Veel te hoog opgeleid | Een eindeloze papierwinkel
Licht zittend werk
Gesprekken: Jasker Kamp
Foto's: Freddy Rikken
Veel te hoog opgeleid
Jaap van der Laan (41 jaar)
woonplaats: Amersfoort
vroeger beroep: docent
in de WAO: van 1987 tot januari 1999
huidig beroep: publieksvoorlichter
,,Tijdens mijn studie bedrijfskunde gaf ik wel eens lezingen over
sterrenkunde. Ik hield op een gegeven moment in Middelburg een lezing
voor vijfhonderd mensen. Mijn toenmalige vriendin en ik hadden een
hotelletje in Domburg geboekt. We kwamen nooit aan. In een scherpe bocht
vloog ik door ijzel uit de bocht. Toen ik wakker werd, was ik een maand
verder en een compleet ander mens. Er waren hele stukken uit mijn leven
weg. Gelukkig had ik vanaf mijn twaalfde een dagboek bijgehouden.
Daardoor kreeg ik een groot deel van mijn lange geheugen terug. Alleen
het korte geheugen laat me vaak in de steek.
In 1985 ging ik lesgeven aan werkzoekende schoolverlaters. Tijdens dit
dienstverband kreeg ik weer een auto-ongeluk. Een halve dag lag ik in
coma. Daardoor belandde ik in 1986 in de Ziektewet. Vanaf 1 november
1987 zat ik in de WAO. De arts van het Gak keurde me wegens mijn
hersenbeschadiging en de maand coma alsnog voor 100 procent af. Ik wilde
weer aan het werk, want de WAO-uitkering was minimaal. Ik had een vrouw
en een tweede kind was op komst. Ik heb me wezenloos gesolliciteerd, het
leverde niets op. Zodra men hoorde dat ik in coma had gelegen, haakten
ze af.
Ik ging de strijd aan met Defensie. Het eerste auto-ongeluk gebeurde
tijdens mijn diensttijd. Ik bleek recht te hebben op een uitkering van
de Wet Arbeidsongeschiktheid Militairen. Daar kwam ik pas veel later
achter. Ik lobbyde bij het Gak, Defensie en ging naar juridische
adviseurs. Het heeft mij uiteindelijk een jaar gekost om succes te
hebben. In 1992 kreeg ik met terugwerkende kracht een bedrag van 80.000
gulden en een maandelijkse uitkering.
In september 1998 werd de Wet sociale werkvoorziening opgeschoond, een
wet die regelt dat mensen met een handicap toch aan het werk kunnen. Ik
hoorde ook bij die groep. Mijn geval werd opnieuw bekeken. De dokter zei
tegen mij: `Je bent veel te hoog opgeleid, we hebben geen werk voor je.'
Maar het academisch niveau van toen haal ik nu niet meer. Ik ben toen
weer naar het Arbeidsbureau gegaan. Ze boden mij een baan aan als
publiciteitsmedewerker bij een stichting die zich onder meer bezighoudt
met voorlichting over wetenschap en vrije tijd. Ik wil niet zeggen dat
ik me al die tijd heb verveeld gedurende mijn WAO-periode, maar ging af
en toe wel nadenken over de zinloosheid van het leven. Ik ben blij dat
ik mij weer ergens voor kan inzetten.''
Een eindeloze papierwinkel
Jan Dootjes (56 jaar)
woonplaats: Middenbeemster
vroeger beroep: bedrijfsleider/monteur
in de WAO: november 1997 tot en met oktober 1998
huidig beroep: assistent-offsetdrukker
,,Ik heb meer dan 24 jaar voor een banden- en uitlaatservicebedrijf
gewerkt. Op een gegeven moment werd het bedrijf overgenomen door een
buitenlands bedrijf. Alles werd geautomatiseerd. Facturen, voorraden en
klantenbestanden moesten allemaal via de computer worden bijgehouden.
Dat was niks voor mij. Ik werd gillend gek van dat apparaat.
Bovendien werden goed opgeleide jongens die onder mijn
verantwoordelijkheid werkten, een voor een overgeplaatst naar andere
filialen. Daarvoor in de plaats kreeg ik jongeren die geen opleiding en
ervaring hadden. De druk werd steeds groter, ik hield het niet langer
meer vol. Dat is nu drie jaar geleden. Na nog een jaar bij een
garagebedrijf te hebben gewerkt ben ik in de Ziektewet beland. Ik kwam
onder behandeling van een psychiater. Na een jaar werd ik gekeurd door
het Gak. Ik werd voor 25 tot 35 procent afgekeurd.
Ik moest me inschrijven bij het Arbeidsbureau in Purmerend. Om de twee
maanden moest ik mijn briefje laten verlengen. Ik heb nooit het idee
gehad dat ze zich echt voor me hebben ingezet. Ze vonden het allang
prima dat ik mij om de twee maanden bij hen meldde. Een keer hebben ze
wat voor me gedaan. Ik kon vier maanden lang appels plukken. `Wat heb ik
daaraan', zei ik. Dan zit ik over vier maanden weer thuis. Begint al die
ellende opnieuw.
Het Gak verplichtte mij vier keer in de maand te solliciteren. Dat deed
ik ook trouw. Maar als je telkens wordt afgewezen, geloof je er op het
laatst niet meer in. Ik heb overal naar gesolliciteerd:
magazijnmedewerker, vrachtwagenchauffeur, noem maar op. Of ik was te
oud, of mijn WAO-achtergrond speelde mij parten.
Ik wilde gewoon weer aan het werk. Als WAO'er ga je er financieel flink
op achteruit. Bovendien schaamde ik mij dood als iemand wist dat ik de
hele dag thuiszat. Je hoort mensen ook wel eens: `je neemt toch geen
WAO'er in dienst, die zorgt alleen maar voor problemen'. Ze moesten eens
weten.
Ik ben drie keer benaderd door Arbeidsintegratie. De eerste twee
vacatures liepen op niets uit. In oktober stond een vacature open bij
een verpakkingsbedrijf in Zaandam. Een week later zat ik daar.
Alleen heb ik nu weer een stapel papieren van het Gak gekregen. Er
schijnt iets niet in orde te zijn met mijn salaris. Ik moet negenhonderd
gulden terugbetalen, omdat ik over een bepaalde limiet ben gegaan. Die
papierwinkel blijft je achtervolgen.''
Licht zittend werk
Sariati de Haas (29)
woonplaats: Amsterdam
vroeger beroep: bejaardenverzorgster
in de WAO: van 1996 tot oktober 1998
huidig beroep: receptioniste
,,Ik werkte als bejaardenverzorgster in het Eduard Douwes Dekkerhuis in
Amsterdam-Noord. In 1994 kreeg ik pijn in mijn linkerheup. De pijn werd
erger en erger, maar ik bleef doorgaan met werken. Artsen van het AMC
constateerden dat ik een heupafwijking had. Normaal gesproken is een
heup rond. Die van mij is vlak. Ik was nog te jong voor een kunstheup.
Je moet weten dat een kunstheup ongeveer tien jaar meegaat en dat hij
maar tot twee keer toe kan worden vervangen. Ik zou dan over twintig
jaar misschien helemaal niet meer kunnen lopen. De artsen in het AMC
konden niets doen.
In het Amstelveenziekenhuis zagen ze wel mogelijkheden. Ik ben daar drie
keer geopereerd, voor een standverandering van de heup, een
bekkentransplantatie en om pennen van de eerste operatie uit mijn heup
te halen. De laatste operatie was in april 1998. De operaties leverden
niet het gewenste resultaat op. Ik heb nu nog steeds pijn omdat de
botten niet aan elkaar willen groeien. Bovendien loop ik erg moeilijk
doordat de heup versleten is. Een terugkeer in de zorg was uitgesloten,
omdat ik voor dat werk 100 procent werd afgekeurd. Ik schreef me in bij
het Arbeidsbureau. Daar had ik weinig aan. Als ze iets aanboden, bleek
ik niet over de juiste papieren te beschikken.
Ik bleef proberen. In mei, vlak na de laatste operatie, belde ik Cadans
op, ik wilde opnieuw worden gekeurd. Ik was namelijk nog nooit
lichamelijk gekeurd. Alle keuringen die via Cadans gingen, waren tot dan
toe schriftelijk gebeurd, dat is vreemd, omdat het gebruikelijk is om
lichamelijk te worden gekeurd. Als ik daarnaar vroeg, wezen ze me er op
dat ik nog operaties voor de boeg had.
Ze zouden me bericht geven. Ik hoorde niets. In juli belde ik weer.
`Iedereen is nu op vakantie mevrouw, belt u in augustus nog maar even
terug', zeiden ze mij. Daar word je op een gegeven moment moedeloos van.
Sta je voor de zoveelste keer in je eentje in het oerwoud. Uiteindelijk
werd ik in november 1998 gekeurd. Ze keurden me definitief voor 25 tot
35 procent af. Ik mocht, zoals dat heet, `licht zittend werk' gaan
verrichten. Het is aan de keuringsarts te danken dat ik nu weer aan het
werk ben. Hij kwam met Arbeidsintegratie op de proppen. Anders was dat
voor mij altijd onbekend gebleven. Zo kwam ik dus eigenlijk per toeval
aan de baan bij televisieproducent Gert Berg Producties. Ik neem
telefoontjes aan en verwerk faxen. Ik werk, met behoud van WW-uitkering,
veertig uur in de week. Ondanks dat ik dit leuk werk vind, is het niet
de baan naar mijn hart. Dat zal altijd de zorg blijven.
Van de week kreeg ik weer papieren van Cadans in de brievenbus. Ik moet
opnieuw een WW-uitkering aanvragen. Bovendien heb ik volgens hen nog
steeds sollicitatieplicht. Dat kan helemaal niet, dacht ik. Toen ik ze
belde, bleken ze niet eens te weten dat ik weer een baan heb.''
| 
