Nederland behoort zonder twijfel tot de dichtst bewoordenboekte landen ter wereld. Jaarlijks verschijnen er tientallen woordenboeken. Tegenwoordig zijn dat vaak kleine inventarisaties van de taal van een bepaalde groep. Zo zijn er woordenboekjes verschenen over de taal van wielrenners, voetballers, popmuzikanten, kroeghouders enzovoorts. Het is vrij nauwkeurig bekend hoeveel woordenboeken er sinds de zestiende eeuw in het Nederlandse taalgebied zijn verschenen. Twee Vlaamse wetenschappers, Frans Claes en Peter Bakema, hebben dit vastgelegd in A Bibliography of Dutch Dictionaries. De tweede druk van dit peperdure standaardwerk verscheen in 1995.

Claes en Bakema vermelden 4.863 titels. Er wordt weleens een titel gesignaleerd die zij hebben gemist, maar verreweg de meeste woordenboeken staan erin. Voor de goede orde: alle drukken van een boek worden in de bibliografie onder één nummer vermeld, dus als je alle edities zou tellen, kom je nog veel hoger uit. Er is overigens geen bibliotheek of universiteit die alle edities heeft verzameld. De grootste collectie, een paar flinke kasten vol, is te vinden in Leiden, bij het Instituut voor Nederlandse Lexicologie.

De grootste rubrieken in de bibliografie van Claes en Bakema zijn de vertaal- en terminologische woordenboeken. Vooral in de laatste rubriek duiken allerlei curieuze titels op. Wat bijvoorbeeld te denken van Schroefdraad. Terminologie en definities (1983), of van Tandriem-aandrijvingen. Verklarende woordenlijst. Die terminologielijstjes zijn overigens vaak erg klein. Je kunt je afvragen of Wasbehandelingstoestellen met elektrische beweegkracht voor huishoudelijk gebruik (1962), dat slechts drie pagina's telt, nu echt in een bibliografie van Nederlandse woordenboeken thuishoort. Anderzijds gaat het hier om een officiële publicatie van het Nederlands Normalisatie Instituut. Hoewel er onvoorstelbaar veel verschillende woordenboeken zijn, wil dat nog niet zeggen dat er over ieder onderwerp en voor iedere taal een woordenboek bestaat. Vooral wat de talen betreft wordt de markt sterk bepaald door de uitgevers. Als zij denken dat een woordenboek een commercieel succes kan worden dan komt het er, en anders niet. Met als gevolg dat er bijvoorbeeld geen woordenboek Nederlands-Indonesisch bestaat, hoewel sommigen daar wel degelijk behoefte aan hebben.

Om hierin te voorzien hebben de Nederlandse en Vlaamse overheid in 1993 de Commissie Lexicografische Vertaalvoorzieningen (CLVV) opgericht. De commissie organiseert, doet onderzoek, laat software ontwikkelen, bewaakt de kwaliteit, zoekt sponsors en beheert de pot, waar een fors bedrag in zit, namelijk elf miljoen gulden. Ook de belanghebbende partijen van de partnerlanden betalen mee. Er lopen nu ruim twintig tweetalige woordenboekprojecten. Voor meer informatie: tel. (070) 346 95 48 of e-mail clvv@ntu.nl