WESTERS ACCENT

GEVANGENIS

ZENBOEDDHISME

PORTRETTEN

STROMINGEN

ORGANISATIES

TEMPEL ZEEDIJK

PSYCHOTHERAPIE

GEDACHTEGOED

KERNBEGRIPPEN

BOEKEN

INTERNET

De bezoeken van de Dalai Lama en de behoefte aan rust stimuleren de vraag naar boeddhistische boeken. 'Boeddhisme schiet wortel in de Nederlandse samenleving.'

Henriëtte Smit

Uitgeverijen zijn blij met Brad Pitt. Als acteur in de bioscoopfilm Seven years in Tibet bracht hij drie jaar geleden het boeddhisme onder de aandacht bij de media. De Amerikaan Pitt werd in de film als eerste westerling toegelaten aan het hof van de Dalai Lama en maakte daar een spirituele verandering door. Hoewel veel recensies negatief waren, stimuleerde de film de verkoop van boeddhistische boeken.

"De toenemende interesse voor het boeddhisme in Nederland is een ontwikkeling die al een aantal jaren bezig is en nog niet is uitgekristalliseerd", zegt eigenaar Gerolf T'Hooft van boeddhistische uitgeverij Asoka, opgericht in 1995. De cijfers lijken de uitgever gelijk te geven. Asoka begon met een jaaromzet in Nederland van 20.000 gulden. Inmiddels zijn de verkopen opgelopen tot 350.000 gulden over 1999. Dit jaar verwacht de uitgeverij op ongeveer 450.000 gulden uit te komen.

Een ander bewijs voor het feit dat boeddhisme geworteld raakt in de Nederlandse samenleving ziet T'Hooft in de nationaliteit van zijn auteurs. " We zijn begonnen met vooral vertaald werk, maar gaandeweg schreven ook Nederlandse auteurs, zoals Frits Koster en Tonny Kurpershoek, boeken over dit onderwerp."

Naast Asoka geven ook andere uitgeverijen met succes boeddhistische boeken uit. In Nederland zijn 400.000 mensen in het boeddhisme geïnteresseerd, stelt voorlichter Hans Bienefelt van uitgeverij Ankh-Hermes. De harde kern bestaat volgens hem uit 30.000 mensen. Bienefelt beschouwt de interesse voor de niet-westerse godsdienst als kenmerkend voor deze tijd: "Mensen hebben genoeg van de oude religies vol dogma's. Het boeddhisme zit in je en de eigen verantwoordelijkheid van de mens staat centraal."

Veel uitgeverijen noemen de twijfel aan westerse religies als belangrijkste verklaring voor de toenemende verkoop van boeddhistische boeken. "Mensen zijn teleurgesteld in de christelijke kerk. Het boeddhisme is een heel redelijke, begrijpelijke religie. Het geeft zeer concrete aanwijzingen over hoe het leven in te richten", aldus eigenaar Louis Carp van East-West Publications. Ook Asoka-directeur T'Hooft denkt dat de praktische toepassingen van het boeddhisme veel mensen aanspreken: "De ontkerkelijking gaat steeds verder. De verhalen van de grote mythen zijn toch een beetje voorbij. Mensen willen steeds meer op hun eigen manier invulling geven aan zingeving. Het boeddhisme geeft daarvoor de beste handvatten."

De populariteit van de Dalai Lama is een andere oorzaak van de stijgende verkoop van boeddhistische boeken in de afgelopen vijf jaar. "Hij is iemand die het heel moeilijk heeft en mensen vragen zich af hoe hij zo kalm en rustig weet te blijven. Hij is een voorbeeld van hoe je je leven kunt leiden in moeilijke tijden", zegt uitgever Carp. De religieus en politiek leider van Tibet week na de annexatie door de Volksrepubliek China in de jaren vijftig als balling uit naar Noord-India. Sindsdien probeert hij aandacht te krijgen voor het Tibetaanse volk.

Dankzij de grote mediabelangstelling voor de Dalai Lama en voor bijvoorbeeld de bouw van de recent geopende boeddhistische tempel in Amsterdam, komen steeds meer mensen in aanraking met aspecten van het boeddhisme. Daarnaast spelen bioscoopfilms zoals Seven years in Tibet een belangrijke rol in de verspreiding van het boeddhistische gedachtegoed.

Over alle stromingen zijn inmiddels boeken op de markt verschenen, zoals het zenboeddhisme, het Tibetaans boeddhisme en het Chinees boeddhisme. Voor de nieuweling zijn er inleidende boeken als Boeddhisme voor beginners van Sjoerd de Vries, voor gevorderden Vorm is leegte, leegte is vorm van de Vietnamese monnik Thich Nhat Nanh. Ook zijn er praktische boeken, bijvoorbeeld Ontwikkel het heilige in jezelf van Lama Surya Das. Dit boek probeert westerse lezers duidelijk te maken hoe ze het boeddhisme in hun dagelijks leven kunnen integreren.

Boekhandels spelen eveneens in op de stijgende belangstelling voor boeddhisme. "Boeddhisme en alles wat eraan vast zit is heel erg hot. Alle boeken van de Dalai Lama verkopen bijvoorbeeld ontzettend goed", bevestigt een medewerker van De Bijenkorf. Ook boekhandels als Donner in Rotterdam en Scheltema in Amsterdam zien een stijging in de verkoop van boeddhistische boeken. Landelijke omzetcijfers van boeddhistische boeken bestaan niet. Bovendien categoriseren uitgeverijen en boekhandels de boeken niet op dezelfde wijze. Boeddhisme wordt soms onder new age geschaard, maar ook onder filosofie.

De komende maanden verschijnen er weer diverse nieuwe boeken op de markt. Zo komt in januari het boek Aandachtige geest van Thomas Cleary, waarin verschillende tradities binnen het zenboeddhisme uiteengezet worden door verscheidene leermeesters. In december komt Lofdicht op leegte van Geshe Rabten uit. Dit boek is een relaas van de auteur over zijn langdurige bezinning op de betekenis van diepzinnig inzicht 'leegte'. In twaalf verzen verwoordt hij onder meer zijn voortgang en inzichten, de raadgevingen van zijn leraren Trijang Rinpoche en de Dalai Lama, filosofische bespiegelingen en alledaagse belevenissen.

Toptien

Wie zich in het boeddhisme wil verdiepen, kan kiezen uit een ruim aanbod. Een rondgang langs verschillende uitgeverijen levert tien populaire boeddhistische boeken op (in willekeurige volgorde):

1. Het Tibetaans dodenboek - W.Y. Evans- Wentz

2. Het evangelie van Boeddha - Paul Carus

3. Het Tibetaanse boek van leven en sterven - Sogyal Rinpoche

4. De monnik en de filosoof - Revel/Ricard

5. Boeddhisme voor beginners - Sjoerd de Vries

6. De ontwakende Boeddha - Lama Surya Das

7. Mediatief ontspannen - Jon Kabat-Zinn

8. Kleine Boeddha boek - Jack Kornfield

9. Adem is bewustzijn - Thich Nhat Hanh

10. Zuivere leegte - Janwillem van de Wetering