Snelle claims op Eurocommissaris

Kabinet en Tweede Kamer spreken vandaag over de vraag wanneer een nieuwe Europese Commissie moet aantreden. Maar in de wandelgangen gaat het vooral over de vraag wie de Nederlandse eurocommissaris moet worden.

Door onze redacteuren KEES VAN DER MALEN en
KEES VERSTEEGH

DEN HAAG, 17 MAART. De keuze wie voor Nederland commissaris wordt in een nieuwe Europese Commissie ligt nog helemaal open. De coalitiepartijen hebben daarover vorig jaar bij de kabinetsformatie geen afspraken gemaakt. Inmiddels leggen VVD en PvdA allebei claims op de positie. En kijkt D66, de kleinste coalitiepartij, kritisch toe.

De VVD heeft nog nooit een Europees commissaris geleverd, zo bepleiten VVD'ers de voorkeur voor een liberaal. De PvdA is hier ten lande de grootste partij en wij hebben al heel lang geen commissaris meer geleverd, argumenteren sociaal-democraten. Het gaat ons in de eerste plaats om de post die Nederland krijgt - liefst een zware - en pas daarna om de man, zeggen ze bij D66.

Het kabinet en de coalitiepartijen zijn begrijpelijkerwijs overvallen door het opstappen van de Europese Commissie. Maar ook over de kandidaat voor de reguliere vervanging van de commissie, per januari volgend jaar, waren nog geen afspraken gemaakt. De partijkleur noch de persoon is een uitgemaakte zaak. Er werd bij de vorming van het tweede kabinet-Kok in het geheel niet over gesproken, bevestigen betrokkenen. Pas afgelopen najaar maakten de fractieleiders van paars in het torentje van de premier de afspraak dat partijen in de loop van dit jaar over de Nederlandse vertegenwoordiging in de Commissie zouden praten. ,,Alles ligt open, er kunnen nog hele mooie dingen gebeuren'', oordeelde gisteren een minister.

Wie zal de Nederlandse regering straks voordragen? ,,Nee, we noemen geen namen, namen noemen we niet'', zei premier Kok gisteren glimlachend naar een woord van Wim Kan. Intussen circuleren er in Den Haag namen, zoals dat altijd gaat als politici met interessante vacatures worden geconfronteerd.

Het langst circuleert de naam van F. Bolkestein, voormalig leider van de VVD. Hij zei vorig jaar zomer bij zijn terugtreden als fractieleider dat hij per 1 januari 2000 zou opstappen als Kamerlid, om ,,een andere politieke functie'' uit te oefenen. De liberaal, die volgende maand 66 wordt, liet onweersproken dat hij een mogelijke kandidaat zou zijn voor de Europese Commissie. Binnen en buiten de coalitie wordt een kandidatuur van Bolkestein niet door iedereen serieus genomen. Bolkestein is inmiddels aangeland in de herfst van zijn politieke loopbaan. En het Brusselse werk zou de solist en euroscepticus Bolkestein niet op het lijf zijn geschreven. ,,Wij gunnen de heer Bolkestein een rustige oude dag'', zegt D66-fractieleider De Graaf zelfs openlijk. Naast de naam van Bolkestein circuleert in de VVD die van M. Patijn, voormalig staatsecretaris voor Europese Zaken en tegenwoordig Tweede-Kamerlid. Patijn is makkelijk beschikbaar, maar hij wordt niet overal als een ,,zware'' kandidaat gezien. Het gewicht dat een nieuwe commissie moet krijgen na de val van de oude werkt niet in zijn voordeel, is de verwachting.

In de PvdA circuleert de naam van zittend staatssecretaris van fiscale zaken W. Vermeend. Mocht de fiscale portefeuille beschikbaar komen, dan zou de staats secretaris die vorig jaar geen minister kon worden en ervaren is in het bestrijden van fiscale constructies, passen voor de functie, zo wordt geoordeeld. In de onserieuze opties valt de naam van VVD'er G. Zalm, minister van Financiën. Zijn deskundigheden zijn onomstreden, maar een vertrek is onlogisch, want hij neemt in het kabinet een spilpositie in. In het algemeen is het vertrek van zittende ministers onwaarschijnlijk: de ministers van Kok-II zitten nog geen jaar en bovendien zitten zij er niet zomaar voor zichzelf, maar met de instemming van het parlement. Destijds, in 1993, werd het vertrek van minister van Buitenlandse Zaken H.van den Broek naar de Europese Commissie al als op het randje beoordeeld. Sommigen in de coalitie wijzen een overstap van een zittende minister zelfs gedecideerd af. ,, Wie lid wil worden van de Europese Commissie had vorig jaar niet tot het kabinet moeten toetreden'', beklemtoont D66-fractieleider De Graaf. Bij de voordracht van een Nederlandse kandidaat moet eerst de portefeuille aan de orde zijn en pas daarna een kandidaat, meent de leider van de kleinste regeringsfractie, D66. Over de kansen voor Nederland op een zware portefeuille lopen de meningen uiteen. ,,De Nederlandse commissaris mag straks thee schenken'', zegt een christen-democraat die niet met name wil worden genoemd. De redenering is dat een nieuwe commissaris niet snel een zware portefeuille zal verwerven in de concurrentie met de grote lidstaten. Nederland afficheert zich weliswaar graag als ,,de grootste van de kleine landen'', maar tegelijk neemt het aantal lidstaten van de Europese Unie toe, en daarmee het aantal concurrenten. ,, Nederland moet er ernstig rekening mee houden dat onze man straks verantwoordelijk is voor geringe zaken. Hij mag zich inspannen voor sperziebonen en doperwten van Europese kwaliteit'', zegt voornoemde christen-democraat.

NRC Webpagina's
17 MAART 1999