Zaïrese rebellen zetten stap naar overleg

KINSHASA, 25 MAART. De Zaïrese rebellenleider Kabila heeft zijn eis van rechtstreekse onderhandelingen met president Mobutu laten vallen en neemt nu genoegen met een door het staatshoofd benoemd team, zo meldden regeringsbronnen in Zuid-Afrika vanmorgen.

Uit Kabila's omgeving kwam niet meteen een reactie op het bericht, maar zowel de rebellenleider als Mobutu staan onder toenemende internationale druk om besprekingen te beginnen.

In de Zaïrese hoofdstad Kinshasa is een machtsstrijd ontbrand, nadat premier Kengo wa Dondo gisteravond zijn ontslag indiende. President Mobutu, die Kengo persoonlijk voor het ambt had uitverkoren, aanvaardde diens ontslag maar vroeg hem aan te blijven totdat een opvolger is benoemd. De Verenigde Staten en Frankrijk sturen intussen aan op onderhandelingen tussen Kinshasa en de oprukkende rebellen in Oost-Zaïre. Kengo is het eerste lid van de Zaïrese politieke elite dat ten prooi valt aan het offensief van de rebellentroepen, die sinds oktober eenvierde van het nationale grondgebied hebben veroverd. Hij heeft onderhandelingen steeds afgewezen en al zijn kaarten gezet op een tegenoffensief van het regeringsleger, met behulp van buitenlandse huurlingen. Dat liep uit op een debacle. De strijd om de opvolging is intussen begonnen. Oppositieleider Étienne Tshisekedi, die in 1992 door het parlement tot premier werd gekozen maar toen op een veto van Mobutu stuitte, heeft de meeste steun, zowel in de straten van Kinshasa als in het parlement. Hij komt uit de diamantprovincie Kasa en is net als rebellenleider Kabila een etnische Luba. Tshisekedi wil onderhandelen met Kabila, een coalitieregering vormen en voorbereidingen treffen voor meerpartijenverkiezingen. Vandaag vergaderen de oppositiepartijen over een kandidaat. Ook Mobutu's staatspartij MPR toont zich nu voorstander van onderhandelingen met de opstandelingen. ,,We zijn bereid de duivel zelve te ontmoeten om vrede te sluiten en levens te redden'', aldus vice-voorzitter Banza Mukalayi. Intussen verzamelt zich aan de overkant van de Zarerivier, in Congo-Brazzaville, een internationale troepenmacht die zich gereed houdt om de naar schatting 7.000 buitenlanders in Zare te evacueren. De Amerikaanse minister van Defensie, William Cohen, zei gisteren dat 219 militairen klaar staan in Congo en Gabon, vandaag komen daar nog 600 man bij. De Belgen begonnen maandag met hun zesde troepentransport richting Zare sinds het land in 1960 onafhankelijk werd. Militaire bronnen in Parijs meldden gisteren dat 300 man Franse troepen gereed staan in Brazzaville. Morgen begint in Lomé, de hoofdstad van Togo, een buitengewone topontmoeting van de Organisatie van Afrikaanse Eenheid (OAE) over de crisis in Zare. Kabila is uitgenodigd, maar komt niet zelf. Een reis naar het Togo van president Eyadema, een oude makker van Mobutu, wordt door zijn adviseurs als een 'veiligheidsrisico' beschouwd. Kabila stuurt wel een zware delegatie. Ook de zieke Mobutu laat zich vertegenwoordigen. Aan de vooravond van 'Lomé' hebben Amerikanen en Fransen een gezamenlijk diplomatiek offensief ingezet om in Afrikaanse hoofdsteden te pleiten voor een staakt-het-vuren in Zare en onderhandelingen tussen regering en rebellen. (AFP, AP, Reuter)

(NRC Handelsblad / Buitenland, 25 maart 1997)