Elk land zijn eigen commentaar

De reacties op het aftreden van de Europese Commissie weerspiegelen de heterogeniteit van Europa. Bezorgdheid overheerst.

Door onze correspondenten

ROTTERDAM, 17 MAART. Over de Europese Unie bestaan zoveel meningen als er lidstaten zijn. Dat blijkt uit de reacties op de crisis na het aftreden van de voltallige Europese Commissie. De beoordeling vanuit de hoofdsteden hangt af van de mate waarin de eigen commissarissen worden beschuldigd van nepotisme en het door de vingers zien van fraude. Maar ook de uitweg uit de crisis - als daarover al ideeën bestaan - is voor iedereen anders. De Britten willen snel schoon schip maken. Premier Blair was kort over het verleden. Hij noemde het terecht dat de Commissie was opgestapt na zo'n ,,schadelijk rapport'', riep vervolgens 'weg met voorzitter Santer' en vond het de hoogste tijd een einde te maken aan het laten prevaleren van nationale belangen bij Europese benoemingen. Alleen de beste mensen op de beste plaatsen. Verder liet hij weten niets te zien in versterking van het Europese Parlement, dat hij al lang beschouwt als een onberekenbare factor. In Italië wordt met enige verbazing en grote opluchting geconstateerd dat het land dit keer nu eens ongeschonden tevoorschijn komt uit een schandaal over fraude en nepotisme. In vrijwel alle reacties wordt onderstreept dat de Italiaanse leden van de Commissie, Mario Monti en Emma Bonino, brandschoon uit het onderzoek komen. ,,Nog meer dan de individuele zondes verrassen de zorgeloosheid, de onachtzaamheid, het gebrek aan coördinatie, al de schulden die wij gewoonlijk toeschrijven aan onze nationale bureaucratie'', schreef oud- ambassadeur en commentator Sergio Romano. ,,Dat is geen troost. Voor al die Italianen die Europa zien als een remedie voor de ondeugden van hun land, is dit nieuws verontrustend.'' Franse kranten spreken schande van 'hun' Eurocommissaris Edith Cresson, die algemeen wordt gezien als de aanstichter van de crisis. Franse politici zijn daarentegen opvallend zwijgzaam waar het namen betreft, zelfs geen verwijzing naar Cresson kwam over hun lippen. Ook de andere, ongeschonden Franse commissaris, Yves-Thibault de Silguy, wordt door niemand met name genoemd. Dat kan ook binnenlands-politieke redenen hebben: De Silguy geldt als een vriend van de in ongenade gevallen Edouard Balladur. Het ministerie van Buitenlandse Zaken herinnerde aan Franse voorstellen om de Europese Commissie ,,effectiever, collegialer en verantwoordelijker'' te maken.

Somber of behoedzaam

En natuurlijk viel de naam van Jacques Delors, de visionaire voorganger van Santer. Die overigens, maar dat zei niemand, mede verantwoordelijk is voor de crisis. Hij eigende zich meer taken toe dan zijn Commissie aankon.

Madrid ziet de huidige Europese Commissie het liefst aanblijven tot eind dit jaar. Premier Aznar is bezorgd over de onderhandelingen rond Agenda 2000, de toekomstige financiering van de EU. In de voorstellen van de commissie-Santer komt Spanje er niet slecht van af. Aznar vreest dat de structuurfondsen onder Duitse dwang in gevaar komen.

Duitsland, waar een optimistische toon overheerst, heeft als EU- voorzitter geen tijd voor bespiegelingen. De crisis komt ongelegen, maar biedt bondskanselier Schröder ook de kans om zich in Europa onsterfelijk te maken. Hij moet dan wel snel een nieuwe Commissievoorzitter vinden en bovendien Agenda 2000 en de landbouwhervormingen tot een goed einde brengen. Aan de zijlijn kijken de aspirantleden Hongarije, Polen en Tsjechië toe. De Hongaren toonden zich behoedzaam, en 'hopen' dat de crisis geen negatieve invloed zal hebben op hun toetreding. In Polen klinkt bezorgdheid. De onderhandelaars vrezen een breuk in de contacten met de Commissie. Praag zwijgt onder het motto 'wij bemoeien ons niet met interne aangelegenheden'. Het enthousiasme over de toetreding is daar dan ook verreweg het geringst.

NRC Webpagina's
17 MAART 1999