|
|
 ECLIPS IN BEELD ALLEEN IN SUPERLATIEVEN TE BESCHRIJVEN NEDERLAND EN BELGIË OMRINGENDE LANDEN EUROPA OOGGETUIGEN HET WEER WETENSCHAP NATUUR KIJKEN, FOTO'S, FILM MYTHEN EN LEGENDEN BIJBEL REIZEN BOEKEN LINKS  |
Als een haren zak
Zonsverduisteringen in bijbelverhalen illustreren steeds het eindtijdelijke
van een gebeurtenis. Jezus stierf na een (onechte?) eclips.
DE BIJBEL ontmythologiseert de zon. In de Egyptische religie bijvoorbeeld
werden koningen beschouwd als zonen van de zonnegod Ra. Ze werden soms letterlijk
zoon van de zon, Ra-M'ses, genoemd. De naam van de leider die het joodse volk
uit Egypte naar 'het beloofde land' bracht, Mozes of M'ses, kan in de oren
van zijn volk geklonken hebben als een stil protest tegen Ramses II en de
Egyptische verafgoding van de zon. Van een zonnegod wilde het joodse volk
niets weten.
De ontmythologisering van de zon valt ook te lezen in het scheppingsverhaal
waarmee de bijbel begint. Op de eerste dag, staat er in Genesis 1, schiep
God het licht. ,,En God noemde het licht dag en de duisternis noemde hij nacht.''
Pas op de vierde dag wordt over de creatie van zon en maan bericht, zonder
dat ze overigens met name worden genoemd. ,,En God maakte de beide grote lichten,
het grootste licht tot heerschappij over de dag, en het kleinere licht tot
heerschappij over de nacht.'' Zon en maan worden in de bijbel duidelijk functioneel
omschreven, ze zijn bedoeld om het bestaan ritme te geven en de mens de tel
niet te laten kwijtraken: ,,om scheiding te maken tussen dag en nacht en (...)
zij dienen tot aanwijzing zowel van vaste tijden als van dagen en jaren.''
Het woord zonsverduistering komt letterlijk in de bijbel maar één
keer voor, maar wel op een van de meest cruciale momenten uit de bijbelse
geschiedenis, namelijk op het hoogtepunt van Jezus' lijden, als hij aan het
kruis is gespijkerd. Het evangelie volgens Lucas leest dan: ,,En het was reeds
ongeveer het zesde uur en er kwam duisternis over het gehele land tot het
negende uur, want de zon werd verduisterd.'' In het Grieks, de taal van het
Nieuwe Testament, staan daar de woorden helios en eclips. Na die zonsverduistering
stierf Jezus.
Het opmerkelijk is echter dat deze verduistering geen echte zonsverduistering
was in de astronomische zin van het woord. De theoloog prof.dr. S. Greijdanus
schrijft in zijn Korte Verklaring bij Lucas 23 dat in dit geval geen sprake
kan zijn geweest van een gewone zonsverduistering, die ontstaat doordat de
maan tussen de zon en de aarde kwam te staan en zo het licht van de zon onderschept.
Want zoiets gebeurt alleen bij nieuwe maan. Tijdens het joodse paasfeest,
het tijdstip van Jezus' sterven, was het echter volle maan. Israel telde de
maanden vanaf nieuwe maan, het paasfeest werd gevierd op de veertiende van
de maand, dus was het op dat moment volle maan.
Zonsverduisteringen die in de bijbelverhalen voorkomen zijn nooit alleen
natuurverschijnsel, maar voor alles gebeurtenissen met een religieuze betekenis.
Ze illustreren steeds het eindtijdelijke, het eschatologische van een gebeurtenis.
Jezus' volgelingen zagen in de eclips bij diens dood de straffende hand van
God, daartoe onder andere geïnspireerd door de woorden van de oudtestamentische
profeet Amos die gezegd had: ,,Te dien dagen zal het geschieden, luidt het
woord van de Heer, dat ik op de middag de zon zal doen schuilgaan en bij klaarlichte
dag het land in donker zal zetten. Dan zal ik uw feesten in rouw verkeren
en uw liederen in klaagzang.''
Ook in het allerlaatste bijbelboek, de Openbaring van Johannes, dat in
de schrille kleuren en beelden die Jeroen Bosch hebben geïnspireerd,
de ondergang van mens en aarde schetst, komt de zonsverduistering als symbolische
gebeurtenis voor. Als Gods oordeel wordt voltrokken, staat er dat de zon zwart
werd ,,als een haren zak''.
De bijbel eindigt zoals hij begint: mét licht, maar zonder zon.
Bij de eschatologische beschrijving van het nieuwe Jeruzalem, waarmee een
nieuwe wereld wordt aangeduid, staat: ,,De stad heeft de zon en de maan niet
van node, dat die haar beschijnen, want de heerlijkheid Gods verlicht haar.''
|
NRC
Webpagina's
|
| Bovenkant pagina |
