De Zweedse dans/theatermaker Mats Ek is dit jaar niet alleen de centrale choreograaf in het Holland Festival, hem werd ook gevraagd de bijdrage van het Nederlands Dans Theater aan het festival samen te stellen. Dat resulteerde in drie wereldpremières, waarvan er twee door het NDT worden gedanst en een door het Cullberg Ballet, het gezelschap waaraan Ek lange tijd als danser, choreograaf en artistiek leider verbonden was.

Van de drie wereldpremières is A Sort Of gemaakt door Mats Ek voor zestien NDT-dansers, voor de andere creaties nodigde Ek twee jonge, bij het Cullberg Ballet werkende, choreografen uit: de uit België afkomstige Stijn Celis en de Zweed Jens Ostberg.

Celis maakte zijn Ubiloz Vanilla voor acht Cullberg-dansers, Ostberg schiep Shadowed voor acht NDT-ers eveneens in de samenstelling vier vrouwen en vier mannen.

Het werk van de beide jonge choreografen toont duidelijk invloeden van meester Ek. Ze laten een robuuste, naar het groteske neigende bewegingstaal zien, er wordt intensief gebruik gemaakt van rekwisieten en decorstukken en het gaat niet om dans om de dans.

Stijn Celis maakte een collage van Jeroen Bosch-achtige taferelen waarin wonderlijke figuren optreden zoals een man met een torenhoge kuif op een kaal hoofd, een man in een kort kinderjurkje met een in zwachtels verborgen gezicht, een onverstaanbare teksten uitschreeuwende nerveuze nicht op glinsterende hooggehakte schoenen en met een koket zwaaiend kort plooirokje, en een giechelende vrouw met een speelgoedhond. Er is een doorzichtig huisje waarin een, in een vuurrode tutu geklede, dame bivakkeert en uit de hemel daalt een langharige, goud bekroonde heks neer. Ondanks die bizarre gegevens en de goede uitvoering is het allemaal niet boeiend of verrassend, het concept is onhelder, de uitwerking onbevredigend en in de beweging zitten maar enkele interessante onderdelen.

Ook Jens Ostberg laat zijn werk te veel bepalen door uiterlijkheden: knalrode pruiken, van veel glitter voorziene revue-achtige pakjes, glanzende zilverkleurige overalls, een draaiende, licht rondstrooiende bal, drie zwaar uitziende blokken, die met hun bloedrode onderkanten dreigend boven de hoofden van de uitvoerenden hangen en een vertekenende spiegelachterwand.

Ostbergs bewegingen zijn eveneens robuust, maar neigen in de ruime en lange lijnen toch iets meer naar de klassieke stijl. Het uitgangspunt, het klassieke verhalende ballet met zijn specifieke karakters, komt nauwelijks uit de verf en de uitwerking overtuigt niet.

Als het licht opgaat voor Mats Eks A Sort Of is die overtuigingskracht daarentegen vanaf de eerste seconde voelbaar. Toch is het volstrekt niet voor de hand liggend wat er zich allemaal op het toneel afspeelt. Ek creëert een fantasiewereld waarin de vreemdste dingen normaal worden en normale zaken zich tot wonderen transformeren, een wereld waarin onbeholpen tederheid, wreedheid, onbevangenheid en wijsheid een vanzelfsprekende plaats innemen en een onontkoombare rol vervullen. De timing in afwisseling van rust en onrust is subtiel en zorgt voor een constante en prikkelende spanning en de manier waarop Ek met dansbeweging omgaat levert het ene verrassende moment na het andere op.

A Sort Of is eigenlijk heel verwarrend, maar tegelijkertijd is er een overheersend gevoel van 'zo moet het en niet anders'. Het is een werk dat meerdere malen gezien moet worden om de volle rijkdom ervan te ontdekken. Onnodig te zeggen dat het uitstekend werd uitgevoerd met Elke Schepers en Paul Lightfoot als een ontroerend, strijd- en kwetsbaar centraal paar.

NRC Handelsblad, 3 juni 1997