (50) met legionellose in het Academisch Ziekenhuis Utrecht. Zijn nieren vielen uit. Helse pijn en geestelijke verwarring. Waan en werkelijkheid liepen door elkaar. "Ik ben héél erg ziek geweest", zegt Verweij. Hij overleefde, al duurt het herstel nu nog maanden.

Zijn verhaal is dat van veel andere slachtoffers van de legionellabacterie. Zonder tijdige medicatie kan het micro-organisme in korte tijd een mensenlichaam verwoesten. Nu, drie maanden na het begin van de infectie, is het leven van Gijs Verweij nog getekend. Hij is tot weinig in staat. Kleine inspanningen putten hem al uit. Hij weegt 20 kilo minder dan voor de reis naar Rinela Beach.

Verweij was van 25 juni tot en met 2 juli dit jaar in hotel Rinela Beach, in de plaats Kokkini Hani op het Griekse eiland Kreta. Het was zijn eerste vakantie alleen. Zijn vrouw overleed twee jaar geleden. Een van zijn twee zoons stierf eerder tijdens een verkeersongeluk. "Zonder die legionella was het al traumatisch genoeg", zegt hij. Vanaf het balkon van zijn hotelkamer zag hij hoe het gras besproeid werd. Verweij wist niet dat het hotel daarvoor bacteriologisch vervuild afvalwater gebruikte, zoals hij ook niet wist dat zijn reisorganisator, Holland International, al voor zijn reis geïnformeerd was over de mogelijke legionellarisico's in het vijf sterren hotel Rinela Beach.

Op de dag van de thuisreis voelde Verwij zich al niet lekker. "Ik had het gevoel alsof ik tegen een griep aan zat." De terugreis was zwaar, veel turbulentie boven Duitsland. Bange mensen in het toestel. Thuis in Utrecht brokkelde zijn gezondheid snel af. Diarree, overgeven. 'Een virusinfectie', meende de vervanger van zijn huisarts. Daarna kreeg hij het benauwd, had overal pijn en hield geen voedsel meer binnen. "Ik was doodziek. Mijn huisarts constateerde een dag later een longontsteking en uitdrogingsverschijnselen."

In het Academisch Ziekenhuis Utrecht kwamen de doktoren na drie dagen achter zijn kwaal: legionella. Ze vochten voor zijn leven. Verweij had wilskracht. Hij wilde leven. Zonder hem zou zijn jongste zoon niemand meer hebben. Na de slopende weken was hij weer thuis. Holland International en het reisbureau stuurden wel drie bossen bloemen en een excuusbrief. Niet werd verteld dat men vóór zijn vertrek al wist van de problemen in het hotel. Verweij: "Als ze mij dat gezegd hadden, was ik niet vertrokken. Ach, ik ben zo kwaad."

P. Egelie van Holland International erkent dat haar organisatie vóór de reis van Verweij wist dat er pas nog een gast legionella had opgelopen. Maar ook dit hotel stuurde rapporten van een plaatselijk onderzoeksbureau waaruit moest blijken dat het veilig was.

Egelie: "Ik kan u één ding zeggen: na Verweij geloven wij geen enkel lokaal onderzoeksbureau meer."

Kritiek op vrijgeven hotel Imbat

Door onze redacteur JOEP DOHMEN
ROTTERDAM, 30 SEPT. 'Legionellahotel' Imbat in de Turkse badplaats Kusadasi is vrijgegeven door de Nederlandse touroperators. Toeristen kunnen volgens de reisorganisaties weer veilig naar het hotel. Het besluit is genomen na inspectie door controlebureau De Wit uit Almere.

Dr. L. Beaucourt van het Universitair Ziekenhuis Antwerpen heeft kritiek op het besluit. Beaucourt nam in opdracht van reisorganisatie Neckermann-België afgelopen maanden monsters van het drinkwater in hotel Imbat. Hij trof er geen legionella aan, maar ontdekte wel dat het water ernstig verontreinigd was met andere bacteriën. Beaucourt: "Ik vond Serratia, Citrobacter en Aeromonas hydrophila in miljoenen hoeveelheden, ver boven de Europese normen. Dat is drinkwater waar je buikloop van krijgt."

Hotel Imbat werd sinds juli door Nederlandse reisorganisaties geboycot nadat een hotelgast uit Apeldoorn er legionella opliep. Sinds 1994 kent het hotel terugkerende besmettingen. De gast uit Apeldoorn was het 32ste geval. Beaucourt heeft kritiek op het Nederlandse onderzoeksbureau De Wit. "Ik heb weinig vertrouwen in de handelwijze van dat bureau", aldus Beaucourt. "De Wit inspecteert namens de touroperators de veiligheid in het hotel, sluit daarna met het hotel een contract af als adviseur en verklaart vervolgens als inspecteur het hotel risicovrij. Dat riekt naar commercie."

G. van Seeters van bureau De Wit geeft toe dat zijn bureau na de inspectieopdracht uit Nederland ook een beheersopdracht van het hotel heeft aangenomen. De dubbelfunctie noemt hij "ongelukkig". Van Seeters: "In de toekomst worden inspectie en advisering ondergebracht in aparte vennootschappen." Neckermann België laat weten dat de hotelier gevraagd zal worden maatregelen te treffen.

Zie ook:

Lijst van hotels met legionella op nrc.nl (28 september 2000)
Openheid over legionella blijft taboe (27 september 2000)
Taai gevecht met hotels om legionella (23 september 2000)
Rechter tegen waarschuwen voor legionella (22 september 2000)
Legionella in hotels geheimgehouden (21 september 2000)

( a d v e r t e n t i e s )