WESTERS ACCENT

GEVANGENIS

ZENBOEDDHISME

PORTRETTEN

STROMINGEN

ORGANISATIES

TEMPEL ZEEDIJK

PSYCHOTHERAPIE

GEDACHTEGOED

KERNBEGRIPPEN

BOEKEN

INTERNET

Veel begrippen uit het boeddhisme klinken bekend, maar wat betekenen ze eigenlijk? Een niet-uitputtend overzicht.

De boeddha Verwijst in eerste instantie naar de persoon wiens denkbeelden alle boeddhisten aanhangen. Oorspronkelijk heette de Indiase jongeling, die in de zesde eeuw voor Christus leefde, Siddhartha Gautama. Rond zijn dertigste ontsnapte deze zoon van een vorst (of van een edelman) uit zijn ouderlijk huis, waar zijn vader hem had opgesloten om hem tot monarch op te leiden. Zijn verdere leven hij stierf op 81-jarige leeftijd wijdde hij zich aan het uitdenken en uitdragen van onder meer de theorie van de vier edele waarheden, het begrip leegte en de weg van de diepe betekenis. De ideeën van de boeddha vormen de basis van de boeddhistische canon. Elk levend wezen dat verlichting bereikt, kan eveneens boeddha worden genoemd.

Boeddhisme Een door westerse onderzoekers bedachte term ter aanduiding van de vele religieuze stromingen die in Azië zijn ontstaan vanaf de 6de eeuw voor Christus. Vanaf de 19de eeuw vond het boeddhisme, onder invloed van het kolonialisme, ook navolging in het westen. Kern van de boeddhistische leer is dat lijden onafscheidelijk aan het leven is verbonden. Het lijden komt voort uit gehechtheid en onwetendheid. Als iemand deze twee obstakels overwint, kan hij zijn lijden beëindigen en bereikt hij de staat van het nirvana.

Tiratana Term die veel boed- dhisten gebruiken om hun religie aan te duiden. Tiratana betekent letterlijk 'de drie juwelen' en verwijst naar de drieëenheid van de boeddha, de leer van de boeddha en de gemeenschap van boeddhisten (sangha).

Dharma De Boeddha heeft zijn leer (dharma) samengevat in de vier edele waarheden en de drie kenmerken van het bestaande. De drie kenmerken van de waarneembare, empirische werkelijkheid zijn het lijden, de vergankelijkheid, en het feit dat er niets blijvends of essentieels bestaat ook niet in een persoonlijkheid. Dit laatste kenmerk wordt ook wel anatta, niet-het-zelf, egoloosheid genoemd.

De edele waarheden De vier edele waarheden zijn:

1. Er is lijden. Het lijden (dhukka) omvat alles wat het menselijk bestaan onbevredigend maakt.

2. De oorzaak van het lijden is de begeerte. Begeerte (tanha) komt voort uit gehechtheid. De begeerte is gebaseerd op onwetendheid, op niet inzien dat de dingen uiteindelijk vergankelijk zijn en dat gehechtheid leidt tot lijden.

3. Verlossing van de begeerte betekent verlossing van het lijden. Deze verlossing leidt tot nirvana, een toestand van algehele en absolute vrede, en het einde van samsara, het steeds opnieuw geboren worden en dus steeds weer lijden.

4. De weg die daartoe leidt is het achtvoudige pad.

Het achtvoudige pad Het achtvoudige pad bestaat uit juist vertrouwen (in de leer van Boeddha), juiste intentie (voor het goede, tegen het kwade), juist spreken (niet liegen, roddelen, schelden), juist handelen (niet stelen, geen geweld gebruiken, geen seksueel wangedrag), juiste leefwijze (een 'goed' beroep, waarin je niet hoeft te bedriegen en geen mensen of dieren hoeft te doden), juist streven (naar het verzamelen van goed karma), juiste aandacht (voor het hier en nu, in de meditatie), en juiste concentratie (idem).

Karma en samsara Volgens de boeddhistische leer is het bestaan een reeks van wedergeboorten (samsara), waarbij de vorm en het niveau van ieder leven bepaald wordt door het gedrag in vorige levens (karma). Karma is dan ook het antwoord op de vraag: waarom overkomt mij dit, terwijl ik zoveel beter leef dan mijn buurman?

Meditatie Meditatie is een concentratieoefening met als doel inzicht te verkrijgen en de geest te sterken. Er zijn allerlei manieren beschreven om te mediteren: iemand kan zich bijvoorbeeld concentreren op de eigen ademhaling, op een bepaald voorwerp, of op het zingen van matra's, woorden of geluiden die steeds worden herhaald. Veel boeddhisten mediteren dagelijks 15 tot 30 minuten op een vast tijdstip, zittend op een kussen.

Toevlucht nemen Een aanhanger van het boeddhisme wordt door een sangha (boeddhistische gemeenschap) als boeddhist beschouwd als hij toevlucht heeft genomen tot de boeddha. De toevluchtsgelofte is vergelijkbaar met de christelijke belijdenis.