In het Maritiem Museum Rotterdam is een expositie te zien over scheepsbouw in Nederland.

Marcella Breedeveld

In Nederland worden al heel lang spijkers op laag water gezocht. In de tijd dat er nog alleen houten schepen werden gebouwd, zetten de schippers hun schip na de oplevering vaak bij laag water droog om te kijken of er bij de bouw geen spijkers in plaats van nagels waren gebruikt. Spijkers mochten niet gebruikt worden, omdat deze roestten, uit het hout vielen en zo lekkage veroorzaakten.

Aan de hand van acht spreekwoorden die afkomstig zijn uit de scheepsbouw geeft het Maritiem Museum Rotterdam in de tentoonstelling Ik doop u ... een overzicht van de scheepsbouw in Nederland. De tentoonstelling, die bestaat uit maquettes, schilderijen, videofilms en voorbeelden van gebruikte materialen en gereedschappen, is zo toegankelijk ingericht dat ook niet-kenners snel een beeld krijgen van de complexiteit van het bouwen van schepen. Mede daarom is de tentoonstelling (die nog twee jaar blijft staan) een populaire locatie voor educatieve uitstapjes met scholieren. ,,Soms is het passen en meten om te zorgen dat al die groepen naar binnen kunnen'', zegt Ineke van Klink, projectleider tentoonstellingen bij het museum.

Een andere belangrijke groep bezoekers zijn de mensen - veelal afkomstig uit Rotterdam en omstreken - die werken of gewerkt hebben in de scheepsbouw, de scheepvaart of de haven. ,,Wij hebben heel veel herhaalbezoek, zoals we dat noemen. Veel mensen komen bij iedere tentoonstelling opnieuw kijken'', aldus Van Klink. De achtergrond van de bezoekers heeft ook zijn weerslag op de tentoonstellingen: ,,Er is hier minder belangstelling voor zeiljachten en zo. Daar doen we ook niet zoveel aan, terwijl dat in de musea in Groningen en Friesland weer veel meer gebeurt'', zegt Van Klink.

Bij veel bezoekers met een verleden in de scheepsbouw zal de tentoonstelling 'Ik doop u' gemengde gevoelens oproepen. Duidelijk is dat Nederland als scheepsbouwnatie een roemrucht verleden heeft en dat het terecht is dat de Nederlandse werven tot ruim halverwege vorige eeuw een hoge plek innamen op de wereldranglijst. Maar tegelijkertijd springt ook in het oog dat veel van die prestaties tot het verleden behoren. In de vitrines liggen maquettes, orderboeken en foto's van werven die meestal of allang verdwenen zijn of zijn opgeslokt door grotere en sterkere branchegenoten.

Minder zichtbaar is hoe hun erfgenamen inspelen op de eisen van de moderne tijd. Of zoals gastconservator Van Romburgh in '97 bij de opening van de tentoonstelling zei: ,,Grote werven als Wilton-Fijenoord of de Nederlandsche Dok en Scheepsbouw Maatschappij domineren niet langer het beeld van de stad. [..] Nieuw is het in bouwpakketten afleveren van kleine schepen aan ontwikkelingslanden. Ontwerp en bouwpakketten worden in Nederland gemaakt met de modernste technieken. Met hulp van het Nederlandse bedrijf worden de schepen vervolgens in bijvoorbeeld Afrika in elkaar gezet''.