NIEUWS  TEGENSPRAAK  SUPPLEMENT  DOSSIERS  ARCHIEF  ADVERTENTIES  SERVICE

DRUGS SOORTEN PRODUKTIE EN CONSUMPTIE OPIUMMARKT CANNABIS MEDICIJN GEBRUIKERS VERSLAVINGSZORG GESCHIEDENIS DEBAT BELEID WETGEVING HOGE NOOD SPIRITUALITEIT ORGANISATIES INTERNET

Soorten drugs ANTIDEPRESSIVA MAO-remmers remmen de afbraak van de stof serotonine in de hersenen, wat het welbehagen versterkt. Worden tegenwoordig nauwelijks meer voorgeschreven. Prozac wordt door artsen vaak voorgeschreven tegen depressie, geeft de gebruikers een gevoel van kalmte, zelfvertrouwen en welbevinden. Als bijwerkingen worden een verminderd libido en slapeloosheid genoemd. RITALIN Het kinderzoethoudmiddel Ritalin is in opkomst als drug. Bij kinderen die lijden aan de aandachtsstoornis ADHD werkt Ritalin als kalmerend middel. Maar Ritalin kan ook werken als oppeppend middel, vergelijkbaar met amfetamine en cocaïne. De werking van het medicijn is afhankelijk van de gebruiker en de dosis. In Nederland wordt Ritalin incidenteel geslikt als drug. Uit recent onderzoek in de Amerikaanse staat Massachusetts bleek dat 13 procent van de scholieren daar Ritalin weleens heeft geslikt zonder doktersvoorschrift. Kinderen die het middel wel voorgeschreven krijgen, zouden door klasgenoten gedwongen worden het te verkopen. BENZODIAZEPINES Tranquilizers, kalmerende middelen; valium, librium, seresta. Voorgeschreven tegen fobieën, spanningen, slapeloosheid, epilepsie. Veroorzaakt weldadige roes. Verslavend, maar minder gevaarlijk dan barbituraten. Rohypnol (roopies) is meest beruchte benzodiazepine. Populair onder heroïneverslaafden, ter versterking van de roes. In combinatie met heroïne en drank vaak totale desoriëntatie, gewelddadig, gewetenloos gedrag. LSD LSD (van de Duitse benaming Lyserg-Saeure-Diaethylamid) werd in 1938 gesynthetiseerd door de Zwitserse onderzoeker Albert Hofman. Toen hij vijf jaar later per ongeluk een kleine dosis binnenkreeg, kreeg hij een 'trip'. Hij zag "een ononderbroken stroom van fantastische beelden, buitengewone vormen met een intens, kaleidoscopisch kleurenspel''. Een LSD-trip kan zeer heftig zijn en gevaarlijk voor mensen met psychische problemen. PADDO'S De werkzame chemische stoffen in magic mushrooms zijn psilocybine en psilocine. Deze namen zijn beide afgeleid van de Griekse woorden 'psilos' (kaal) en 'kube' (hoofd). Kaalkopjes zijn dan ook de meest geconsumeerde hallucinogene paddestoelen. Net als bijvoorbeeld LSD veroorzaken ook paddestoelen (kortweg: paddo's) hallucinaties. Het is daarom gevaarlijk zulke stoffen te gebruiken voor wie depressief, instabiel, angstig of psychotisch is. De stemming van de gebruiker wordt versterkt, zowel in positieve als in negatieve zin. Wie paddo's gebruikt kan dat het beste doen in gezelschap van anderen, liefst ook met mensen die het middel niet gebruikt hebben. POPPERS Amylnitriet. Ontdekt in 1857. Vooral gebruikt om astma te verlichten. Verkrijgbaar in seksshops, in ampullen van breekbaar glas of in flesjes. Wordt gesnoven, ruikt heel naar, als afbijtmiddel. Hooguit een minuut werkzaam. Verlaagde bloeddruk, hartkloppingen, spierverslapping. Geeft korte sensatie van bijna-bewustszijnsverlies, zoals lachgas. In zwang in homoscene, waar het vooral wordt genuttigd vlak voor orgasme. Niet verslavend, geringe bijwerkingen. Bij veelvuldig gebruik hoofdpijn. Snelle gewenning. LIJM Oplosmiddelen, drijfgassen. Worden gesnoven, vooral door kinderen die niets beters voorhanden hebben. Verkrijgbaar in warenhuizen en hobbywinkels. Hooguit 45 minuten werkzaam. Kan bij lage dosering zicht, spieren, reflexen en denken aanscherpen. Coördinatieverlies of zelfs bewustzijnsverlies bij hogere dosering. Aerosols zijn dodelijk in hoge concentraties. Na gebruik hoofdpijn, misselijkheid en duizelingen. Komt in Nederland niet of nauwelijks voor, wel in sommige delen van Engeland. Populair in Japan. BARBITURATEN Slaapmiddelen. Zeer verslavend. Gevaarlijk in combinatie met alcohol. Overdosering zeer gemakkelijk; veel gebruikt als zelfmoordmiddel. Worden nauwelijks nog voorgeschreven. Indien gebruikt door mensen die wakker willen blijven, is de werking te vergelijken met dronkenschap, verwardheid, dubbele tong, evenwichts- en coördinatieproblemen. (Daarom: wall bangers). Afkickverschijnselen: spasmes, slapeloosheid, angsten, soms stuiptrekkingen en delirium. Dood kan intreden bij plotseling staken van gebruik. LACHGAS Ontdekt in 1776. Vroeger als verdovend middel in zwang bij kleine operaties en tandheelkundige ingrepen. In de vorige eeuw vaak een attractie op de kermis. Lachgas wordt geïnhaleerd, waarna de gebruiker zo lang mogelijk de adem inhoudt. Kan worden uitgeblazen in ballon en opnieuw geïnhaleerd. Een tijd populair geweest op feestjes en houseparty's, waar kleine ondernemers het vaak voor een rijksdaalder per ballon verkochten. Ook te koop in supermarkten, in patronen voor slagroomspuiten. In dat geval eerst in ballon spuiten en dan pas inhaleren, anders kunnen lippen en longen bevriezen. Minuut of iets langer werkzaam. Stijgt snel naar het hoofd, dan gevoel van bijna-bewustzijnsverlies, duizelingen, evenwichtsstoornissen. Vaak giechelig gedrag vandaar lachgas. Niet verslavend en voor zover bekend geen bijwerkingen. Hoofdpijn bij al te intensief gebruik vooral door zuurstofgebrek in de hersenen. GHB Officiële naam is Gammahydroxyboterzuur. Werd tot voor kort in ziekenhuizen gebruikt als narcosemiddel, zeer goedkoop en met weinig bijwerkingen. Vooral toegepast bij problematische bevallingen, omdat het nauwelijks negatieve uitwerking heeft op baby's. Drie uur werkzaam. In begin jaren negentig verkocht in smartshops, winkels die legale drugs verkopen, voor 10 tot 15 gulden. Werd 'vloeibare XTC' genoemd. Bij lage dosering werkt GHB namelijk stimulerend en seksueel ontremmend. Moet worden gebruikt op een lege maag en beslist niet in combinatie met alcohol. In laatste geval en bij een te hoge dosering werkt GHB acuut verdovend. In 1996 kwam er een verbod op niet-medicinale verkoop via smartshops, nadat in Rotterdam op Koninginnedag een aantal jongeren acuut bedwelmd raakte. CRACK Eigenlijk niet meer dan de rookbare variant van cocaïne. Maar met veel intensere werking. Kwam in de jaren tachtig gelijktijdig in de VS en Europa in omloop. Het middel is waarschijnlijk afkomstig uit het Caraïbische gebied. Qua 'drugsmarketing' ideaal. Maakte cocaïne betaalbaar voor smalle beurs, want het kan in rotsjes ter waarde van bijvoorbeeld vijf gulden of een tientje worden verkocht. Maar, nog sterker dan gewone cocaïne, werkt het roken van crack een sterke craving in de hand. Het roken van crack is slecht voor de longen en kan een zogenaamde cracklong veroorzaken. Wordt gerookt (basen) via een 'basepijp', waar fijngehakte crack op een bedje van sigarettenas wordt gelegd om doorlekken van de smeltende crack uit de pijpenkop te voorkomen. Vroeger ook met waterpijpen, gevuld met sterke drank. Prijs per gram ruwweg gelijk aan gewone cocaïne. Zeer verslavend, brengt gebruikers snel in grote problemen. Vergroot de werking van cocaïne als het ware uit. Zeer heftige gevoelens van euforie, die enkele minuten duren. Dan overgevoelig voor geluid, beweging of andere impressies. Na deze flash een snelle val in wanhoop en depressie. Wekt daardoor bingegedrag in de hand, dwangmatig, geobsedeerd gebruik tot de crack en het geld op is. Na zo'n binge vaak agressief, obsessief, gedesoriënteerd en paranoïde gedrag, soms hallucinaties. Crackjunks zijn al snel psychische wrakken. Ervaren verslaafden matigen de werking van crack met heroïne. ECSTASY Ecstasy is ook bekend onder de namen XTC en MDMA (voor de chemische term: 3,4-MethyleenDioxyMethylAmfetamine). Het is een drug die populair is geworden tijdens de opkomst van de housecultuur eind jaren tachtig. De werking van ecstasy past goed bij het gevoel dat de housemuziek teweeg probeerde te brengen: positief, vrolijk, zorgeloos en sensueel. Wie ecstasy slikt, voelt zich eerst een beetje dizzy en zweterig, een ervaring die enigszins te vergelijken is met een lichte dronkenschap. Paniek kan toeslaan in een niet-vertrouwde omgeving. Als de piekervaring voorbij is, merkt de gebruiker lichamelijk niet meer dat hij het middel geslikt heeft. Wel kan een tinteling in de buik ontstaan, als ware de gebruiker verliefd. Communicatie met medemensen en -gebruikers verloopt gemakkelijk en conflictloos: de mate van saamhorigheid en consensus is groot en de interesse in andermans wederwaardigheden is schier oneindig. Ook neemt de sensatie van seksuele opwinding toe. De behoefte tot lichamelijk contact groeit, maar de middelen hiertoe ontbreken deels, doordat de bloedtoevoer naar de genitaliën minder is. Het uithoudingsvermogen van de gebruiker neemt wel toe, wat ook langdurig dansen mogelijk maakt. In dat geval bestaat gevaar voor uitdroging en oververhitting, omdat tegelijkertijd de behoefte aan vocht afneemt. Daags of meerdaags na het gebruik van ecstasy kan een gevoel van depressie optreden. Het positieve effect van ecstasy neemt af bij veelvuldig gebruik; heel veel slikken heeft geen zin. De naam ecstasy werd geïntroduceerd in 1981, maar de stof was al in 1898 in Duitsland gesynthetiseerd. Begin vorige eeuw werd het op de markt gebracht als vermageringsmiddel, maar het sloeg niet aan. In de jaren vijftig heeft het Amerikaanse leger MDMA nog getest als waarheidsserum. Halverwege de jaren tachtig werd ecstasy in de meeste landen verboden. Dat heeft de zoektocht naar verwante middelen met vergelijkbare werking versterkt. De bekendere verwante stoffen zijn MDEA en MDA. MDEA leidt tot een minder euforische stemming dan MDMA, maar heeft een meer stimulerende werking. MDA leidt juist meer tot een 'trip'. Alle varianten worden als pil geslikt, waarvan nooit duidelijk is wat de precieze samenstelling is. Het is aan te bevelen pillen altijd te laten testen. AMFETAMINE Beter bekend als speed. In 1887 uitgevonden. Sinds 1927 op de markt als medicijn tegen astma, bronchitis, verkoudheid en hooikoorts; via inhaleerapparaat. Al snel ook als afslankmiddel en als middel om langdurige prestaties mogelijk te maken, bijvoorbeeld onder militairen, bestuurders, studenten, journalisten, artsen of chauffeurs. Nu nog slechts gebruikt tegen narcolepsie, slaapziekte, en bij hyperactieve kinderen, op wie het een kalmerend effect heeft. Injecteerbaar, snuifbaar, eetbaar. Die laatste toediening is het meest gebruikelijk meestal in vloeitje gewikkeld (bommetje). De werking begint na 20 minuten en duurt enkele uren. Bij snuiven onaangenaam brandend gevoel in neus. In Nederland vooral te koop in horeca en bij dansfeesten, via gebruikersnetwerken en soms in het traditionele heroïnecircuit. Prijs 10 tot 15 gulden per dosis. In jaren negentig weer in trek onder invloed van XTC en housecultuur. Begin werking herkenbaar aan strakke kaken. Verhoogt alertheid en stemming, geeft energie, onderdrukt slaap en honger, bevordert concentratie. Maakt gebruikers opgewonden, geïrriteerd en babbelziek. Nawerking: meestal uitputting en depressief gevoel. Slecht voor lever en nieren. De geestelijke afhankelijkheid kan heel groot zijn. Amfetaminejunkies vooral veel te vinden in de Scandinavische landen gebruiken het normaliter in binges, periodes van enkele etmalen van koortsachtige activiteit, waarna soms meer dan een etmaal slaap volgt. Negatieve bijwerkingen onder meer slapeloosheid, paranoia, herhalingsgedrag, hallucinaties. Kan ook tot psychoses leiden. Afkicken gaat gepaard met sterke en langdurige depressies. Naast amfetamine zijn er een groot aantal varianten: benzedrine, dexedrine, methedrine, om er een paar te noemen. Welk middel de gebruiker koopt onder de naam speed, is niet altijd duidelijk. In opkomst: Methamfetamine (meth, crank, crystal, ice, redneck cocaine). Japanse uitvinding uit 1917. Goedkope amfetaminevariant, sterk in het zuidwesten van de VS, vooral onder blanken. In Nederland nog zeldzaam. COCAÏNE Andere namen: coke, wit. Poeder van witte kristallen met een bittere smaak. Gewonnen uit de bladeren van de cocaplant door middel van een ingewikkeld chemisch procédé. Het kauwen van die plant is al sinds mensenheugenis in gebruik bij Andes-indianen. Het stelt ze beter in staat te functioneren op grote hoogten, onderdrukt honger en kou, geeft energie. Cocaïne kwam in de vorige eeuw in zwang als panacee tegen van alles en nog wat. Werd toen ook verwerkt in cocawijn, Vin de Mariani, en in Coca Cola tot 1903, toen dat nog the real thing was. Tot in de jaren zeventig wijd in gebruik als lokaal verdovingsmiddel bij tandartsen. Nog steeds in gebruik bij neus- en keeloperaties. Maximaal een uur werkzaam. Er zijn twee soorten dealers. Een soort bedient met name de junkiemarkt en verkoopt dan doorgaans ook heroïne (wit en bruin) vanuit de bekende heroïnepanden. Cocaïne verkopen deze dealers vaak in de vorm van crack, maar veel gebruikers koken zelf liever hun crack uit gewone cocaïne. Een tweede circuit bedient de maatschappelijk meer succesvolle gebruikers. Zij werken vaak met GSM of semafoon en brengen het soms aan huis. Het middel wordt vaak versneden met manitol (suiker). Prijs schommelt tussen de 75 en 125 gulden per gram. Cocaïne wordt in de regel gesnoven door een buisje of opgerold bankbiljet, na het te hebben fijngehakt en in een lijntje te hebben uitgelegd. Junkies injecteren het ook, in water opgelost. Wordt vaak gecombineerd met alcohol. Verhoogt hartslag, geeft energie, versnelt denkprocessen, verhoogt huidgevoeligheid. Ego-booster; cocaïne werkt zelfverzekerd, babbelziek, egocentrisch gedrag in de hand. Ook populair als afrodisiacum, middel ter opwekking van lust. Als de werking verflauwt na een half uur volgt lichte depressie en lusteloosheid. Daardoor ontstaat een sterke, hebberige drang om een nieuw lijntje te nemen. Dat geeft cokefeestjes een broeierige en onaangename sfeer. Craving de zucht naar steeds meer is een overheersend kenmerk van cocaïne. Bij overmatig gebruik paranoia, repeteergedrag, asociaal of agressief gedrag, depressie, hallucinaties, jeuk coke-bugs worden vaak genoemd: imaginaire insecten die onder de huid lopen. Sterk geestelijk verslavend. Een typische 'cokecarrière' voert na een periode van oplopend gebruik tot een crisis, waarna de gebruiker het middel veelal laat staan. OPIUM Witte, kleverige vloeistof uit de schil van de zaaddoos van de papaverplant. Wordt zwart bij opdroging, daarna in balletjes gedraaid. Opium is een van de oudste bekende pijnstillers. Het verdooft, onderdrukt hoest, misselijkheid en diarree. Kan worden gegeten, maar wordt in de regel vooral gerookt in een opiumpijp. Tot in vorige eeuw ook gedronken in tinctuur: laudanum. Verslavingen waren in vorige eeuwen in de regel het gevolg van (langdurig) medicinaal gebruik van opium als pijnstiller. Opiaten werden in de vorige eeuw in alle bevolkingslagen gebruikt; er was opiumsiroop op de markt om baby's rustig te houden. Opium is nu nauwelijks meer te koop in Nederland sinds de opkomst van de heroïne, begin jaren zeventig. Daarvoor was het verkrijgbaar in Chinese opiumkitten. Opium brengt gebruikers in een lome, dromerige halfslaap, waarbij besef van tijd verdwijnt. Warm gevoel van welbehagen, onverschilligheid tegenover de buitenwereld. Bij hogere doseringen visioenen, hallucinaties. Zeer sterk verslavend. Gewenning bij langdurig gebruik, steeds hogere dosering nodig om hetzelfde effect te bereiken. Afkicken gaat gepaard met een cold turkey: spasmen, slapeloosheid, angstaanvallen, misselijkheid, zweten, krampen, braken, diarree, koorts, gewrichtspijn. Bij plotseling afkicken kan de dood intreden. In het begin van de negentiende eeuw begonnen chemici te experimenteren om de werkzame bestanddelen, de 'essentie', aan opium te onttrekken. Dat bleek vaak eenvoudig en goedkoop mogelijk. Dat kon dan in pilvorm worden toegediend, en in het midden van de eeuw via de injectienaald. Opiaten als codeïne, thebaïne, papaverine werden ontdekt. In deze eeuw werden die bestandsdelen ook synthetisch bereid, waarbij geen papaver nodig was. Dat leverde stoffen als methadon op. De meest populaire pijnstiller werd morfine, dat vanaf 1820 breed in omloop kwam. Morfine was eenvoudig en goedkoop te bereiden, het medicinale voordeel ten opzichte van oude preparaten was dat het in standaardhoeveelheden was af te meten. Leidde medio vorige eeuw tot een hausse aan verslavingen (morfinisme), vooral onder middenklasse en hogere klasse. Morfine was de eerste drug die voornamelijk per injectienaald werd toegediend. Morfine wordt nog altijd als pijnstiller gebruikt, maar is zwaar verslavend. Spaarzaam te koop in Nederland, het betreft dan vooral uit ziekenhuizen ontvreemde partijen. METHADON Eet-, drink- en injecteerbaar. 24 uur werkzaam. Zeer sterk verslavend. In zwang als heroïnevervanger. Vroeger gebruikt om van een opiatenverslaving af te helpen, nu vooral om gebruiker te behoeden voor afkickverschijnselen en zijn leven op die manier te stabiliseren. Ontbeert de rush van heroïne, bij injecteren een zwakke rush. HEROÏNE Ook bekend als horse, smack, bruin. Heeft als genotmiddel de plaats ingenomen van opium. In 1874 ontdekt, in 1898 gelanceerd als hoesttablet en geroemd als het eerste opiaat zonder verslavende effecten het werd zelfs enige tijd als middel gebruikt om morfineverslaving te genezen. Daar kwamen de medici snel van terug. Naam is ontleend aan Duitse heroisch, wegens machtige kwaliteiten als pijnstiller. Eenvoudiger in vet opgenomen dan morfine en daarom sneller en krachtiger werkzaam in zenuwstelsel. Heroïne kan worden gesnoven, gerookt, en, na met ammoniak of citroenzuur te zijn omgezet in een zout, geïnjecteerd. Zes uur werkzaam. Te koop in heroïnepanden of bij straathandelaren. Meestal in standaardhoeveelheden (puntje, streepje). Ervaren verslaafden kunnen het soms bij semilegale verkooppunten inslaan, zoals de Pauluskerk in Rotterdam. In Amsterdam en Rotterdam binnenkort als experiment aan een groep langdurige verslaafden verstrekt. In jaren zeventig was veel witte heroïne uit Gouden Driehoek op de markt, het grensgebied van Laos, Thailand en Birma. Inmiddels overheerst de bruingekleurde variant uit Iran en Afghanistan: 'bruin'. Heroïne kost circa 50 à 100 gulden per gram. Het wordt soms aangelengd met manitol (suiker) of stophoest. Zeer sterk verslavend, voor effecten: zie opium. Heroïne is het middel waarmee de drugshulpverlening nog steeds het meest heeft te stellen. Gebruikers roemen vooral de rush van heroïne, de euforische ervaring vlak na injectie. Bij andere manieren van consumptie is die rush minder heftig. Risico van overdosering is bij injecteren levensgroot.

NRC Webpagina's 8 maart 2001

Bovenkant pagina

NRC Webpagina's © NRC Handelsblad