U kijkt naar de website van NRC Handelsblad gedurende de periode 1995-2001. Bezoek ook de de huidige site.

NIEUWS  TEGENSPRAAK  SUPPLEMENT  DOSSIERS  ARCHIEF  ADVERTENTIES   SERVICE


Dossier Ramp Enschede

Nieuws

Logboek

Onderzoek

Feiten

Slachtoffers

S.E. Fireworks

Vuurwerk en veiligheid

Reageer

Links

Wie waren rond de ontploffing aanwezig bij Fireworks?

Op zaterdag is wél gewerkt


Nog steeds is onduidelijk wie er precies op het terrein van de vuurwerkfabriek waren, die dertiende mei. Cruciale details bij het raadsel van Enschede.

Door onze redacteuren HARM VAN DEN BERG en KAREL KNIP

ROTTERDAM, 28 JULI. Elf weken na de ramp in Enschede bestaat nog grote onduidelijkheid over de oorzaak en hoe het zo dramatisch kon aflopen. Niet alleen de autoriteiten doen er hardnekkig het zwijgen toe of verstrekken mondjesmaat informatie, ook veel betrokkenen en ooggetuigen weigeren elke mededeling.

Toch geven de schaarse uitspraken die de afgelopen weken zijn verzameld al een beeld van de ramp dat beduidend afwijkt van de verklaringen die door of namens de werknemers van S.E. Fireworks zijn afgelegd. Van groot belang om te weten is of er die dag bij Fireworks werd gewerkt, of er iemand op het terrein was, want daarmee zouden de brand en lichte explosie rond drie uur kunnen worden opgehelderd. Dat brandje, de inleiding tot de enorme explosies, is totnutoe zeer raadselachtig.

Zo is bij herhaling verklaard dat er op de rampdag 13 mei niemand op het terrein was geweest. Men had immers op vrijdag afgesproken elkaar op maandag de vijftiende weer te ontmoeten, zo verklaarden betrokkenen in de dagen na de ramp.

Dat op zichzelf mag al een bijzonderheid worden genoemd, want volgens omwonenden was het eerder regel dan uitzondering dat er op zaterdag werd gewerkt. Later is door de advocaat van werknemer H. Kloppenborg gepreciseerd dat deze op de ochtend van de rampdag wel even kort op het terrein was om een hogedrukspuit op te halen. Bij die gelegenheid zou hij een zwerver verjaagd hebben. Al eerder was in het dagblad Tubantia (interneteditie 24 mei) verwezen naar dit opmerkelijke feit, maar in dit krantenbericht is nog sprake van 'mensen' of 'onbevoegden' (meervoud) die moesten worden weggestuurd.

Ook werd gemeld dat de betreffende werknemer later die dag de poort van S.E. Fireworks voor de brandweer moest openen. Maar diens advocaat corrigeerde dit met de verklaring dat de brandweer de poort al met een breekijzer had geopend toen de werknemer bij het bedrijf arriveerde. Toch mag daaruit niet worden geconcludeerd dat er niemand was geweest. In de eerste plaats heeft een werknemer van het aangrenzende autobedrijf Agterbos, die de hele dag buiten aan het werk was, al rond kwart voor drie vuurwerk omhoog zien gaan dat kennelijk op gecontroleerde wijze werd afgestoken. Hij keek daar niet van op, want de werknemers van Fireworks staken wel vaker (minstens enige malen per jaar) vuurwerk af op eigen terrein. Minstens drie getuigen kunnen dat bevestigen.

Er is een videofilm van een flatbewoner die een bermbrand buiten Enschede filmde vanaf zijn balkon. Toen die tegen kwart voor drie was geblust, draaide hij zich om en zag een forse rookkolom opstijgen in de omgeving van de Bamshoeve (waar het S.E.F.-terrein ook ligt). Eerst minutenlang witte rook, daarna een dikke zwarte kolom. Al die tijd zijn doffe knallen van ontploffend vuurwerk te horen.

De sterkste aanwijzing dat er op zaterdagmorgen wel degelijk een werknemer van S.E. Fireworks op het terrein was komt van de dochter van het echtpaar dat tegenover de ingang van het bedrijf in de Tollensstraat woonde. Zij was die ochtend bij haar ouders op de koffie en zag rond elf uur een van eigenaren van Fireworks, getypeerd als 'die dikke, kale' (waarmee de aangehouden eigenaar Rudi Bakker moet zijn bedoeld) met zijn auto het terrein oprijden. Het metalen rolluik ging daarbij maar half omhoog. Tegen twaalf uur zou Bakker het terrein weer hebben verlaten, kennelijk net voor het moment dat de Topografische Dienst haar luchtfoto zou maken. (Op die foto is het terrein verlaten, in de straat staat een auto, twee personen steken over.) Deze getuige heeft een verklaring afgelegd bij de politie. De ouders van het meisje woonden al zeventien jaar tegenover het vuurwerkbedrijf en zijzelf is er zelfs op bezoek geweest om een vuurwerkpakket in ontvangst te nemen.

Ondanks het vrijgeven van het verslag van de rampenstaf, gedeeltelijk gebaseerd op de logboeken van brandweer en politie, blijft er grote onzekerheid bestaan over het moment waarop de brandweer het terrein van Fireworks op ging. De eerste brandmelding lijkt te zijn gekomen van autohandel Agterbos aan de Roomweg, één minuut over drie. Deze meldde een brand achter het eigen terrein zonder de vuurwerkfabriek te noemen. Er zijn ook berichten dat een motoragent al voor drieën de rookkolom heeft gemeld aan het bureau. In het radioverkeer dat met scanners kan worden afgeluisterd is aanvankelijk sprake van een brand in de nabijgelegen Bamshoeve. Volgens de Enschedese ambulancedienst (Tubantia, interneteditie 26 mei) bestond er om 15.08 nog de indruk dat er een brand woedde aan de Roomweg. De brandweerploeg die uiteindelijk het terrein van S.E. Fireworks op zou gaan heeft in een interview verklaard dat zij tot de eerste ploegen behoorde die bij de brand aankwamen. Zij was dus niet de eerste en arriveerde waarschijnlijk niet vóór 15.10 uur.

Zo wordt aannemelijk dat uit het beluisteren van scanners niet vóór 15.10 uur de indruk kon ontstaan dat er een brand was bij S.E Fireworks. Des te opmerkelijker is het dat de zoon en dochter van de vorige eigenaar Harm Smallenbroek, die als eersten door de politie werden opgetrommeld (blijkbaar stonden ze op een oude alarmlijst), bij aankomst al minstens één Fireworks- werknemer aantreffen, namelijk eigenaar R. Bakker, die volgens zijn advocaat was gewaarschuwd door een kennis die naar een scanner luisterde. Bakker zou Smallenbroek jr. boos weggejaagd hebben. Als Reinier van Willigen naar schatting omstreeks 15.20 uur zijn eerste foto's van het bedrijf maakt zijn er al minstens vier werknemers ter plekke. Eén van hen, mede-eigenaar W. Pater woont in Glanerbrug, een paar kilometer buiten Enschede.

NRC Webpagina's
28 juli 2000

    Bovenkant pagina

NRC Webpagina's © NRC Handelsblad