In het stripalbum De Ronde van Gallia reizen Asterix en Obelix omwille van een weddenschap met de Romeinen langs elf Franse steden om delicatessen te vergaren. De 20ste-eeuwse reiziger kan een moderne variant van de tocht maken: drieduizend kilometer langs worst, wijn, oesters en salade.

FRIEDERIKE DE RAAT

Reizigers kunnen vreemde gewoonten ontwikkelen. Zo heb ik een collega die overal ter wereld overnacht in hotel Terminus. Ik ken ook iemand die telkens als hij in Parijs is even onder de Pont Neuf gaat liggen om in herinnering te roepen hoe hij daar lang geleden als rondreizend gitarist de nacht doorbracht.

Je zou er een serie over kunnen maken: onschuldige dwangmatigheden op reis. Het bezoeken van alle Rembrandt-schilderijen in de wereld, het proeven van alle Franse fromages op locatie of, voor wie geen specifieke passie heeft, een rondreis langs hoofdsteden met een A. De voordelen van dergelijke tics zijn evident: op de loer liggende ledigheid tijdens de vakantie wordt verdreven èn je hebt een aardig verhaal voor thuis.

Ook Asterix-adepten kunnen hun gekte uitleven: aan de hand van de circa dertig stripalbums kunnen ze naar Egypte, naar Corsica, de Grote Oversteek wagen of de Olympische Spelen bijwonen. Zeer geschikt voor francofielen is het album De Ronde van Gallia, dat zich laat lezen als een Michelingids-met-plaatjes: je reist langs elf steden in Frankrijk, leert aan de hand van de etenswaren die Asterix en Obelix uit elke stad meenemen welke culinaire specialiteiten het land zoal heeft en maakt kennis met twintig eeuwen West-Europese beschaving. Want de wereld van Goscinny staat stijf van de anachronismen: in De Ronde van Gallia treffen we onder meer middeleeuwse steegjes aan in Lyon, Champagne in Reims (18de-eeuws), gedroogde pruimen in Agen (13de- eeuws) en zeer 20ste-eeuws aandoende goedkope groepsreizen naar Nice.

Wie in de voetsporen van Asterix en Obelix De Ronde van Gallia maakt, kan vanuit Nederland het beste beginnen in Cambrai. Niet de makkelijkste opdracht. Wíj zagen er althans nogal tegenop om een banketbakkerij binnen te stappen en met een stalen gezicht om kletskoek te vragen (in de Franse versie: btises, letterlijk: stommiteiten).

Maar onze zorgen blijken ongegrond. Cambrai is één en al btises. Het begint al met de enorme fabriek van de firma Afchain aan de rand van dit lelijke stadje, waar behalve het produceren van btises weinig belangwekkends lijkt te gebeuren. Een btise is een snoepje dat het midden houdt tussen een zuurtje en een kaneelkussentje, met bovenop een streep gekaramelliseerde suiker. De btise ontstond in 1856 per ongeluk in de bakkerij van de familie Afchain. De zoon vergiste zich in de hoeveelheden suiker en munt en zijn moeder noemde het resultaat een 'btise'. Het snoepje bleek echter een groot succes: het is fris en zou goed zijn voor de spijsvertering. Afchain produceert tegenwoordig zo'n 120 miljoen btises per jaar en heeft Cambrai van de vergetelheid gered. We zakken af naar Reims. Het plaatje in De Ronde van Gallia waarop Asterix en Obelix Reims naderen, leek thuis zo levensecht: schreeuwende reclameborden met Visitez nos caves en dégustation. Anno 2000 is er in de champagnestad echter nauwelijks iets te vinden dat naar de beroemde wijn verwijst. En waarom zou je ook, tijdens een hoogconjunctuur waarin de champagne niet aan te slepen valt? Om onze amforen belletjeswijn te kopen, begeven we ons naar het gerenommeerde huis Taittinger, alwaar we na een lange rondleiding door de kelders een fles Cuvée 2000 175 francs, een restantje van de millenniumwisseling op de kop tikken. Bij het al even gerenommeerde Piper-Heidsieck hadden we een kelderrondrit willen maken per elektrische trein, maar helaas, het is lunchtijd geworden en Frankrijk gaat dicht.

We reizen door naar Metz, een miskende stad die uitsluitend dienst lijkt te doen als doorgeefluik van noordelijke toeristen naar het zonnige zuiden. De eerste aanblik biedt graansilo's en hoogovens, maar hou vol en verbaas je over de allées die je deze oude stad binnenvoeren. De plattegrond doet denken aan die van Parijs: de Moezel snijdt de stad in tweeën en in de rivier ligt een eiland, met de Opera. Boven het centrum uit torent de sobere kathedraal van St. Etienne.

We begrijpen al snel waarom Asterix en Obelix niets meenemen uit Metz: de stad heeft geen specialiteiten. De ruime hoeveelheid pâtisseries is goed gevuld met bergamotes de Nancy (zuurtjes) en Madeleines, een cakeje dat door Proust onsterfelijk werd gemaakt, maar niets specifieks uit Metz. De wijnhandelaar, de hotelier, allemaal verwijzen ze lafhartig naar quiche Lorraine. Om toch iets mee te nemen kopen we een fles Côtes de Toul, al liggen de wijngaarden zo'n 60 kilometer van de stad.

In Vieux Lyon, een wirwar van middeleeuwse steegjes op de linkeroever van de Saône, proberen we de route te volgen die Asterix en Obelix maakten om uit handen van de Romeinen te blijven. De wijk geldt als het grootste en mooiste renaissancistische stadsdeel in Frankrijk en staat op de monumentenlijst van de UNESCO. Dat niet-ingewijden makkelijk verdwalen in Vieux Lyon is te danken aan de traboules (Lat. transambulare = doorheen lopen): smalle poorten tussen huizen van de ene straat naar de andere. Zonder plattegrond zijn de traboules, verscholen achter deuren, niet te vinden. Wie een ochtendje rondloopt ('s middags zijn de meeste gesloten) vindt juweeltjes: achter rue St. Jean 56 bijvoorbeeld bevindt zich een prachtig binnenplaatsje met een waterput. In de Tweede Wereldoorlog heeft Vieux Lyon goede diensten bewezen aan het verzet.

Niet alleen Vieux Lyon is een anachronisme in het stripalbum, het had weinig gescheeld of heel Lyon had nog niet bestaan ten tijde van Asterix. Julius Caesar verbleef er tussen 59 en 52 v.Chr., toen hij streed tegen de Gallische leider Vercingetorix. Maar pas in 43 v.Chr. kreeg Munatius Plancius opdracht op de plaats van Caesars kampement een stad te stichten. Hij deed dat op de heuvel Fourvière, waar nu een kitscherige kathedraal staat. Op de heuvel lagen onder andere de arena, een tempel en een forum (fourvière dat gaat ons wat ver zo laat in het najaar maar per intercity. In Lutetia is het gruwelen voor fijnproevers: hier laat Goscinny zijn hoofdrolspelers Jambon de Paris kopen, veel te vette en altijd te dik gesneden ham. Uitsluitend omwille van de authenticiteit van deze reis zetten we ons over onze afkeer heen en begeven we ons naar de Rue Tiquetonne, naar een groothandelachtige winkel die qua benaming nooit verder is gekomen dan Porc Frais. Tussen hammen uit de Vendée en ingewanden uit Aurillac vinden we wat Jambon uit Parijs. Winkel en inhoud zijn zo weinig appetijtelijk dat we besluiten om na onze Ronde van Gallia een banket aan te richten zónder Jambon de Paris.

Tot slot gaan we even op de Champs Elysées staan, de plek waar elke serieuze Ronde van Frankrijk eindigt. Na zo'n drieduizend kilometer hebben we de eindstreep gehaald, zes pond worst, vier liter wijn en drie kazen rijker. Eén ding weten we zeker: nooit meer boeken we een standaardtrip bij een reisbureau. Wij lopen gewoon naar de boekenkast.

INFORMATIE

Literatuur De Ronde van Gallia, René Goscinny en Albert Uderzo. Les Editions Albert René/ Goscinny-Uderzo. ISBN 2012100996, ƒ10,95. Achtergrondinformatie: Asterix en de Waarheid. René van Royen & Sunnyva van der Vegt. Uitg. Bert Bakker, ISBN 9035118162, ƒ25.

Bereikbaarheid Alle genoemde steden zijn per trein bereikbaar. Boottochten vanuit Marseille vertrekken vanaf de Quai des Belges. Inl 0033491555009. www.answeb.net/gacm.

Logies Hotels zijn er in overvloed in Franse steden. Een aan te bevelen hotel in Metz is het Grand Hôtel de Metz, 3 Rue des Clercs. Tel 0033387361633. Circa 475 francs per nacht

Internet Een website met veel achtergrondinformatie over de Asterix-albums is www. windesheim.nl/hselles/asterix.htm

Wijnspreekuur