Spanning over lot EU-Commissie

Door onze correspondent BEN VAN DER VELDEN
Vanmiddag overhandigt een commissie van wijzen haar rapport over mogelijke fraude door Eurocommissarissen.

De spanning binnen de Europese Commissie is te snijden. In Brussel houdt men er serieus rekening mee dat de voorzitter van de Commissie, Jacques Santer, binnenkort besluit af te treden. In dat geval zouden de andere Eurocommissarissen gedwongen zijn om zijn voorbeeld te volgen. Met deze veronderstellingen is binnen de Commissie vooruitgelopen op het rapport van een comite van wijzen over mogelijke fraude door Eurocommissarissen, dat vandaag aan het eind van de middag zou worden aangeboden aan Santer en aan de voorzitter van het Europees Parlement, Jose Maria Gil-Robles.

De voorzitster van de socialistische fractie in het Europees Parlement, Pauline Green, zei gisteren te verwachten dat Santer maatregelen neemt zodra hij het rapport van de wijzen heeft ontvangen. Zij zei dat Eurocommissarissen moeten opstappen als het rapport door hen begane onrechtmatigheden aantoont. De socialisten vormen de grootste fractie in het Europees Parlement. De verwachting is dat het rapport de grootste problemen zal opleveren voor de Franse socialistische Eurocommissaris Edith Cresson.

Santer heeft voor vanavond negen uur een speciale vergadering van de Commissie belegd om een gemeenschappelijke reactie op het rapport te bepalen. Hij wil dat Eurocommissarissen aftreden als zij zich volgens het comite van wijzen, bestaande uit vijf financiele, schuldig hebben gemaakt aan fraude, vriendjespolitiek of het belemmeren van onderzoeken naar misstanden binnen de Commissie. Hij vindt dat de Eurocommissarissen zich in zo'n geval niet meer kunnen beroepen op verdragsregels die bepalen dat de Commissie alleen als collectief door het Europees Parlement naar huis gestuurd kan worden.

Met deze opstelling heeft hij zich gedistantieerd van de Franse Eurocommissaris Edith Cresson, die beschuldigd is van fraude en nepotisme. Cresson ligt in de voorste vuurlinies. Deze voormalige Franse socialistische premier heeft op voorhand laten weten dat zij onder geen beding zal aftreden. Zij voelt zich gesteund door de Franse regering.

De Franse minister van Europese Zaken, Pierre Moscovici, zei dat de Europese Commissie kort voor de belangrijke top van de regeringsleiders volgende week in Berlijn niet bij haar werk belemmerd kan worden. Bovendien vindt hij dat de Commissie slechts als geheel kan aftreden. ,,Mevrouw Cresson mag niet tot zondebok worden verklaard'', aldus Moscovici.

Santer wil zelf beslissen

Maar Santer voelt niet voor het risico dat het parlement wegens de collectieve verantwoordelijkheid van de Eurocommissarissen opnieuw over een motie van wantrouwen gaat stemmen. In januari overleefde de Commissie zo'n motie. Zij moesten toen wel aanvaarden dat een comit´ van wijzen misstanden bij de Commissie zou onderzoeken.

Naarmate meer Eurocommissarissen zich de afgelopen weken persoonlijk moesten verantwoorden bij het comite, nam de spanning toe. Niet alleen bij Eurocommissaris Cresson, maar ook bij de Spanjaard Manuel Marin (in een vorige periode verantwoordelijk voor het humanitaire hulpprogramma Echo waarbij fraude is ontdekt) en de Nederlander Van den Broek, die door de Europese Rekenkamer van slecht financieel management is beschuldigd bij hulpprogramma's voor Oost-Europa. Ook de Finse commissaris Erkki Liikanen, de Italiaanse Emma Bonino, de Portugees Joao de Deus Pinheiro, de Brit Leon Brittan en voorzitter Santer zelf werden gehoord.

Santer kan het Europese Hof van Justitie vragen om Eurocommissarissen af te zetten als zij niet vrijwillig opstappen. Dit is mogelijk als commissarissen niet langer voldoen aan de voorwaarden die vereist zijn om hun taken uit te voeren of schuldig zijn aan ernstig wangedrag. Als Santer dit doet, wordt de kwestie of individuele Eurocommissarissen moeten aftreden een extra thema op de al overvolle agenda van de top van Europese regeringsleiders volgende week in Berlijn.

Ook in het Europees Parlement wordt zeer nerveus uitgekeken naar het rapport. Het parlement maakt zich op voor een nieuwe confrontatie met de Commissie, die harder kan zijn dan die van januari. De aanleiding voor de problemen is een reeks van schandalen bij de Commissie die sinds vorig jaar zomer aan het licht zijn gekomen. Het Europees Parlement, lange tijd zelf het middelpunt van financiele schandalen, nam deze zaken hoog op. De Commissie schakelde de justitie in wegens fraude bij het humanitaire hulpprogramma Echo. Eurocommissaris Cresson kwam in opspraak wegens een ongeloofwaardig Europees contract dat zij een bevriende tandarts had bezorgd. Bovendien bleek fraude te zijn gepleegd bij een programma voor beroepsopleidingen, dat onder haar verantwoordelijkheid valt. De Europese Rekenkamer nam Eurocommissaris Van den Broek op de korrel wegens slecht financieel beheer bij een hulpprogramma voor nucleaire veiligheid in Oost-Europa.

Santer verdedigde zich met het argument dat juist deze Commissie zich heeft ingespannen om het financieel beheer te verbeteren. De vorige Europese Commissie, onder voorzitterschap van de Fransman Jacques Delors, had een vloedgolf aan taken op zich genomen zonder de organisatie daarvoor aan te passen. Maar het parlement vond die verdediging onvoldoende en weigerde vorig jaar december kwijting te verlenen voor de begroting over 1996. Toen vervolgens de Commissie de Nederlandse ambtenaar Paul van Buitenen schorste omdat hij gegevens over onderzoeken naar mogelijke fraude aan het parlement had gegeven, sloeg de vlam in de pan. In het Europees Parlement stemde ruim 40 procent voor een motie van wantrouwen tegen de hele Commissie; onvoldoende om de Commissie tot aftreden te dwingen.

Het parlement wil volgende week maandag en dinsdag, aan de vooravond van de top in Berlijn, debatteren over het rapport van het comite van wijzen en stemmen over resoluties. Een eventuele motie van wantrouwen tegen de hele Commissie kan om procedurele redenen echter pas tijdens de plenaire zitting van het Parlement in april in stemming worden gebracht.

NRC Webpagina's
15 MAART 1999