Amerika lijkt slag om Zaïrees goud te winnen

Door onze redacteur DIRK VLASBLOM

ROTTERDAM, 21 MAART. Frankrijk dreigt niet alleen de politieke greep op Zaïre te verliezen, maar moet ook toezien hoe Amerikanen en Canadezen mogelijk aan de haal gaan met de rijke goudvelden in het door rebellen bezette oosten.

Het dagblad Le Figaro onthulde gisteren dat een tweetal Noordamerikaanse mijnbouwondernemingen afgelopen najaar grote contracten hebben afgesloten voor de ontginning van goudvoorraden in Oost-Zaïre, die volgens Franse geologen die van Zuid-Afrika evenaren. Beide bedrijven houden rekening met een stijging van de goudprijs en hebben honderden miljoenen dollars uitgetrokken voor de nieuwe projecten. Le Figaro citeert een anonieme 'Westerse expert' die vraagtekens plaatst bij de korte tijdsspanne tussen de ondertekening van de contracten en het begin van de rebellenopmars in Oost-Zaïre, oktober vorig jaar. Voor het begin van de vijandelijkheden in het gewest Kivu, aan de Zarese kant van de Grote Meren, zijn Amerikaanse, Canadese en Zuidafrikaanse firma's met de regering in Kinshasa overeengekomen om oude, uit de Belgische tijd daterende goudvelden in het district Miniema en nieuwe goudvoorraden bij de Oegandese grens in exploitatie te nemen. Deze operaties zouden samen de jaarlijkse goudproduktie van Zare met een factor achttien verhogen. Volgens hun Zarese agent, de in de Verenigde Staten opgeleide advocaat Emry Kalemba, die kantoor houdt in Kinshasa, zijn de contracten inmiddels wegens 'force majeure' - de gewapende opstand ter plaatse bevroren en wachten zijn opdrachtgevers ,,vol vertrouwen af hoe de situatie zich ontwikkelt''. De Amerikaanse onderneming Barrick Gold Mining, die zich laat vertegenwoordigen door de Zuidafrikaanse vestiging van het advocatenkantoor Pat Mitchell, wil 350 miljoen dollar investeren in een goudconcessie bij Kilo Moto, nabij de grens met Oeganda. Die lokatie wordt intussen gecontroleerd door de troepen van de Alliantie van democratische krachten voor de bevrijding van Kongo-Zare (ADFL), onder leiding van de oud-revolutionair Laurent-Désiré Kabila. Meer naar het zuiden, in de buurt van het mijnstadje Kindu, dat vorige maand in handen viel van de rebellen, wil het Canadese bedrijf Bandore Ressources 80 miljoen dollar investeren in de verlaten mijnen van de Société minière et industrielle du Kivu (Sominki). Bodemonderzoek, dat aan het begin van de jaren negentig met financiële steun van de Wereldbank werd uitgevoerd door Franse geologen, wees uit dat de goudvoorraden in het district Maniema (rond Kindu) die van Zuid-Afrika evenaren. De buitenlandse firma's die aasden op deze rijkdommen, waaronder het Belgische Mindev, aarzelden echter om hun handen te branden aan dit toen al instabiele gebied. De plaatselijke Tutsiminderheid stond onder druk van de Zarese regering en militairen en een rebellie hing in de lucht. Dat weerhield de Amerikanen en Canadezen er echter niet van vorig jaar alsnog de contracten te tekenen. Barrick Gold Mining heeft zijn rollend materieel en andere installaties in Kilo Moto sinds het begin van de ADFL-campagne in veiligheid gebracht op Oegandees grondgebied. De huidige regering in Kampala staat op goede voet met de Verenigde Staten. Volgens de eerder genoemde expert ,,onderhandelen Barrick en partners inmiddels met beide (strijdende) partijen. Zij zullen hun opstelling laten afhangen van de loop der gebeurtenissen''. Het lijkt erop dat zij de race om het goud van Oost-Zare zullen winnen.

(NRC Handelsblad / Buitenland, 21 maart 1997)