Hoe presenteren politieke partijen zich aan potentiële leden? Een vergelijkend onderzoek.

Cees Banning

OP 4 JANUARI 2000 werden de negen politieke partijen die in de Tweede Kamer zijn vertegenwoordigd per brief benaderd door iemand met het voornemen ,,lid te worden van uw politieke beweging''. Uitdrukkelijk werd de partijen gevraagd op korte termijn te reageren.

Drie dagen later hadden CDA, D66, GroenLinks en RPF gereageerd.De reactie van de VVD kwam na een week en van de SP na vijftien dagen. Na twintig dagen reageerde de PvdA en tot en met vanochtend hebben GPV en SGP nog niets van zich laten horen.

Het 'introductiepakket' van de Socialistische Partij is het meest summier: een briefje van SP-leider Jan Marijnissen en een eenmalige machtiging. De brief is wel persoonlijk. ,,Geachte heer Banning, Ik vind het fijn u welkom te mogen heten als nieuw lid van de SP'', schrijft Marijnissen. Een 'abc'tje', in marketingjargon, dat GroenLinks en RPF nog niet onder de knie hebben. ,,Geachte mevrouw/mijnheer, hartelijk welkom als lid van GroenLinks'', meldt partijvoorzitter Mirjam de Rijk. De brief meldt de contactpersoon van de regio. ,,Uw afdeling zal ongetwijfeld contact met u opnemen voor een nadere kennismaking'', belooft Marijnissen. Een dag later valt de SP-Tribune, het nieuwsblad van de partij, in de bus.

Ook de VVD laat in de periode van ruim drie weken twee keer van zich horen. Na het introductiepakket volgt een week later de acceptgiro voor de contributie met een 'persoonlijk' schrijven van VVD-voorzitter drs. H.B. Eenhoorn. Saillant is dat de enveloppe een tweede brief (plus acceptgiro) bevat van de VVD-voorzitter, ditmaal ondertekend met Bas Eenhoorn, waarin hij samen met penningmeester Mark Kuperus een pleidooi houdt om de plaatselijke VVD-afdeling te steunen.

,,Kwalitatief goede afdelingsactiviteiten zullen ook in de toekomst mede dankzij uw gift kunnen worden georganiseerd. Het hoofdbestuur draagt zorg voor de afdracht van uw gift aan de afdeling en vermeldt tevens wie de vrijwillige bijdrage heeft overgemaakt,'' aldus de vraag om een donatie aan de afdeling.

Het introductiepakket van D66 is het meest rommelig. Een paar A-viertjes, een bon om abonnee te worden van Idee en een Democraat. Een aanbiedings/welkomsbrief van de partijvoorzitter ontbreekt. Wil de partij niet te opdringerig overkomen? ,,Veel nieuwe leden gaan er vanuit dat zij wel door 'de partij' benaderd zullen worden om iets te ondernemen'', staat in de bijgesloten 'wegwijzer'. ,,D66-regel nummer één is: wilt U binnen de partij actief worden, neem dan zelf het initiatief.''

Ook de eerste kennismaking met de RPF maakt een rommelige indruk. Een brief ('Aan geadresseerde' 'Nunspeet, datum postmerk') ondertekend door ene Nico Schipper, een partijblad (Signaal), een brochure (Hervormers in de politiek) en een pen.

Het CDA stuurt de meeste informatie; behalve een brief van partijvoorzitter Marnix van Rij, plus bijbehorende acceptgiro, onder meer de overzichtelijke brochure Dit is het CDA, informatie over ,,de CDA-communicatiemiddelen'', CDA-steunpunten, het Steenkampinstituut en de CDA-webwijzer. Ook legt de partij - als enige - in een brochure verantwoording af hoe de 9,6 miljoen gulden aan contributiegelden wordt besteed.

GroenLinks is de enige partij die verkiezingsprogramma's stuurt. Evenals D66 sluit ook GroenLinks een 'wegwijzer' bij en een paar ansichtkaarten ('Ons Poldermodel', 'Niet iedereen zit er warmpjes bij' en 'Mag zorg alsjeblieft wat tijd kosten?'). Tevens bevat de introductiemap een bestellijst waarmee affiches, brochures, readers, meningsvormende notities, boekjes, T-shirts, verjaardagskalenders en bierviltjes kunnen worden besteld.

Met een glimmende, blauwe map presenteert de VVD zich. Op de voorkant staat 'Van harte welkom', binnen de beginselverklaring, geschiedenis en organisatie van de partij en een begrippenlijst die behulpzaam moet zijn bij het lezen van Vrijheid en Democratie. Partijvoorzitter Eenhoorn doet de toezegging dat de plaatselijke afdeling contact zal opnemen voor de lokale activiteiten. En in het 'welkomstpakket' slaat de VVD direct aan het werven. ,,Als ieder lid nu een nieuw lid aanmeldt...'' Er zit nog een ,,leuk extraatje'' aan vast. Ieder nieuw lid én degene die hem of haar aanmeldt wordt uitgenodigd voor een kijkje achter de schermen in Den Haag.

Ook de PvdA nodigt alle nieuwe leden uit voor ,,een geheel verzorgd dagje Tweede Kamer''. Verder is het introductiepakket zuinig (een brief, een antwoordkaart voor de contributie en een ledenwerffolder), verwarrend (onduidelijk is of de minimumcontributie drie of vier gulden per maand is) en gedateerd. In de brief van directeur John Huige wordt bijvoorbeeld reclame gemaakt voor het Vlugschrift, maar medio december stopte de PvdA met deze nieuwsbrief op het Internet.

Daarnaast wordt in de ledenwerffolder (bedoeld voor ,,iemand in uw directe omgeving waarvan u het idee heeft dat hij/zij interesse heeft voor de PvdA'') gewezen op het bestaan van Niet Nix, de nieuw generatie PvdA'ers die vernieuwing van de partij als uitgangspunt heeft. Maar ook Niet Nix behoort tot de PvdA-historie. Dat is jammer, want ,,Niet Nix houdt de sociaal-democratie wakker en soms uit haar slaap''.