Het omgangsrecht kent een aantal begrippen, die een nadere verklaring verdienen. Een overzicht:

Gezag
Wanneer ouders getrouwd zijn, hebben zij samen het gezag over hun minderjarige kinderen. Dit wordt de ouderlijke macht genoemd. Na een scheiding krijgt een van de ouders het gezag over de kinderen. Het belang van het kind is doorslaggevend voor de vraag wie van de ouders dat is. De andere ouder heeft sinds 1990 het wettelijke recht op omgang met het kind.

Co-ouderschap
Als de ouders allebei voor de kinderen willen blijven zorgen, kunnen ze de rechtbank vragen uit te spreken dat de ouderlijke macht na de echtscheiding wordt voortgezet. Dit wordt ook wel co-ouderschap genoemd. Steeds meer ouders maken van deze uitzondering gebruik. Vorig jaar vroeg 27 procent van de scheidende echtparen handhaving van het gezag aan. Hiervoor moet wel aan een drietal voorwaarden zijn voldaan: 1 er is een gemeenschappelijk verzoek van de ouders; 2 er moet een goede verstandhouding tussen de ouders zijn; 3 het moet in het belang van het kind zijn.

Beschikking
De benoeming van de gezagsouder geschiedt in principe bij de echtscheidingsbeschikking in de nevenbeschikkingen. In de praktijk gebeurt het meestal bij een latere uitspraak. De ouders worden door de rechtbank opgeroepen voor een speciale zitting om over voogdij, alimentatie en omgangsregeling afspraken te maken. De rechter stelt vragen en beslist over het gezag. Hij kan de beslissing aanhouden, bijvoorbeeld in afwachting van een rapport van de Raad voor de Kinderbescherming. In de tussentijd gelden voor deze onderwerpen voorlopige voorzieningen.

Raad voor de kinderbescherming
De raad is een overheidsinstelling die valt onder het ministerie van Justitie. Hij heeft als taak het geven van adviezen, het doen van onderzoek en het indienen van verzoeken aan de rechter. De rechter kan de raad om advies vragen in echtscheidingszaken. De raad stelt in zo'n geval een onderzoek in naar de situatie van ouders en kind. Het rapport gaat terug naar de rechter en die neemt vaak het advies van de raad over.

Omgangsregeling
De niet-gezagsouder kan de omgang slechts worden ontzegd op basis van vier wettelijke gronden. Wanneer omgang ernstig nadeel oplevert voor de geestelijke of lichamelijke ontwikkeling van het kind; wanneer de ouder ongeschikt of kennelijk niet in staat moet worden geacht tot omgang; wanneer een kind ouder dan twaalf jaar bij zijn verhoor door de rechter van ernstige bezwaren tegen omgang met de ouder heeft doen blijken; wanneer omgang anderszins in strijd is met zwaarwegende belangen van het kind.

Ontzetting
De wet kent twee mogelijkheden om één of beide ouders de ouderlijke macht te ontnemen: door ontheffing van of ontzetting uit de ouderlijke macht. Ontheffing heeft plaats als de ouder wel voor het kind wil zorgen, maar daartoe niet goed in staat is. Onzetting gebeurt als de ouder misbruik maakt van de ouderlijke macht of als er sprake is van grove verwaarlozing van het kind. Tot ontheffing en ontzetting wordt door de rechtbank besloten op verzoek van de Raad voor de kinderbescherming of op vordering van de officier van justitie.