Zachte bolster, harde pit

Door onze correspondent MARC LEIJENDEKKER
AMENDOLA, 25 MAART. De pastoor, zo is Romano Prodi wel genoemd. Of ook wel: de lachende mortadella, naar de grote en vettige worsten uit zijn geboortestreek Emilia Romagna. Dat was niet bedoeld als een compliment. Met zijn vierkante kop, goedmoedige blik en soms wat giechelende lachje werd Prodi afgeschilderd als een man die wel erg goeiig was, een beetje sullig misschien.

Die bijnamen, drie jaar geleden veel gebruikt in de verkiezings[- ]campagne, kom je nu niet vaak meer tegen. Sinds hij in februari 1995 de politiek in stapte, heeft hij zich doen kennen als iemand die compromissen weet te sluiten, maar op sleutelmomenten weigert zijn idealen te verloochenen. Een zachte bolster, maar een harde pit.

Prodi is een man met karakter. In de verkiezingscampagne was hij de enige die de strijd aandurfde met de machtige Silvio Berlusconi, de leider van rechts. Iedereen was zenuwachtig over de vraag of Prodi het wel zo redden, en overal werd gezocht naar extra stemmen. Dat bracht de huidige premier Massimo d'Alema, toen nog leider van de Democratische Partij van Links, ertoe te lonken naar de Lega Nord. Dat was ,,een rib van links'', slijmde D'Alema, die machiavellistisch de roep om afscheiding van Lega-leider Umberto Bossi negeerde. Prodi wees deze koehandel openlijk af.

Vorig najaar moest hij een vergelijkbaar 'neen' bekopen met zijn aftreden. Hij wilde geen akkoord sluiten met een groep politieke windhanen rondom oud-president Francesco Cossiga, die van rechts naar links zwalkten omdat daar meer banen te vergeven waren. Kiezersbedrog, riep Prodi.

Hij heeft ook bij herhaling laten zien dat hij niet terugdeinst voor problemen die anderen als onoplosbaar of te groot voor één persoon beschouwen. In februari 1995 wist hij het vertrouwen te winnen met een maandenlange rondreis door Italië in een bus een direct contact met de kiezer en met de problemen van het land waarvoor geen enkele politicus eerder de tijd had genomen. Als premier heeft hij een ambitieus programma opgesteld van hervormingen in onderwijs, overheidsbureaucratie, belastingstelsel en gezondheidszorg, problemen die decennialang waren blijven liggen omdat niemand de adem had om ze aan te pakken. Vorige maand zette hij een nieuwe partij op samen met oud-officier van justitie Antonio di Pietro in de hoop de Italiaanse kiezers de politieke tweedeling te kunnen bieden waar ze bij herhaling om hebben gevraagd, maar waar anderen weinig voor voelen. ,,Ik ben een marathonloper'', zei Prodi eens over zichzelf. ,,Ik geef niet snel op.''

Prodi bezit een fascinerende mix aan ervaring als hoogleraar, econoom en politicus. Zijn professorale verleden blijkt uit de docerende toon die hij graag aanslaat - een van zijn geliefde onderwerpen is de kracht die schuilt in het netwerk van kleine en middelgrote bedrijven in Italië, een potentieel voor het land dat vaak onvoldoende wordt gerealiseerd wegens het falen van het politieke beleid. Zijn achtergrond als econoom wordt zichtbaar in het gemak waarmee hij economische problemen hanteert en bijvoorbeeld leiding gaf aan de wonderbaarlijk snelle sanering van de overheidsfinanciën, waardoor Italië tegen veler verwachting in toch van begin af aan kon deelnemen aan de Europese muntunie - hij heeft daarover wel eens gezegd dat Europa niet alleen de unie van de munten, maar ook van de harten moet worden. Als politicus heeft hij bewezen nooit zijn lange-termijndoel uit het oog te verliezen en zich te kunnen vastbijten in de problemen De beste training voor zijn nieuwe baan in Brussel heeft Prodi waarschijnlijk gehad in de jaren tachtig, toen hij president was van de staatsholding IRI. Dat was toen een conglomeraat van allerlei bedrijven zonder veel samenhang, dat een speeltuin was geworden van politieke partijen. Machtig (de IRI was het grootste bedrijf van Italië), maar een slangenkuil. ,,Het was net een guerrilla-oorlog'', zei Prodi achteraf. Het waren misschien tropenjaren, maar ze hebben Prodi wel het vermogen gegeven om als bestuurder controle te houden over een machtig, verpolitiseerd bestuursapparaat.

Prodi blijft een typische Italiaan, met zijn gehechtheid aan zijn geboortestreek, zijn vaste fietstochtje op zondagmorgen en de regelmatige familiebijeenkomsten. Maar hij heeft een internationale ervaring die veel Italianen missen: hij heeft gestudeerd aan de Londen School of Economics en Harvard, heeft in de Raad van bestuur van Unilever gezeten, en spreekt zijn talen. Zijn beleid mist het retorische en soms utopische van andere Italiaanse politici: Prodi propageert de empirisch methode van trial and error.

Zijn benoeming wordt hier gevierd als een premie voor het proces van veranderingen in de afgelopen jaren. ,,Het is een teken van vertrouwen in Italië'', zei Prodi gisteren. ,,Nu wil ik eraan gaan werken om Europa een ziel te geven.''

NRC Webpagina's
25 MAART 1999