Europees debat

UITGEPUT DOOR DE harde confrontatie zijn Commissie en parlement op het slagveld achtergebleven. Met enige overdrijving kan worden gesteld dat de Commissie op punten heeft gewonnen. Tenslotte heeft zij een motie van wantrouwen overleefd. Maar de knieval die voorzitter Santer heeft moeten maken met het toestaan van een fraude-onderzoek door een college van wijze mannen en het boetekleed dat hij namens zijn medebestuurders heeft moeten aantrekken, betekenen dat van een afgang van het parlement geen sprake is. Slechts zij die van een volwassen crisis in de Europese Gemeenschap zouden hebben genoten, zijn teleurgesteld dat het zover niet is gekomen. Dat een recordaantal Europarlementariers voor de motie van afkeuring heeft gestemd, is voor de Commissie als instituut een teken aan de wand.

Natuurlijk zijn er littekens. Hoewel de Europese Rekenkamer verschillende commissarissen verwijten had gemaakt, zijn in het debat twee namen uitgelicht. Dat heeft kwaad bloed gezet, zowel in Frankrijk als in Spanje. Van een noordelijke hetze wordt gesproken. Sommigen zagen een complot van Duitsers, Scandinaviers, Nederlanders en Vlamingen dat de 'zuidelijken' mores wilde leren. Het zou voor de toekomst van de Europese Unie aanbevelenswaardig zijn dit soort betrekkelijk kunstmatige tegenstellingen niet verder aan te zetten. Corruptie, vriendjespolitiek en wanbestuur in het algemeen behoren zonder aanzien des persoons te worden bestreden. En zo gesteld zal geen verantwoordelijke politicus het daarmee oneens zijn. Dat in de ene cultuur wat ruimere opvattingen bestaan dan in de andere doet aan het uitgangspunt niets af.

HET VIZIER MOET nu op de toekomst worden gericht. Er zijn plannen in de maak, aangezwengeld door de oud-voorzitter van de Commissie Jacques Delors, om het parlement meer invloed te geven bij de samenstelling van de Commissie. Tot dusver worden de leden door de regeringen benoemd volgens een reglementair voorgeschreven verdeling van de zetels over de lidstaten. De Commissieleden zijn formeel hoge ambtenaren die slechts het algemeen belang van de Gemeenschap hebben te dienen. De in de praktijk soms aangehouden liaison met het land van herkomst is met dat beginsel in strijd. Greep van het parlement op de benoeming van de commissarissen zou in die misstand verbetering kunnen brengen, temeer als de parlementariers zichzelf eveneens minder horig ten opzichte van de 'eigen' regering opstellen.

Het debat van de afgelopen week zou een katharsis kunnen inluiden in de verhouding tussen de verschillende instellingen van Gemeenschap en Unie. Daar zou Europa wel bij varen. Hoe dan ook, de politiek heeft deze week een geloofwaardige poging gedaan het technocratisch automatisme van de Europese eenwording, inbegrepen de gegroeide uitwassen, grenzen te stellen. Het debat mag in verwarring zijn geeindigd, wat de doorzichtigheid van de krachtmeting heeft belemmerd, er is strijd geleverd voor een goede zaak. Het is de smalle weg waarop nationale volksvertegenwoordigingen het Europees Parlement zijn voorgegaan.

NRC Webpagina's
15 JANUARI 1999