NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

HET IS EVIDENT dat strafvervolging van de Chileense oud-dictator Pinochet "op zoveel juridische en feitelijke problemen zal stuiten" dat daarvan alleszins terecht is afgezien. Dit verklaarde het gerechtshof te Amsterdam in januari 1995 naar aanleiding van een klacht van het Chili Komitee Nederland. Dit vroeg tevergeefs om een strafvervolging toen de oud- dictator was gesignaleerd in een vooraanstaand Amsterdams hotel.

Het verzoek was gebaseerd op het internationale verdrag tegen folter dat nu ten grondslag ligt aan het spraakmakende uitleveringsverzoek van Spanje aan Groot-Brittannië. De Britse rechter heeft een beroep van Pinochet op onschendbaarheid als voormalig staatshoofd afgewezen. Toch lijkt het Amsterdamse gerechtshof alsnog zijn droevige gelijk te krijgen. De generaal is namelijk te zwak om in Spanje terecht te staan voor misdrijven tegen het internationale recht tijdens zijn bewind als dictator van Chili. Zo luidt de "unanieme en ondubbelzinnige" conclusie van vier medici die de bejaarde oud-dictator hebben onderzocht op verzoek van de Britse minister Straw. Het is vrijwel zeker dat hij de onwelkome lastpost laat terugkeren naar zijn vaderland.

STERKE MEDISCHE argumenten tegen een rechtszaak die nen te worden gerespecteerd, hoe onbevredigend afzien van berechting ook kan zijn. Het terzijde schuiven van een medische reden voor verhindering is in strijd met de grondbeginselen van een behoorlijk proces. Deze gelden ook voor voormalige dictatoren die juist een schending van deze beginselen wordt verweten. Oog om oog, tand om tand bestendigt alleen maar de kringloop van het onrecht.

Medische bezwaren zijn echter voor buitenstaanders notoir moeilijk na te rekenen. Een gevoel van onbehagen is moeilijk te vermijden. Er bestaat een verschil tussen de medische drempel voor de verdachte tijdens de eigenlijke berechting en de geschiktheid om bij een eventuele veroordeling vrijheidsstraf te ondergaan. Is dit verschil wel voldoende verdisconteerd in het advies? De medische uitslag komt de betrokken regeringen, met Groot-Brittannië voorop, diplomatiek gesproken wel heel goed uit.

Er is wel enige controle mogelijk. Het kan bijvoorbeeld niet zo zijn dat de in Engeland afgekeurde Pinochet na terugkeer in Chili zijn zetel in de Senaat behoudt. De Britse "unfitness to stand trial" zal hem in Chili waarschijnlijk ook beschermen tegen een gang naar de rechtszaal aldaar. Dit nog afgezien van de politieke complicaties die daar nog steeds kleven aan een justitiële afrekening met het dictatoriale verleden. Toch heeft de zaak-Pinochet in Chili bepaald wel het een en ander losgemaakt. Rechters wrikken met listige argumenten aan de brede amnestie die de voormalige sterke man voor zichzelf en zijn kameraden heeft bedongen.

DAT DE DICTATOREN van deze wereld na Pinochet wel uit zullen kijken, is te veel verwacht. Juridisch gezien is de zaak-Pinochet echter zonder meer een doorbraak, juist omdat zij in Groot-Brittannië speelde. Dit land is van oudsher een voorvechter van het beginsel van "soevereine immuniteit" waarop de oud-dictator zich beriep. Dat hij dit beroep uitgerekend voor de Britse rechter verloor, heeft signaalwerking. Gezien de overwegingen van het Amsterdamse gerechtshof in 1995 kunnen andere rechters dat wel gebruiken. Wat men ook van de nu wel zeer waarschijnlijke afloop met een sisser denkt, de verdienste van minister Straw is dat hij heeft geweigerd het beroep op medische gronden in overweging te nemen voordat de grote rechtsvraag was beslist.

Zie ook:

Pinochet in beroep tegen uitwijzing (23 oktober 1999)
Effecten Pinochet-kwestie nu al merkbaar, 28 september 1999
Pinochet is niet onschendbaar (26 november 1998)
Spaanse rechter vraagt uitlevering Pinochet (4 november 1998)
Oud-dictator Pinochet aangehouden (19 oktober 1998)
Spoken uit het verleden (3 augustus 1998)

( a d v e r t e n t i e s )