In de Tweede Kamer wordt maar zelden over de brandweer gesproken. En als het dan gebeurt, dan blijken de parlementsleden een nogal ouderwets beeld te hebben van deze beroepsgroep. Voor de meeste politici is de brandweer kort samengevat een organisatie van mannen die mensen redden en branden blussen. Volgens het ministerie van Binnenlandse Zaken (waar de brandweer onder valt) is de taak van de brandweer echter veel breder en gaat het tegenwoordig om een "professionele veiligheidsdienst'' en "de spil van de rampenbestrijding''.

Dat de brandweer niet zo vaak in de Haagse debatten opduikt, is wel begrijpelijk. Uitvoering van de brandweertaak is van oudsher een gemeentelijke verantwoordelijkheid en wordt betaald uit het Gemeentefonds. De Brandweerwet 1985 verplicht gemeenten daarnaast deel te nemen aan de regionale brandweer, samenwerkingsverbanden als een vorm van 'verlengd lokaal bestuur'. Taak van de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties is de gemeenten 'zo veel mogelijk in staat te stellen om een kwalitatief en kwantitatief goede brandweerorganisatie te realiseren'. Daartoe ontwikkelt de directie Brandweer en Rampenbestrijding op het ministerie beleid voor brandweer, rampenbestrijding en crisisbeheersing in Nederland. Onderdeel daarvan is bijvoorbeeld de handleiding 'Brandweerzorg', een soort gebruiksaanwijzing die gemeenten helpt bij het vaststellen van een verantwoorde omvang van een brandweerkorps.

Vanaf de jaren zeventig is het takenpakket van de gemeentelijke en regionale brandweer fors uitgebreid. Technische hulpverlening en het voorkomen, beperken en bestrijden van rampen zijn steeds belangrijker geworden. Sinds de invoering van de Brandweerwet 1985 en de Wet Rampen en Zware Ongevallen in 1997 nog gewijzigd en gevolgd door een hele reeks besluiten is de voorbereiding, coördinatie en het leiding geven aan het optreden bij rampen toevertrouwd aan de brandweer.

Een ramp wordt in de Wet Rampen en Zware Ongevallen omschreven als "een gebeurtenis die een ernstige verstoring van de algemene veiligheid tot gevolg heeft, waarbij het leven en de gezondheid van vele personen dan wel grote materiële belangen ernstig bedreigd worden en waarbij een gecoördineerde inzet van diensten en organisaties van verschillende disciplines vereist is.'' De primaire verantwoordelijkheid voor de rampenbestrijding ligt bij de gemeenten. De burgemeester heeft bij de bestrijding het opperbevel.

Rampen blijven echter vaak niet beperkt tot het grondgebied van één gemeente. Op dat moment wordt overgeschakeld van een gemeentelijke naar een regionale aanpak.

Sinds 1985 voorziet de Brandweerwet daartoe in een regionale brandweer, die bij de bestrijding van rampen of zware ongevallen kan worden ingezet. Nederland is ingedeeld in een kleine veertig regio's, die voor de rampenbestrijding faciliteiten ter beschikking stellen aan de deelnemende gemeenten. Binnen de regio's is de regionale brandweer belast met de coördinatie van de gezamenlijke voorbereiding op de rampenbestrijding.

De minister van Binnenlandse Zaken kan (op grond van de Brandweerwet) opdracht geven tot het verrichten van een inspectie-onderzoek, naar aanleiding van een brand, ongeval of ramp. Zo'n onderzoek, dat bijvoorbeeld plaats vond na het ongeval met het Hercules-vliegtuig op de vliegbasis Eindhoven in 1996, moet duidelijk maken of de bestrijding van de brand of ramp adequaat is verlopen.

Zowel op het niveau van gemeenten als van de rijksoverheid wordt de laatste jaren meer geld gestoken in brandweertaken. Daarbij gaat het zowel om verbeterde voorbereiding op rampen door brandweercorpsen vaker te laten oefenen als het opzetten van een internationale bijstandseenheid, die ook over de grenzen hulp moet kunnen bieden.

BRAM POLS