Koks naam in Europa op ieders lip

In de Europese media gonst het van de geruchten over wie de nieuwe voorzitter van de Europese Commissie wordt. Maakt Kok kans?

Door onze politieke redactie

DEN HAAG, 19 MAART. Wim Kok wordt de nieuwe voorzitter van de Europese Commissie. Althans, als de Britse premier Tony Blair zijn zin krijgt. Althans, als het Britse dagblad The Guardian gisteren op het juiste paard heeft gewed.

Waar alles nog onzeker is, gaan theorieën en speculaties al snel een eigen leven leiden. De Britse krant meldde met grote stelligheid dat de Nederlandse premier de droomkandidaat is op 10 Downing Street. Vandaag haalt de Spaanse krant El Pais anonieme diplomatieke bronnen aan die zeggen te weten dat de Italiaanse ex-premier Prodi en de Nederlandse premier Kok de belangrijkste kandidaten zijn voor het voorzitterschap in Brussel. Na dagen van stilte begint de naam Wim Kok vandaag ook door te klinken in Franse en Duitse media. Het gewicht van de publicitaire aandacht is moeilijk vast te stellen. Waar vijftien lidstaten - met elk hun eigen belangen en redeneringen - unanimiteit moeten zien te bereiken, zijn verrassingen nooit uit te sluiten. Geruchten verdwijnen daarbij even snel als ze opkomen. Bronnen in Brussel wisten vanmorgen te melden dat Kok de afgelopen in het Europese circuit onder druk is gezet om kandidaat te zijn, maar openlijke bevestiging was nergens te krijgen. Volgens The Guardian van gisteren is de kandidatuur van Kok dinsdagavond uitvoerig aan de orde geweest in de ontmoeting tussen premier Blair en de Duitse bondskanselier, tevens EU-voorzitter, Gerhard Schröder. Een dag later zou Schröder steun voor Kok hebben gezocht en gekregen bij de Oostenrijkse kanselier Viktor Klima. En de Zweedse premier, Göran Persson, is ook al voor Kok gewonnen, zo weet The Guardian te melden: ,,Velen zien hem na het vertrek van Helmut Kohl als de belangrijkste staatsman in Europa'', zegt de sociaal-democraat Persson in de Britse krant. Het citaat is, overigens zonder bronvermelding, overgeschreven uit de Zweedse krant Dagens Nyheter. Vele meningen doen ertoe, maar vooral die in de hoofdsteden Bonn, Londen en Parijs. Van de Britse premier Blair is bekend dat hij grote sympathie koestert voor de Nederlandse premier. Op de Euro- sceptische Britse eilanden zou de zuinige noorderling Kok bovendien beter te verkopen zijn dan kandidaten uit Spanje of Italië. De verstandhouding tussen bondskanselier Schröder en premier Kok is eveneens goed te noemen. Maar de regering-Schröder heeft de komende maanden als EU-voorzitter meer problemen op te lossen. Volgende week moeten op een Europese Raad in Berlijn knopen worden doorgehakt over ingrijpende hervorming van de Europese financiën (Agenda 2000). Dat kan alleen wanneer de regeringen in Italië en Spanje water in de wijn doen in de begrotingen voor de Europese structuurfondsen. Kanselier Schröder zou deze week bij zijn bezoek aan Italië al een belangrijke financiële toezegging van premier d'Alema hebben binnengehaald. Daar moet wel ets tegenover staan, bij voorbeeld de promotie van de Italiaanse ex-premier Romano Prodi tot voorzitter van de Europese Commissie. Langs die lijn geredeneerd worden de kansen van Prodi op dit moment hoog aangeslagen.

Parijs denkt niet aan Nederlander

Hoe de Franse regering denkt over een oplossing-Kok is niet bekend. In het algemeen gaan de gedachten in Parijs nooit in eerste instantie uit naar een Nederlander. Achteraf heeft het Elysée enige moeite gedaan te laten weten dat president Mitterrand in 1994 heus de benoeming van Lubbers als Commissie-voorzitter niet had geblokkeerd. Het was kanselier Kohl geweest die hem niet wilde. Maar men gaf wel toe dat Parijs ook geen moeite had gedaan om de ervaren Lubbers in Brussel benoemd te krijgen.

In Franse ogen stellen Nederlanders zich te weinig soepel op. Ze zouden meer geneigd zijn een Angelsaksisch vrije-marktdenken te vertegenwoordigen. Daarom gaan de gedachten in Parijs eerder uit naar mensen dichterbij een Frans waardenstelsel, zoals Belgen of Luxemburgers. Na het beperkte succes-Santer is nu de zuidflank aan de beurt voor de Franse gunst, liefst van een groot land. Een Italiaan of een Spanjaard dus, desnoods een Portugees. De Spaanse kandidaten die de afgelopen dagen zijn genoemd - oud-premier Gonzalez en NAVO-topman Solana, beiden sociaal-democraat - lijken vooralsnog op weinig steun te kunnen rekenen van de eigen conservatieve regering-Aznar. De Spaanse premier heeft een duidelijke voorkeur laten blijken voor de Portugese premier Guterres. Deze heeft al bij herhaling bedankt wegens verplichtingen als lijsttrekker in de Portugese verkiezingen later dit jaar. Daarmee komt voor Spanje eerder de Italiaanse kandidaat Prodi in beeld dan de Nederlander Kok.

In Italië schrijft de Corriere della Sera vanmorgen dat de positie van Prodi als kandidaat is versterkt na de verzekering van Schröder dat Duitsland zelf geen eigen Duitse kandidaten heeft. De naam Kok ontbreekt.

NRC Webpagina's
19 MAART 1999