Legionella in hotels geheimgehouden

Door onze redacteur JOEP DOHMEN
ROTTERDAM, 21 SEPT. Gezondheidsautoriteiten in Europa kennen al jaren de identiteit van zo'n honderd hotels en appartementen die vaker in verband zijn gebracht met legionellabesmettingen, maar maken deze namen niet bekend.

Afgelopen vijf jaar liepen 12.000 Europese toeristen een legionellabesmetting op in een vakantieverblijf, veelal in Zuid-Europa. Van hen overleden er naar schatting 1.200. Dat blijkt uit informatie van de European Working Group for Legionella Infections (EWGLI) in Londen. Ook de Inspectie voor de Gezondheidszorg in Den Haag is op de hoogte van de identiteit van verdachte accommodaties. Deze dienst van het ministerie van VWS heeft zich tot nog toe aan de in internationaal verband afgesproken vertrouwelijkheid gehouden. Nederland dreigde anders uit de EWGLI, een samenwerkingsorgaan van epidemiologische instituten, universiteiten en overheden, te worden gestoten en verstoken te blijven van informatie over legionellabesmettingen in Europa.

Inmiddels zegt de inspectie niet langer te willen toezien hoe Nederlanders onwetend in verdachte accommodaties worden ondergebracht. De namen van hotels die er in vier weken na een legionella-uitbraak niet in slagen het probleem te beheersen, zullen vanaf volgende maand door de inspectie op internet bekend worden gemaakt. Dat de namen van de 'legionellahotels' tot nu toe binnenskamers bleven, komt door de druk van Zuid-Europese landen. Ze zijn bezorgd over de reputatie van hun toeristenindustrie. "De landen verzetten zich fel tegen openbaarmaking", aldus inspecteur J. van Wijngaarden van de Inspectie voor de Gezondheidszorg. , ,Anonimiteit is voor hen een voorwaarde om mee te werken aan EWGLI."

Officieel is het aantal legionellaslachtoffers niet zo groot. EWGLI kreeg sinds 1995 slechts 1.200 meldingen uit 31 Europese landen. "De onderrapportage is echter enorm", aldus C. Joseph, coördinator van EWGLI. " Onderzoek in Engeland en de VS toont aan dat het werkelijke aantal gevallen tien keer hoger ligt. Op basis van de 1.200 meldingen betreft het 12.000 gevallen. Bekend is dat tien procent van de geïnfecteerden sterft. Dat zijn 240 Europese toeristen per jaar." Nederland meldde sinds 1995 236 toeristen met legionella aan EWGLI, van wie er 13 overleden. Het echte aantal zou volgens Joseph dus tien keer zo groot zijn.De namen van de verdachte accommodaties worden in Nederland door de Inspectie voor de Gezondheidszorg sinds 1994 wel - vertrouwelijk - meegedeeld aan het ANVR.

ANVR stelt nu eisen aan hotels

Ondanks deze kennis hebben reisondernemingen de afgelopen jaren toch verdachte accommodaties in hun pakket gehouden. Pas sinds de legionella-uitbrovenkarspel vorig jaar worden door de ANVR-leden in de regel 'legionellahotels' geboycot en reizigers geïnformeerd, al gebeurt dat niet altijd even consequent, zo blijkt uit onderzoek van deze krant.

De meeste Europese touroperators worden overigens niet door hun gezondheidsautoriteiten ingelicht. Elders in Europa zijn hotels die in Nederland geblokkeerd zijn vanwege het gevaar voor legionella, dan ook gewoon te boeken. Zo heeft Neckermann-Nederland hotel Imbat in de Turkse badplaats Kusadasi na het 32ste besmettingsgeval uit het programma gehaald, maar gaan de boekingen bij Neckermann-België gewoon door.De door de Europese Commissie gefinancierde EWGLI beoogt een snelle uitwisseling van informatie over legionella-uitbraken in toeristencentra. Namens Nederland is de Inspectie voor de Gezondheidszorg lid van EWGLI. De vertrouwelijke EWGLI-gegevens, die deze krant ontvangen heeft van de inspectie op voorwaarde dat alleen de namen van accommodaties worden geciteerd waar Nederlandse slachtoffers vielen, omvatten ongeveer honderd hotels en appartementen waar sinds 1989 twee of meer gasten legionella opliepen.

Ook de ANVR heeft inmiddels het initiatief genomen om de accommodaties onder druk te zetten. Bij een uitbraak van legionella moeten ze een internationaal erkend adviesbureau inschakelen voor het opstellen van een bestrijdingsplan. Hotels die weigeren worden geboycot.

Legionellahotels nog steeds geboekt

Zo'n honderd hotels in Zuid- Europa zijn meermaals in verband gebracht met een legionellabesmetting. Maar de gasten worden onwetend gehouden.

Door onze redacteur JOEP DOHMEN

ROTTERDAM, 21 SEPT. Het Marinotel in Vilamoura is the place tot be in de Portugese Algarve. Een luxe hotel aan een mooie jachthaven en niet eens zo duur voor zijn vijf sterren. Wat de gasten van het populaire Marinotel niet weten is dat het hotel bij gezondheidsdiensten in Europa bekend staat als locatie met een verhoogd risico op een besmetting met de dodelijke legionellabacterie.

Sinds 1996 worden jaarlijks besmettingen onder gasten van het Marinotel gerapporteerd, blijkt uit de gegevens van de European Working Group for Legionella Infections (EWGLI) in Londen. Dit samenwerkingsverband van epidemiologische instituten, universiteiten en overheidsdiensten wisselt informatie uit over legionella-uitbraken in toeristencentra. Namens Nederland is de Inspectie voor de Gezondheidszorg lid van EWGLI.

In het Marinotel krijgen tussen 1996 en 1999 drie Engelse en een Schotse gast legionella. Vanuit het EWGLI-kantoor worden medio vorig jaar alle deelnemers geïnformeerd over de besmettingen. In Nederland stelt de inspectie in juli het Algemeen Nederlands Verbond van Reisondernemingen (ANVR) op de hoogte. Toch gaan de meeste reizen naar het Marinotel door.

Zo kan het gebeuren dat vier maanden ná de waarschuwing een 75- jarige toerist uit Valkenswaard die in het Marinotel logeert, legionella krijgt. Terug in Nederland sterft hij aan de gevolgen. Hierna stuurt inspecteur J. van Wijngaarden van de Inspectie voor de Gezondheidszorg in februari dit jaar opnieuw een waarschuwing naar het ANVR.

Maar nog trekt niet elke touroperator zich terug. Silverjet Vakanties in Apeldoorn beschikt over pakken attesten van Portugese laboratoria. Daaruit moet blijken dat het hotel prima in orde is. De touroperator blijft reizigers naar het verdachte hotel sturen. Navraag bij Silverjet leert dat het Marinotel komende herfstvakantie goed vol is, ook met Nederlanders. Silverjet biedt een week Marinotel in oktober voor twee personen aan voor 1.765 gulden. Andere Nederlandse touroperators doen geen zaken meer met het hotel. Elders in Europa gaan de boekingen wel door.

Vorig jaar kreeg EWGLI 288 meldingen van legionella onder toeristen in Europa. De besmettingen werden meestal opgelopen rond de Middellandse Zee: in Spanje (51), Italië (41), Frankrijk (39), Griekenland (21), Turkije (19) en Portugal (6). Overigens ontvangen niet al die landen even veel toeristen. Uit de EWGLI-gegevens blijkt dat het Marinotel deel uit maakt van een groep van circa honderd hotels en appartementen die ieder de laatste jaren in verband gebracht zijn met meerdere besmettingen. De Europese toerist mag niet weten in welk vakantieverblijf een douche fataal kan zijn. De namen blijven vertrouwelijk op uitdrukkelijk verzoek van de Zuid-Europese landen. De autoriteiten in Nederland en acht andere landen informeren wél de overkoepelende reisorganisatie in hun land.

Sinds 1994 krijgt het ANVR van de Inspectie voor de Gezondheidszorg de namen van de 'legionellahotels'. De procedure moet leiden tot meer aandacht bij accommodaties voor legionella in hun water en tot een snelle waarschuwing bij besmettingen. Het ANVR geeft de meldingen door aan de leden die de accommodatie aanbieden. "Daarna is het hun verantwoordelijkheid", zegt een ANVR-woordvoerster. Volgens afspraak moeten de ANVR-leden klanten waarschuwen, contact opnemen met de accommodatie en zonodig boekingen stopzetten.

Controle van hun handelwijze - worden alle klanten gewaarschuwd? - is onmogelijk. De ANVR-woordvoerster: "De gegevens zijn vertrouwelijk. U moet mij op mijn woord geloven dat de touroperators adequaat handelen. Niemand in de reisbranche is erbij gebaat die informatie niet aan zijn klanten door te geven."

Toch blijven vorig jaar gasten naar het Van der Vlak Plaza hotel op Curaçao gaan zonder dat hen wordt verteld van de voortdurende legionellaproblemen. Klanten van Peter Langhout Reizen krijgen medio dit jaar te laat informatie over het legionellagevaar in een Turks hotel. In beide gevallen worden patiënten ziek, één toerist overlijdt. De ANVR-woordvoerster: "Beide bedrijven zijn geen lid van ons."

Maar ook ANVR-leden handelen niet altijd adequaat. Een interne rondvraag van het ANVR (1998) toont aan dat van de zeven ondervraagde touroperators er vijf zeggen hun reizigers niet te informeren na een melding van een mogelijk geval van legionella. Hotel Victoria in Rosas aan de Costa Brava in Spanje bijvoorbeeld oogt uitdagend in de brochures. In Europese gezondheidskringen heeft het geen goede naam. Afgelopen jaren raken tijdens of vlak na hun verblijf negen gasten uit Zweden, Engeland en Nederland besmet.

Een van hen is een 64-jarige man uit Roermond. Hij wordt 21 mei vorig jaar ziek, op de laatste dag van zijn verblijf. Terug in Nederland overlijdt hij aan een legionellainfectie. De inspectie waarschuwt het ANVR medio vorig jaar, maar de toeristen blijven komen. In oktober van het vorige jaar, vijf maanden na de dood van de Roermondenaar, raakt opnieuw een Nederlandse hotelgast besmet. En in april dit jaar treft dat lot een Engelse toerist. Pas na nóg een waarschuwing van de inspectie stoppen Nederlandse reisorganisaties de boekingen. Europese collega's brengen nog wekelijks toeristen naar het hotel aan de Costa Brava.

Berucht is ook hotel Rey Don Jaime Marina in Santa Ponsa, Mallorca. Daar logeert medio vorig jaar een 72-jarige Maastrichtenaar. Op de laatste dag van zijn verblijf in het driesterrenhotel krijgt hij legionella. De Nederlander weet niet dat hij het dertiende slachtoffer is. Touroperators, ANVR en inspectie weten dat wel. Van de 13 besmette gasten, sterven er twee. Het hotel wordt nog door Europese reisorganisaties aangeboden.

Nog een voorbeeld. Op 17 juni dit jaar wordt bij een 62-jarige man uit Apeldoorn legionella geconstateerd. Hij is net terug uit Turkije, na twee weken hotel Imbat in Kusadasi. Nederlandse touroperators zijn al sinds 1994 op de hoogte van de telkens terugkerende besmettingen in het hotel.

De toerist uit Apeldoorn is het 32ste geval. In oktober 1998 is het ANVR nog gewaarschuwd door de inspectie, maar pas ná dit nieuwe legionellageval zetten Nederlandse reisorganisatoren de boekingen stop. Ook Neckermann doet dat. Nederlandse klanten die naar hotel Imbat willen, krijgen te horen dat het vanwege "legionellaproblemen" niet meer geboekt kan worden. Reizigers die bij Neckermann in België aankloppen, kunnen wel boeken. Geen woord over legionella. Neckermann- België levert een week Imbat voor twee personen in de herfst voor 1.641 gulden.

Woordvoerster Nilgun van hotel Imbat ontkent dat er problemen zijn. Nilgun: "Er zijn geen bewijzen dat de laatste twee legionellabesmettingen hier plaatsvonden. De gasten kunnen het overal hebben opgelopen. Ook in Nederland. Ik las in de krant dat uw land bijzonder veel last heeft van die bacterie."

Dit is de eerste aflevering in een korte serie over legionella.

( a d v e r t e n t i e s )