NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

IN MOSKOU IS NU de hogere politiek aan bod. Wie ooit dacht dat de politiek het na de Koude Oorlog definitief had verloren van de economie, heeft zich vergist. De ineenstorting van de Russische markten heeft de politici in Moskou gestimuleerd tot een machtsstrijd op het scherpst van de snede. De gevolgen zijn vooralsnog niet te overzien.

Gisteren leken parlement, beoogd premier Tsjernomyrdin en president Jeltsin het eens over een uitweg. Het was weliswaar een halfbakken oplossing, maar het was tenminste iets. President en volksvertegenwoordiging zouden elkaar tot eind 1999 niet meer lastigvallen. In ruil voor de handtekening van Jeltsin onder een document waarin het staatshoofd een deel van zijn constitutionele bevoegdheden delegeert aan regering én volksvertegenwoordiging, zou de Doema instemmen met de benoeming van Tsjernomyrdin, die op zijn beurt het regeringsbeleid meer zou afstemmen op de patriottische eisen van het parlement. Maar het bestand was nog niet bekendgeworden, of het lag al in duigen. De leiders van drie oppositionele fracties - de communisten van Zjoeganov, de proto-fascisten van Zjirinovski en de liberalen van Javlinski - vertrouwden Jeltsin toch niet. Met name de communisten wilden boter bij de vis. De president beaamde dat wantrouwen vanmorgen door verdere concessies te weigeren.

VANMIDDAG ZOU DE DOEMA bijeenkomen om de benoeming van Tsjernomyrdin te behandelen. Afgelopen jaren interesseerde zich niemand voor het parlement, een orgaan dat net zo corrupt is als de regering, maar dan ook nog eens zonder macht. Nu is de sfeer in Moskou echter beduidend minder laconiek. En niet alleen omdat zowel communisten als jeltsinianen elkaar hebben bedreigd met de straat. Ook minder opgewonden waarnemers kunnen zich niet aan de conclusie onttrekken dat het machtsvacuüm onbeheersbare trekken begint te vertonen.

Jeltsin poogt zijn bondgenoten te hergroeperen en krijgt weer praatjes. De oppositie pokert verder door de indruk te wekken op macht uit te zijn, hoewel ze vermoedelijk helemaal geen zin heeft in de failliete boedel. Tsjernomyrdin zwalkt ondertussen tussen Kremlin en Doema heen en weer. Zelfs de zogeheten 'oligarchen' lijken geen eenduidige koers meer te hebben. Terwijl hun meest uitgesproken exponent, Boris Berezovski, in het Kremlin intrigeert, zijn de collega-baronnen aan het fuseren geslagen in de hoop de schade van een verdere implosie van het land voor henzelf beperkt te houden.

IS DE DYNAMIEK, die Jeltsin ruim een week geleden met het ontslag van de treurige premier Kirijenko heeft ontketend, uit de hand aan het lopen? Zijn er nog politieke krachten met een plan om de crisis het hoofd te bieden? Of is iedereen slechts bezig met manoeuvreren, teneinde in een goede positie te komen voor de volgende fase van de machtsstrijd?

De vragen alleen al zijn omineus. Gevreesd moet worden dat de antwoorden dat niet minder zullen zijn.

...en praten

TERWIJL IN MOSKOU niemand meer weet in wiens handen de staatsmacht bezig is zich te verschuilen, bereidt president Clinton zich voor op de morgen te beginnen topconferentie met ambtgenoot Jeltsin. De afgelopen dagen hebben Amerikaanse wegbereiders de Russische hoofdstad verkend, en het viel op dat daarbij de communistische leider in de Doema, Zjoeganov, niet werd overgeslagen. Niet alleen Jeltsin lijkt zich erbij te hebben neergelegd dat met het heenzenden van de laatste regering een week geleden in Rusland het uur voor de pure hervormers nu wel heeft geslagen. Natuurlijk dreigt het Westen alle hulp te zullen stopzetten als de Russen terugkeren naar een vorm van hun aloude commando-economie. Maar ook ten tijde van de Koude Oorlog waren er connecties. Er is geen reden aan te nemen dat een relatieloos tijdperk zich nu aankondigt.

De vraag waarop Clinton graag een antwoord zal hebben, ligt voor de hand. Verlegging van de koers is gezien de ontstane chaos onvermijdelijk, maar hoe ingrijpend zal de verandering zijn? En, in welke mate kan het Westen nog helpen de losgeslagen Russische economie onder controle te brengen? Ofwel, kan worden voorkomen dat als gevolg van de bestuurlijke anarchie in Rusland een nieuw vijandbeeld ontstaat waardoor enigszins normale betrekkingen met de rest van de wereld belast raken? Ook als het landsbestuur van kleur verschiet, behoeft dat niet uitsluitend tragische gevolgen te hebben.

DE ZWAKTE VAN beide leiders is tegelijkertijd hun kracht. Clinton kan een buitenlands succes, hoe wankel ook, goed gebruiken. Aangeslagen als hij is door de bekende affaire en nauwelijks versterkt tevoorschijn gekomen uit zijn confrontatie met het internationale terrorisme, is zijn reis naar Moskou, en vervolgens langs Ulster, een welkome afleiding voor Amerika's geprangde gemoed. Rusland opgeven zou het einde betekenen van een Amerikaanse politiek die teruggaat op president Eisenhowers eerste ontspanningsoefeningen in de jaren vijftig. In de schraalste rechtvaardiging van die politiek tot dusver heet Rusland nu een ,,Indonesia with nukes''.

Van zijn kant is 'hervormer' Jeltsin gebonden aan Amerika, aan het Westen, een toestand die overigens te herleiden valt tot een geostrategisch inzicht dat teruggaat op Eisenhowers tegenspeler, partijleider Nikita Chroesjtsjov. Eigentijdse Russische communisten met enige zin voor de werkelijkheid zouden dat inzicht moeten delen. Hoe zwaar in het verleden de onderlinge betrekkingen van tijd tot tijd ook onder druk kwamen te staan, de onderliggende realiteit veranderde niet.

De zwakte van beide leiders inspireert tot sarcastische en lacherige commentaren. Toch hebben Clinton en Jeltsin het gelijk aan hun kant door juist op dit moment hun ontmoeting te laten doorgaan. Achter de besmeurde facade steekt een gezamenlijk belang dat het verdient te worden verdedigd. Ook al gebeurt dat met ernstig verzwakte krachten.

Zie ook:
Jeltsin ontkent te zullen aftreden (29 augustus 1998)

'Verlies' ING op handel met Rusland (28 augustus 1998)

De Potemkin-munt (27 augustus 1998)

Speculaties over aftreden Jeltsin (27 augustus 1998)

Russische roebel volledig ingestort (26 augustus 1998)

Roebel gedevalueerd (Economie voor jou, 24 augustus 1998)

Jeltsin ontslaat regering-Kirijenko (24 augustus 1998)

Roebel met 50 pct. in waarde omlaag (17 augustus 1998)

De val van de roebel (17 augustus 1998)

Devaluatie wekt 'enig begrip' IMF (18 augustus 1998)

( a d v e r t e n t i e s )