Door onze correspondent Ben van der Velden
BRUSSEL, 22 MAART. De mogelijkheid dat Premier Kok voorzitter wordt van de Europese Commissie is volgens minister Van Aartsen (Buitenlandse Zaken) "een gepasseerd station". Hij zei gisteravond dat de VVD vasthoudt aan de eis dat de Nederlandse Eurocommissaris in een nieuwe Commissie een liberaal is.

Van Aartsen wilde geen overzicht geven van de landen die Kok gevraagd zouden hebben zich kandidaat te stellen voor het voorzitterschap van de Commissie.

Zeker is dat de Britse premier Blair voorkeur heeft voor Kok boven de Italiaanse ex-premier Prodi, die zich vorige week officieel kandidaat heeft gesteld. Zelf heeft Kok gezegd geen kandidaat te zijn voor de functie. Van Aartsen zei gisteravond na afloop van overleg van de ministers van Buitenlandse Zaken van de EU dat een campagne van zijn ministerie om de steun voor Kok in de publiciteit te brengen hem ,,onbekend'' was. Sinds vorig najaar werkt de Nederlandse diplomatie actief aan de verspreiding van het beeld dat de Europese regeringsleiders grote achting voor Kok hebben. De premier zou door veel landen worden gesteund als hij voorzitter van de Commissie zou willen worden.

De Spaanse minister van Buitenlandse Zaken, Matutes, sprak gisteravond zijn steun uit voor de kandidatuur van Prodi voor het voorzitterschap van de Commissie. Prodi lijkt steeds meer steun te krijgen.

Door zijn opstelling heeft Matutes zijn landgenoot Solana voor de post van Commissievoorzitter laten vallen. Solana is de huidige secretaris- generaal van de NAVO, die veel sympathie heeft van Van Aartsen. Hij is veel genoemd als mogelijk voorzitter van de Commissie, maar heeft zelf gezegd dat hij voorlopig al zijn aandacht nodig heeft voor zijn huidige functie die eind 1999 afloopt.

De EU-ministers van Buitenlandse Zaken hebben gisteravond overlegd over de procedure die gevolgd moet worden na het besluit van de Commissie om collectief ontslag te vragen. Ze hebben daarover nog geen overeenstemming bereikt. De Europese regeringsleiders moeten tijdens een topbijeenkomst in Berlijn, die woensdag begint, definitief besluiten wat er moet gebeuren.

De voorzitter van het Europees Parlement, Gil-Robles, heeft erop aangedrongen dat de huidige commissie onder voorzitterschap van de Luxemburger Santer zo snel mogelijk verdwijnt. In Luxemburg is al beslist dat Santer bij de verkiezingen voor het Europees Parlement in juni de lijsttrekker is van de christen-democraten, de partij van premier Juncker.

Premier Kok heeft vorige week namens de Benelux voorgesteld om een nieuwe commissievoorzitter te benoemen, die voorlopig verder gaat met de huidige demissionaire commissarissen. Het Europees Parlement zou met die voorzitter moeten instemmen. Na de Europese verkiezingen in juni zou die voorzitter nog eens het groene licht van het nieuw gekozen parlement moeten krijgen, om met een nieuwe ploeg commissarissen aan een volledig mandaat van vijf jaar te kunnen beginnen.

Dit voorstel is bij andere lidstaten op juridische bezwaren gestuit. Bij de uitvoering ervan zou niet strikt rekening worden gehouden met het feit dat de bevoegdheden van het Europees Parlement tot begin mei beperkter zijn dan daarna, als het Verdrag van Amsterdam in werking treedt. Minister Van Aartsen zei gisteravond dit bezwaar niet te zien. ,,Je moet praktisch zijn, de feiten scheppen de procedure.''

Volgens hem moet de Franse Eurocommissaris Cresson lid zijn van de interim commissie met een nieuwe voorzitter. Cresson is hard bekritiseerd door een comité van wijzen dat mogelijke fraude en vriendjespolitiek bij de commissie heeft onderzocht. Volgens Van Aartsen is Frankrijk niet bereid om Cresson terug te trekken. Hij legt zich daarbij neer ,,omdat je feiten onder ogen moet zien''. Hij vreest niet dat dit onaanvaardbaar zal zijn voor het Europees Parlement. Het parlement zou vanmiddag in aanwezigheid van de Duitse minister van Buitenlandse Zaken, Fischer, een debat houden naar aanleiding van het rapport van het comité van wijzen. Duitsland is nu voorzitter van de Europese Unie.

Het is niet duidelijk of de Europese regeringsleiders deze week in Berlijn alleen een besluit nemen over de procedure die moet worden gevolgd voor de opvolging van de commissie Santer, of dat ook overeenstemming wordt gezocht over de naam van een nieuwe voorzitter. Ze komen in de eerste plaats bijeen om het eens te worden over de lange termijn financiering van de EU. De kans is groot dat over de naam van een nieuwe voorzitter pas over enkele weken op een extra top in Berlijn een besluit valt.

NRC Webpagina's
22 MAART 1999