Bij de begrafenis van de vermoorde president van Congo, Laurent Kabila, monsterden de machtige buren Angola en Zimbabwe vooral zijn zoon en opvolger Joseph.

Door onze correspondent LOLKE VAN DER HEIDE

KINSHASA, 24 JAN. Als een kleine prins zit Joseph Kabila ingeklemd tussen de oude presidenten van Zimbabwe en Angola, Robert Mugabe en José Eduardo dos Santos. Het trio staart in het Palais de la Nation met strakke gezichten naar de kist van Kabila sr., de vorige week vermoorde president van de Democratische Republiek Congo. Mugabe en Dos Santos monsteren nieuwsgierig vanuit hun ooghoeken de nieuwe leider. De witte doodskist gaat nog één keer open, voor een laatste blik op het kolossale lichaam van de man die ruim drie jaar aan het hoofd van de roerige door burgeroorlog verscheurde republiek stond. Dan schroeven militairen het deksel vast en verdwijnt Laurent- Désiré Kabila het mausoleum en de geschiedenis in. Rouwkransen van plastic bloemen dekken de ingang af. Het is nu aan Joseph, de 31-jarige zoon, om het immense land te besturen. Naar verwachting zal Kabila jr. vanmiddag worden geïnstalleerd als president. De begrafenis van Laurent Kabila is een kruising van plechtigheid naar Congolese maatstaven en koortsachtige beraadslagingen over wat nu te doen. Blèrende Congolese Lingala-muziek vermengt zich op het plein voor het bombastisch grote Palais du Peuple, het Volkspaleis waar de toespraken plaatshebben, met de valse noten van hoempa-orkesten en uitbundig gezang van dansgroepen. Het terrein is hermetisch afgesloten van de buitenwereld door Congolese en Zimbabweaanse militairen, alleen genodigden mogen door de poorten. Buiten de hekken verzamelt zich een veelkoppige menigte, maar minder groot dan men in een stad van vijf miljoen mensen zou verwachten. Op een spandoek boven het paleis staat in het Frans: "Onze geliefde Laurent-Désiré Kabila, soldaat van het volk, we zullen je nooit vergeten". Een omstander schampert: "Dat klopt: we zullen hem nooit vergeten, hij heeft dit land nog verder in het moeras geduwd." Maar een ander reageert daar woedend op: "Hij was ónze president, onze held". Toch had president Kabila met zijn autoritaire stijl veel krediet verspeeld. Van het betere leven dat de Congolezen was beloofd kwam onder hem weinig terecht.

Bij het Volkspaleis staat een lange rij rouwenden die wel naar binnen mogen: het zijn leden van de Volkscomité's (CPP), opgezet naar maoïstisch model, ambtenaren en Kabila's uitgebreide familie. Veel mensen dragen kleren in paarse en blauwe tinten met de afbeelding van Kabila. Joseph arriveert in een zwaarbewapend konvooi. De jongeman ziet er uit als een filmster: gesoigneerd, zelfverzekerd. In zijn dure maatpak schrijdt hij omhoog op de rode loper die de trappen van het paleis drapeert.

Daarna maken de drie staatshoofden van Congo's bondgenoten in de oorlog tegen de rebellen hun opwachting. Eerst de Namibische president Sam Nujoma, even later Robert Mugabe, die door de aanwezige Congolezen stormachtig wordt toegejuicht, en als laatste Dos Santos. Zij nemen zitting vlak bij de kist van hun gedode 'kameraad' zoals Mugabe hem heeft genoemd in de paleishal. De minister van binnenlandse zaken, Gaëtan Kakudji, heeft de eer de aanwezigen toe te spreken. Hij roemt de vermoorde leider uitvoerig maar belooft dat de regering van Congo "alles zal doen om het vredesproces voort te zetten". Een commentator fluistert cynisch: "Dat zei Kabila zelf ook altijd en vervolgens stuurde hij een bataljon militairen om de vrede op te leggen."

Kakudji wordt genoemd als een van de sterke mannen in het nieuwe regime. Samen met een aantal hoge militairen zou hij aan de touwtjes trekken, maar Congo is het land van de geruchten en de verhalen. Sommigen denken dat Joseph Kabila slechts een stroman is die niet lang zal volhouden. Anderen zien in de jonge Congolees wel degelijk iemand die zelfstandig het land kan leiden. Ook de Belgische minister van Buitenlandse Zaken, Louis Michel, die als enige hoge vertegenwoordiger uit de Europese Unie de begrafenis bijwoonde, is van mening dat de jonge Kabila niet moet worden onderschat. De bewindsman had vlak voor de begrafenis een ontmoeting met hem. Volgens Michel's woordvoerder spreekt Kabila jr. "keurig Frans" - in weerwil van berichten dat hij alleen Engels en Swahili zou beheersen - en beschikte hij ook over ideeën. Zo liet hij de Belg weten dat de inter-Congolese dialoog en democratisering van de Congo hoog op zijn agenda staan.

Als de ceremonie in het Volkspaleis is afgelopen ontstaat even een onbeschrijflijke chaos. De kist wordt met veel duwen en trekwerk de trappen afgedragen en op een open cortège geplaatst. Militairen stompen met hun geweren opdringerige toeschouwers opzij. De stoet maakt een rondje over het plein waar als op signaal groepen vrouwen beginnen te huilen en te krijsen. Mensen zwaaien met boomtakjes als teken van rouw. De stoet verlaat de poorten op weg naar de laatste rustplaats bij het andere paleis. Op ons busje staat Sabena, de naam van de Belgische luchtvaartmaatschappij. Als het voertuig de weg opdraait komen er woedende mensen op af. In een dikke haag staan ze langs de kant, zwaaien met hun opgestoken vinger, ogen spugen haat. "Jullie hebben het gedaan", roepen ze. De menigte slaat met stokken op de wagen, ramen vliegen aan gruzelementen, de inzittenden zoeken dekking in het gangpad en achter stoelen. "De volkscomité's moeten hen gek hebben gemaakt", oppert een Belgische diplomaat. Een gebutst busje bereikt het Palais de la Nation waar alles weer rustig is. Het slothoofdstuk in het leven van Laurent Kabila duurt niet lang. Bij het afscheid staat op het wat ingevallen gezicht van Robert Mugabe de zorg af te lezen. Hij heeft zoals het nu lijkt het meeste verloren. Kabila sr. was een van zijn soulmates. De immer koele blikken van Dos Santos verraden weinig, maar het is bekend dat Angola de afgelopen maanden weinig meer met Laurent Kabila op had. De komende tijd zal leren of Angolezen van de nieuwe situatie zullen profiteren en hun strategische positie in de regio versterken.

Zie ook:

Congo bevestigt dood Kabila (18 januari 2001)
Congo benoemt én zoekt nog nieuwe leider (18 januari 2001)
24 uur verwarring (18 januari 2001)
Je bent pas dood als het bewind dat zegt (18 januari 2001)
'Geen mens is toleranter dan de zwarte' (18 januari 2001)
Grote verwarring na aanslag Congo (17 januari 2001)
Laurent Kabila maakte overal vijanden (17 januari 2001)
Congo: van Lumumba tot Kabila (17 januari 2001)
'Congolese president Kabila gedood' (16 januari 2001)

( a d v e r t e n t i e s )