Oudste

Wat is het oudste Nederlandse woordenboek? Daar zijn de deskundigen het niet over eens. Het begon allemaal met het opschrijven van Nederlandse vertalingen van Latijnse woorden in de kantlijn van of achterin theologische werken. Later werden daar woordenlijstjes van gemaakt - eerst in volgorde van opkomst, vervolgens alfabetisch.

Zeker is dat het eerste Nederlandse woordenboek op wetenschappelijke grondslag is samengesteld door Cornelis Kiliaan (1530-1607), een corrector bij drukkerij Plantijn in Antwerpen. In 1574 gaf hij zijn Dictionarium teutonico-latinum (Nederlands-Latijn) uit, dat sinds de sterk vermeerderde derde uitgave van 1599 de naam Etymologicum teutonicae linguae draagt. Kiliaan gaf in dit boek een beschrijving van zijn eigen, Brabantse dialect, maar vermeldde ook veel toen al verouderde woorden, samen met woorden uit andere gewesten, die hij als Vlaams, Hollands, Fries, Saksisch, Leuvens of Leids typeerde. Hij was de eerste die dit op deze manier aanpakte.

Het Etymologicum is het best bestudeerde woordenboek in het Nederlandse taalgebied. Sinds de 19de eeuw zijn er tientallen artikelen en boeken aan gewijd. Recentelijk werd in Duffel, Kiliaans geboorteplaats, een fotomechanische herdruk van zijn werk uitgegeven, de zoveelste in deze eeuw.