|
|
 ECLIPS IN BEELD ALLEEN IN SUPERLATIEVEN TE BESCHRIJVEN NEDERLAND EN BELGIË OMRINGENDE LANDEN EUROPA OOGGETUIGEN HET WEER WETENSCHAP NATUUR KIJKEN, FOTO'S, FILM MYTHEN EN LEGENDEN BIJBEL REIZEN BOEKEN LINKS  |
Het donker naderde met grote snelheid
Meteoroloog Harry Otten bezocht driemaal een totale zonsverduistering.
,,De meest fascinerende seconden die ik ooit in de natuur heb meegemaakt.''
IN 1961 ZAT IK in de eerste klas van het lyceum. Onze school in Breda was
redelijk vooruitstrevend en op de ochtend van de 15de februari mochten we,
al kort nadat de school was begonnen, allemaal naar buiten om te kijken wat
er zich aan de hemel afspeelde. Niet gehinderd door bewolking en uitgerust
met beroete glaasjes en stapeltjes negatieven om onze ogen te beschermen,
keken we vol fascinatie naar de zon, die steeds verder door de maan werd verduisterd.
Het werd die dag erg laat licht. In de kranten stonden verhalen over de zonsverduistering.
Ik las ze gretig. We zouden nog tot 11 augustus 1999 moeten wachten om weer
zo'n grote verduistering mee te maken. Wie dan leeft die dan zorgt.
Midden juni 1973 rondde ik mijn studie natuurkunde in Eindhoven af. Een
paar dagen daarna zouden we trouwen en de huwelijksreis zou gaan naar Kenia
waar een broer van mijn echtgenote aan een ontwikkelingsproject werkte. De
vliegreis was gepland voor 30 juni. Midden in de drukke tijd van het afstuderen
schreven steeds meer kranten en tijdschriften over de totale zonsverduistering
die op 30 juni in het noorden van Kenia en aangrenzend Mauretanië te
zien zou zijn.
Aangekomen in Kiambu bij Nairobi spraken we af op de dag van de eclips
naar het noorden te rijden om zo in de totaliteitszone te komen, het gebied
waar de zonsverduistering 100 procent is. Zelf had ik enig idee wat ons tijdens
een totale verduistering te wachten stond, de drie medereizigers niet. Het
kostte moeite hen ervan te overtuigen dat een mooie waterval onderweg er een
dag later nog wel zou zijn en totaal oninteressant was in vergelijking met
wat we later op de dag te zien konden krijgen.
We reden met een flinke snelheid noordwaarts tot de eerste lekke band zich
aandiende. Die kon nog snel worden verholpen door het reservewiel op te leggen.
De tweede lekke band, kort daarna, had meer voeten in de aarde. Die moest
worden geplakt, wat toch binnen ongeveer drie kwartier lukte. Aan de afleidingen
van de natuur konden we daarna steeds beter weerstand bieden. Zelfs een leeuw
met een schaap als prooi in de bek hield ons slechts enkele minuten op.
Ongeveer een halfuur voor de volledige verduistering, de totaliteit, laadden
we de spullen uit de auto en lieten de eclips over ons heenkomen. Het blauw
van de heldere lucht boven ons werd steeds donkerder. Kort voor de totaliteit
werden enkele planeten zichtbaar en de laatste seconden van gedeeltelijk naar
totaal verduisterd waren de meest fascinerende die ik ooit in de natuur heb
meegemaakt. Rondom de maan verschenen felle lichtpunten en toen de laatste
uitdoofde, leek het alsof de lichtschakelaar werd omgezet. De corona van de
zon vertoonde zich in alle glorie en het landschap zag er spookachtig uit.
Naast de planeten werden ook enkele heldere sterren zichtbaar.
Omdat we ons in het zuidelijke gedeelte van het totaliteitsgebied bevonden,
konden we zien dat het naar het noorden toe nog een stuk donkerder was dan
bij ons. De zon kwam na enkele minuten even plotseling te voorschijn als hij
was weggegaan en kort daarna zagen we vreemde schaduwen snel over de grond
lopen. Die kunnen zowel door dichtheidsverschillen in de lucht als door interferentie
van bergen op de maan zijn veroorzaakt. In het midden van de woestijn waren
er geen beesten of planten waarvan we de reacties op de eclips konden peilen.
Alleen wij met zijn vieren waren op die plek getuige geweest van de totale
zonsverduistering. Op onze terugweg naar de bewoonde wereld bleken alle grote
borden van de Keniaanse ANWB die naar het totaliteitsgebied verwezen, te zijn
verdwenen. Alleen voor het politiebureau stond er nog een. Die hangt nu nog
op de studeerkamer van mijn zwager.
De opvolger van de eclips van 1973 was die van 1991 in Baja California.
Onze reis daar naartoe eindigde in een grote deceptie. Eerst moesten we vele
uren lang wachten in Los Angeles voor we de camper kregen waarmee we Mexico
in konden. Daarna bleek ik een zware misrekening te hebben gemaakt. In Mexico
worden afstanden in kilometers gemeten en ik nam aan dat ook op onze wegenkaart
de afstand in kilometers was weergegeven. Dat bleken echter mijlen te zijn
en gezien de slechte wegen en de voorspelde brandstofschaarste was het niet
verantwoord nog naar het zuiden te trekken. We zagen daarom in San Diego een
verduistering van ruim 90 procent. Zelfs het verschil tussen 99,9 procent
en 100 procent is bij een eclips al onmetelijk groot. De vakantie was niet
echt mislukt, de eclipsreis wel.
Ongeveer vier jaar geleden werd mij gevraagd of ik voelde voor een speciale
eclipsreis naar Curaçao. Ja natuurlijk. Met een groot gezelschap streken
we in februari 1998 neer in een van de bekendste hotels in Willemstad. Het
hele eiland, inclusief het carnaval, stond in het teken van de naderende eclips.
De kwartiermakers hadden allang het plekje uitgezocht waar we de eclips zouden
bekijken. Dat moest het noordwestelijke puntje van het eiland zijn, omdat
de eclips daar met drie minuten het langst zou duren. Klimatologisch gezien
is februari op Curaçao een droge, zonnige maand. De dagen voor de eclips
hadden we dan ook volop gelegenheid om het effect van een hoge UV-index te
ondergaan.
Op de ochtend van de eclips echter trokken donkere wolken over het eiland
en viel er zelfs een buitje. Toen we op de noordwestpunt van het eiland waren
aangekomen, verdwenen de wolken geleidelijk en ook de stapelwolken zakten
door de temperatuurdaling die met de eclips samenhangt, in elkaar. Bij een
heldere hemel werd een steeds groter deel van de zon door de maan afgeschermd.
Nu had ik ook meer aandacht voor de temperatuurdaling en voor het afnemen
van de wind. Ongeveer tien minuten vóór totaliteit verscheen
Jupiter aan de hemel en kort voor de totaliteit werd ook Mercurius zichtbaar.
Beter voorbereid als we waren dan in Kenia, zagen we de parels van Baily en
over zee kwam het donker van de totaliteit met grote snelheid aanzetten.
Hier konden we ook de reactie van de mensen peilen. Velen zijn stil uit
ontzag voor het prachtige natuurfenomeen, anderen beginnen te schreeuwen en
nog anderen te huilen, wat erg onhandig is omdat de kijk op de verduisterde
zon erdoor vertroebeld wordt. Iedereen werd diep geraakt. Bij mij kwam de
gedachte op dat sommige verslavingen ook positief tegemoet kunnen worden getreden.
Een verslaving om in de toekomst nog zoveel mogelijk totale zonsverduisteringen
te zien bijvoorbeeld. Die van 11 augustus 1999 is de volgende en al dertien
jaar geleden toen we met ons bedrijf Meteo Consult begonnen, claimde ik deze
datum als een vrije dag.
Harry Otten, algemeen directeur van Meteo Consult, schreef samen met Jacob
Kuiper, hoofdmeteoroloog bij het KNMI, het boek 'Zonsverduistering
de eclips van 11 augustus 1999'.
|
NRC
Webpagina's
|
| Bovenkant pagina |
