Wat in de negentiende eeuw nog een wondermiddel was, bleek een eeuw later inzet van een voortdurende strijd.

Drugs Het woord drugs is pas sinds het einde van de jaren zestig in de Nederlandse taal een gangbaar begrip geworden. Daarvoor werden de stoffen die onder de Opiumwet vielen aangeduid als verdovende middelen of narcotica.

Verslaving Hoewel er veel over wordt gepraat en geschreven, is er geen vastomlijnde definitie voor verslaving. Psychologen leggen de nadruk op gedrag, artsen beoordelen het vaak als ziekte en neurofysiologen zien het als een behoefte van het zenuwstelsel aan 'pseudo-neurotransmitters'. Meestal wordt het beschouwd als een intense afhankelijkheid, waarbij lichamelijke en/of psychische schade is ontstaan door het gebruik van de stof en waarbij het gedrag van de gebruiker in hoge mate wordt bepaald door het verkrijgen en zich toedienen van de stof. Het begrip verslaving deed zijn intrede tegen het einde van de negentiende eeuw, maar raakte pas enkele decennia later ingeburgerd.

Geschiedenis In de negentiende en begin twintigste eeuw waren er honderden 'geheimmiddelen' te koop, medicijnen tegen allerhande kwalen; een groot deel daarvan bevatte opiaten, cocaïne, chloral of soms cannabis. Toen rond 1900 morfinisme door medici als een ziekte werd gedefinieerd, bleek dat de moderne geneeskunde weinig succes had met de genezing van deze verslaving. De specialité-industrie pretendeerde de oplossing te hebben gevonden. In de dagbladen werd geadverteerd voor 'Antimorphine', 'Tonic Labady' en het 'Amerikaansch plantenmiddel van Muller'; allemaal middelen die morfinisten van hun verslaving zouden afhelpen. Alle drie de specialités bestonden echter voor een groot deel uit morfine.

Heroïne Heroïne werd eind 19de eeuw op de markt gebracht door het Duitse farmabedrijf Bayer. Mede door de intensieve reclamecampagne in zo'n twaalf talen werd heroïne snel bekend. Het was bedoeld als medicijn tegen bronchitis, chronische hoest, astma en tuberculose. Al binnen enkele jaren werd duidelijk dat dit middel ernstig verslavend was. In Nederland werd het toen nog weinig gebruikt. Pas in 1972 werd Nederland geconfronteerd met problematisch heroïnegebruik.

Cocaïne In 1884 sprak het Nederlandsch Tijdschrift voor Geneeskunde zich nog zeer positief over cocaïne uit: het enige nadeel vormde de prijs, 9.000 gulden per kilo.

Bron: Tussen patiënt en delinquent, geschiedenis van het Nederlandse drugsbeleid, Marcel de Kort, 1995.