Met haar lyrische sopraan bereikte Barbara Bonney zowel op het opera- als het concertpodium de wereldtop. Op het Vocaal Festival is zij viermaal te gast met onder meer workshops voor amateurzangers en kinderen. ,,Spontaniteit, daar gaat het om in muziek!''

Mischa Spel

OVER WEIDSE bergen galmen heldere kinderstemmen. Zij belijden de lol van het zingen, ongerept, ongekunsteld. ,,Doos waarop je een deksel doet, ree die vind je in het woud.'' Hun gouvernante zingt mee, wijst aan, stimuleert met zachte hand. Discipline bereikt zij als vanzelf, met de onwrikbare monterheid van haar stem en wezen.

Zou er een hedendaagse remake komen van de Sound of Music, dan zou de van origine Amerikaanse sopraan Barbara Bonney een goede kans maken om als hedendaagse Fraülein Maria de herinnering aan Julie Andrews levend te houden. Hetzelfde eenvoudige korte blonde haar, dezelfde waterklare maar warme oogopslag. Net als Andrews, is Barbara Bonney de schooljuffrouw van wie ieder kind een kusje wil.

De gelijkenis is geen toeval. ,,Vanaf het moment dat ik als klein meisje Julie Andrews zag en hoorde zingen, had ik nog maar één wens. Ik wilde óók zingend door die bergen rennen en wel snel. En zo is het ook gebeurd. Ik heb de lotsbestemming waartoe The Sound of Music me heeft geïnspireerd waargemaakt.''

Haar bestemming voerde Bonney naar leidende rollen bij alle grote operahuizen. Zij werkt met topdirigenten als Chailly, Abbado en Gardiner, geeft liedrecitals in zalen over de gehele wereld en op de Internetsite van haar platenlabel Decca praat zij over haar belevenissen on stage en tonen vakantiekiekjes hoe Bonney stoer het roer van een zeilboot bemant. Divaïsme is Bonney vreemd. ,,Ik houd gewoon meer van zeilen en van golf dan van nerts en diamanten'', glimlacht ze fris.

Met vier verschillende programma's is Barbara Bonney de best vertegenwoordigde zangeres op het Vocaal Festival. Zij geeft er concerten met bariton Thomas Hampson en countertenor Andreas Scholl, maar trekt vooral de aandacht met de openbare les Alleen Amateurs! waarin zij dilettantzangers de langgedroomde kans biedt op het podium van de Kleine Zaal een lied te zingen en daaraan onder haar supervisie te werken. De formule is een van de vele activiteiten waarin Bonneys persoonlijkheid en vak elkaar doorkruisen. Ze wil mensen helpen, kinderzielen met muziek verblijden. En ze meent het. ,,Die neiging heeft altijd in me gezeten, en ik wil het lesgeven de komende jaren ook een groter deel van mijn professionele leven laten gaan uitmaken. Het plezier van muziek en van zelf musiceren overdragen - dat is zo oneindig bevredigend. Dat doet me zelfs meer dan een grote operarol.''

Zoals zij amateurs door haar masterclass voor huismuziek hoopt te verwarmen, spoort zij kinderen tot zingen aan in de workshop Just sing it! Bonney: ,,Die titel geeft aan wat mijn belangrijkste boodschap is. Niet denken, zingen! Kinderen nemen dat veel gemakkelijker aan dan volwassenen. Zij durven zich nog te laten gaan en kunnen daarom spontaner van muziek genieten.''

Spontaniteit is de pijler van Bonneys visie op haar vak, en naar haar eigen zeggen eveneens het geheim van haar succes, dat begon toen zij cello studeerde aan de University of New Hampshire. ,,Ik was straatarm en verdiende op alle mogelijke manieren bij'', vertelt zij, terwijl ze aftelt op haar vingers. ,,Zeven jaar als serveerster, twee jaar als kok in restaurants en ook nog een periode als docent calligrafie aan de universiteit - mijn geheime hobby. Maar van al mijn bijbaantjes ging het zingen in professionele koren me verreweg het gemakkelijkst af. Toen ik plotseling gevraagd werd voor solopartijen, verdiende ik opeens écht geld. Ik wilde oorspronkelijk muziektherapeute worden; zieken, kinderen en ouderen met muziek versterken. Het werd lied- en operazangeres doordat ik er op die manier ben ingerold. Als muziektherapeute, beroepskok of calligrafiste zou ik ook heel gelukkig zijn geworden.''

Na drie jaar studie in Amerika werd Bonney toegelaten tot de vermaarde liedklas van het Mozarteum in Salzburg - stad van de Sound of Music. Toeval? Ze lacht mysterieus. ,,Ik vond het heerlijk in Europa en ik ben nooit meer teruggegaan.'' Na acht jaar in Zweden, acht jaar in Duitsland, woont Bonney nu met haar echtgenoot in Londen. Dat mag worden beklemtoond, geeft ze aan. ,,Na een half leven in Europa staat Amerika heel ver van me af. Ik voel me Europese, en het is ook goed omringd te zijn door de cultuur waaruit ook het leeuwendeel van alle liederen en opera's is ontstaan. Op mijn masterclasses in Amerika zeg ik dat ook altijd tegen de studenten. Ga naar buiten en leef! Ga naar Frankrijk, nip aan een pernod, ga naar Salzburg, drink een biertje. Stel je open voor de manier waarop men in Europa het leven en de muziek benadert. Een brede algemene ontwikkeling is een must voor een zanger. In de kunst moet je verhalen kunnen vertellen die overweldigender zijn dan het leven zelf, dus heb dan in elk geval de moed dat leven ten volle te omarmen. Alleen wie zijn horizon verbreedt, wordt een goede zanger.

,,Goed en met plezier zingen begint er voor mij mee dat je ook op het podium gewoon jezelf durft te zijn. Open, bloot, eerlijk. Aan het begin van mijn loopbaan, kostte me dat moeite. Een zaal vol mensen die je aankijken - dat is geen erg natuurlijke situatie. Maar nu kijk ik gewoon terug. Het publiek voert óók een show op, alleen: zij zijn het zich niet bewust. Een man die glimlacht naar zijn vrouw, de vrouw die onverstoord in een tasje grabbelt. Hoogst vermakelijk! En door terug te kijken bedwing ik mijn verlegenheid.

,,Eigenlijk ben ik geen type voor grote podia. Ik voel me zoveel prettiger in de kleinschalige intimiteit van het lied dan op het operapodium. Liederen hebben vaak een onpeilbare diepte, opera's zijn oppervlakkig entertainment. Daar komt bij dat ik als operazangeres gedwongen ben meisjesrollen te zingen door de aard van mijn stem. Maar ik ben geen meisje meer, en ik heb mede daarom besloten mijn opera-activiteiten langzaam aan te beperken.''

Toch was het operadiva Maria Callas die de inspiratiebron vormde voor Bonneys visie op muziek. ,,Callas zei ooit: een zangeres repeteert om op het podium alle repetities te kunnen vergeten. Dat is ook mijn opvatting. Je kunt als zanger heel intellectualistisch te werk gaan en elk lied, elke rol analyseren, maar dat is het laatste wat ík wil. Het is de spanning van het moment waaruit ik op het podium inspiratie put. Die spanning houdt je alert, en maakt dat zingen geen routine wordt. Laatst zong ik Mahlers Vierde Symfonie met Riccardo Chailly. Prachtige muziek, maar ik merkte dat het halve publiek sliep. Woest was ik! Toen ben ik heel hard gaan zingen om het publiek te wekken. Chailly keek me bevreemd aan, maar het werkte wel. Je moet het zo zien: wanneer ik zing, ben ik zomaar een vrouw die op die plaats en dat moment de tekst en de muziek ervaart, en die ervaring deelt met het publiek. Communicatie is het toverwoord. Alleen dan ontstaat de magie die muziek de moeite waard maakt.''

Barbara Bonney in het Vocaal Festival: 22, 25, 26 en 27 februari in het Concertgebouw in Amsterdam.