Niets kan Euro-commissie opvrolijken

Door onze correspondent BEN VAN DER VELDEN
Bijna is de euro een feit. Maar voor de Europese Commissie, het dagelijks bestuur van de EU, is dit geen ogenblik van triomf.

Voor oudejaarsdag zijn flessen champagne met speciale euro-kurken besteld, maar de stemming bij de Europese Commissie is allesbehalve feestelijk. Een Europees ambtenaar heeft zijn woning op naam van zijn vrouw laten zetten om zeker te zijn dat zijn werk niet tot verlies van zijn prive-bezit kan leiden. Hij durfde net als veel collega's lange tijd geen handtekening onder besluiten te plaatsen uit angst daarvoor later na onderzoeken van de Europese Rekenkamer of het Europees Parlement te moeten boeten.

Een andere ambtenaar, die onlangs zijn visie op fraude en nepotisme binnen de Commissie aan het Europees Parlement bekendmaakte, heeft inmiddels last van paranoia. Hij meent voortdurend afgeluisterd te worden en is ervan overtuigd dat hij wordt gevolgd door beveiligingsambtenaren met telescoopgeweren.

Voor de Europese Commissie is dit geen ogenblik van triomf. Als dagelijks bestuur van de Europese Unie kunnen ze oudejaarsdag aanwezig zijn bij het oplaten van drieduizend ballonnen met euro-vignetten, waarmee wordt gevierd dat de grootste stap van de Europese integratie voltooid is, doordat elf lidstaten hun nationale munten inwisselen voor de gezamenlijke euro. Maar met de reputatie van de Commissie is het minder vrolijk gesteld.

Deze maand nam het Europees Parlement een symbolische sanctiemaatregel tegen de Commissie door geen kwijting te verlenen voor de rekening van inkomsten en uitgaven over 1996. De actie volgde op maanden van schandalen over fraude en slecht management bij de Commissie. Sommige parlementariers eisten ook het terugtreden van de Spaanse Eurocommissaris Marin, die zich opvallend gedeisd houdt. Hij was verantwoordelijk voor het humanitaire hulpprogramma Echo, waarmee voor 1995 is gefraudeerd.

Iemand binnen de Europese Commissie, het is niet duidelijk wie, probeert intussen actief de reputatie aan te tasten van journalisten die over het nepotisme van de Franse Eurocommissaris Cresson hebben geschreven. De onbekende heeft kopieen verspreid van een cheque aan een Belgische journalist, die bij de Fransman Perry een rekening had ingediend voor zijn inspanningen bij de media. Perry, die beschuldigd is van fraude en op voet van oorlog leeft met de Europese Commissie, is een bron van kennis over baantjes die Cresson aan vrienden heeft gegeven. Volgens de woordvoerder van Cresson - socialistisch premier van Frankrijk onder president Mitterrand - voelde de Eurocommissaris zich de afgelopen maanden zo door Perry bedreigd dat ze extra bewaking heeft gekregen.

Half januari stemt het Europees Parlement over een motie van wantrouwen tegen de Commissie. Maar de motie zal het zeer waarschijnlijk niet halen. Ondanks hun scherpe kritiek op de Commissie zal de christen-democratische fractie Commissievoorzitter Santer, zelf een christen-democraat, niet laten vallen. Daardoor ontbreekt de benodigde tweederde meerderheid in het parlement. Toch zou meer dan de helft van de Europarlementariers wel eens tegen de Commissie kunnen stemmen en dat is genoeg om haar ernstig te verzwakken.

Het is onduidelijk welke consequenties de Commissie uit de situatie zal trekken. Aangenomen wordt dat voorzitter Santer zijn termijn, die loopt tot eind volgend jaar, in ieder geval wil volmaken. Individuele Eurocommissarissen die vroegtijdig willen aftreden, hebben zich nog niet gemeld. Ook Cresson niet. Vrienden aan banen helpen is niet onwettig, vindt men bij de Commissie, en ze deed in Brussel wat ze in Frankrijk gewoon was.

Commissievoorzitter Santer ontkent dat zijn ambtenaren bijzonder frauduleus zijn. Zijn Commissie is met verbetering van het financieel beheer begonnen. De meeste fraudegevallen dateren uit de tijd dat de Fransman Jacques Delors voorzitter van de Commissie was. Bij de lidstaten van de EU is veel meer fraude dan bij de Commissie, is zijn redenering. Een hoge Europese ambtenaar vindt dat onzin. De Commissie zou als hoedster van de Europese verdragen te allen tijde boven iedere verdenking moeten staan. Anders zou ze het wel eens moeilijk kunnen krijgen bij de problematische onderhandelingen van de komende maanden over de financiele toekomst van de EU.

Bij de regeringen van de vijftien lidstaten wordt al volop gesproken over een mogelijke opvolger van Santer als Commissievoorzitter. Over diens naam moet uiterlijk in juni overeenstemming worden bereikt. De voormalige Italiaanse premier Prodi wordt genoemd, hoewel deze geen socialist is. Elf Europese regeringen worden door socialisten geleid en meestal lost aan het hoofd van de Commissie een socialist een christen-democraat af. De christen-democraat Santer werd indertijd gekozen omdat Duitsland en Frankrijk na de actieve socialistische Commissievoorzitter Delors behoefte hadden aan iemand die beter naar hen zou luisteren.

Een hoge Franse regeringsfunctionaris zegt als toekomstige Commissievoorzitter een jonge Delors te wensen, die veel initiatieven neemt maar anders dan Commissievoorzitter Santer niet voortdurend de grens van zijn bevoegdheden probeert op te rekken. Kortom, Santer heeft onvoldoende naar Frankrijk geluisterd.

NRC Webpagina's
29 DECEMBER 1998