Romantiek van de 21ste eeuw

WAP, UMTS-frequenties en binnenkort GPRS. Wat die afkortingen allemaal betekenen, weten we nauwelijks, maar zeker is dat onze wereld in hoog tempo zal veranderen. De grenzen tussen thuis en niet thuis, hier en daar, werk en vrije tijd zullen vervagen. Informatie is straks altijd en overal beschikbaar en verstuurbaar. De prestaties van de interieurverzorgster worden online gecontroleerd en ansichtkaarten en dia-avondjes worden overbodig: je stuurt je vakantiebeelden online naar het thuisfront. Ons leven wordt ouderwets waar we bij staan.

MICHIEL HEGENER

Een paar eeuwen geleden was het heel gewoon dat reizigers maanden weg en excommunicado waren. De heroïek van een reis met een VOC-schip naar Indië en het gevaar van een voettocht door donker Afrika kwamen pas in perspectief door de komst van stoomschepen, treinen, vliegtuigen, telefoons. En alarmcentrales. En zo zal binnen afzienbare tijd het inzicht doorbreken hoe eenzaam en riskant ons dagelijks bestaan nu is, buitenshuis in het bijzonder. Nog een paar jaar, en een uurtje winkelen anno 2000 zal omgeven zijn met een Stanley & Livingstone-achtig aureool van daadkracht en zelfredzaamheid. We weten niet beter en zien het daarom niet als een probleem, maar de PC Hooftstraat bijvoorbeeld is nu een gruwelijk informatievacüum. Je staat voor een dierenwinkel, maar in de etalage ontbreekt het bericht dat de hondenbrokken in de aanbieding zijn. Bovendien ben je onkundig van de elders gehanteerde tarieven; misschien zijn ze een blok verder nog goedkoper. Intussen is onduidelijk hoe de waarde van je pakket Koninklijke Olie zich ontwikkelde sinds je de deur uit ging. Of hoe je het snelst naar het Stedelijk Museum loopt om te zien of daar een bijzondere tentoonstelling is. Je gsm gaat. De interieurverzorgster. Ze heeft haar bril uit het raam laten vallen en ziet nu bijna niks meer. Of het verstandig is om toch te gaan stofzuigen. - 'Alsjeblieft niet!'- 'Zal ik dan maar het dressoir gaan afstoffen?'- 'Don't!!'- 'Caesar uitlaten?'- 'Ga zitten en blijf zitten! Ik kom naar je toe.'Zonder hondenvoer en zonder te weten dat het Stedelijk wegens verbouwing gesloten is, stap je op lijn zes. Terwijl de tram lang stilstaat in een onverwachte verkeersopstopping, bedenk je ineens dat de auto misschien allang een beurt had moeten hebben. Misschien - dat is even het probleem.

Goed nieuws voor hondeneigenaren en anderen: mobiel communiceren gaat de komende twee jaar radicaal veranderen. Het verschil tussen thuis en niet thuis zal vervagen, het verschil tussen binnen en buiten, tussen hier en daar, tussen werk en vrije tijd. Informatie wordt als lucht: overal en altijd beschikbaar, met als mogelijk nadeel dat je niet meer zonder kunt. De eerste aanzet is er al. Sinds een jaar kunnen we mobiel internetten met WAP, alle nieuwe telefoons die nu op de markt komen hebben het. Je belt naar een voor WAP aangepaste website en krijgt op het minibeeldscherm van je telefoon een menu met opties als het weerbericht, nieuws, sport, filemeldingen, het telefoonboek en sport, maar de snelheid (9,6 kilobit/s) is nog veel te laag om wandelend of fietsend prettig te surfen. WAP verhoudt zich tot het mobiele communiceren van over een paar jaar als de auto van The Flintstones tot een helikopter. Om nog een detail te noemen: om met WAP je e-mail te lezen moet je eerst inbellen bij je internet serviceprovider. Eind dit jaar komt GPRS, en over een half jaar zullen alle nieuwe telefoons behalve WAP ook GPRS hebben. GPRS wil zeggen: de snelheid wordt vervier- tot vertienvoudigd, en het onderscheid tussen wel en niet verbonden komt te vervallen voor alle functies behalve spraak. Nieuwe e-mail bereikt je onmiddellijk, want de GPRS-telefoon luistert altijd en toont op het scherm wat er binnenkwam. Voor spraak betaal je nog steeds per minuut, voor internet per verzonden of ontvangen kilobyte. Ook GPRS is maar een tussenstation. De echte doorbraak komt begin 2002 met UMTS. De verbindingssnelheid vliegt dan omhoog naar honderden kilobits/s, megabits zelfs, en het PC Hooftstraatscenario wordt als volgt:Met UMTS is altijd precies bekend waar de terminaleigenaar zich ophoudt - in dit geval voor de etalage van een dierenwinkel. Ook bekend is dat daar een tijdelijke hondenvoerprijsdaling van kracht is. Mogelijk heb je in een eerder stadium een aantal belangstellingssferen op het internet vastgelegd; of je UMTS-dienstverlener is daar zelf achtergekomen door je koopgedrag bij te houden. In het kaartje van de PC Hooftstraat en omgeving op de display van je terminal verschijnt een venster met de gereduceerde hondenvoerprijs. Nog goedkoper kan ook, zie je desgevraagd, maar dat is bij een dierenwinkel in Buitenveldert. Binnen reken je af met een druk op de toets van je terminal. Het kan er wel af, want terwijl je in de rij stond, zag je dat je aandelenpakket ruim acht gulden in waarde steeg sinds je uit de tram stapte. Het Stedelijk bereik je probleemloos langs de kortste weg dankzij de stadsplattegrond (met mogelijkheid van in- en uitzoomen) waarop een stip aangeeft waar je staat. Maar een wandeling is om twee redenen niet meer nodig: de website van het museum vertelt dat ze gefuseerd zijn met Kröller-Müller en samen een nieuw onderkomen zullen betrekken op de voormalige locatie van Schiphol. En een virtuele verkenning van de langgerekte zalen met rolbanden in het midden toont hoe het eruit gaat zien. Je mobiel gaat. De reinigingsassistente komt in beeld. Bril kwijt natuurlijk.

- 'Misschien kunt u even helpen bij het stofzuigen.'- 'Toe maar. Ik kan hier trouwens toch niet weg, de hele Overtoom staat vast zie ik net. Doe je terminal maar achter je haarband.'Je beeldscherm toont vervolgens wat het oog van de terminal op zijn hoofd registreert, zonder schokkerige beelden zelfs, namelijk waar thuis de zuiger heen en weer schuift. Een reeks instructies later - meer naar links, stop, terug - is de kamer gezogen zonder dat er kleine huisdieren verdwenen zijn en zonder dat de Ming-vaas werd geraakt.

De verbinding is net verbroken als er een e-mail van je auto binnenkomt. De boordcomputer heeft vastgesteld dat de remblokken aan vervanging toe zijn en seint je dat via zijn ingebouwde mobiele terminal. Hij vraagt of hij zelf een afspraak met de garage moet maken, uiteraard met inachtneming van je elektronische agenda.

Het zijn maar voorbeelden. Waar de grens ligt weet niemand en misschien is er wel geen grens. Plaatsbepaling en de ingebouwde camera's alleen al geven UMTS ongekende dimensies. Internet is niet meer dan een deel van het verhaal, radio en televisie horen er ook in.

Ericsson Nederland en het NOB gingen in juni een samenwerkingsverband aan. Leuk liedje op de radio gehoord? Spreek in op welke zender het was en hoe laat, en op je beeldscherm verschijnen de titel en de internetadressen waar je het tegen elektronische betaling kunt downloaden. Thuis laad je het draadloos in je pc of MP3-speler. Een voetbalwedstrijd vanaf de tribune bekijken heeft nu nog als bezwaar dat de doelpunten niet worden herhaald - straks spring je opnieuw met een vreugdekreet overeind na een blik op je mobiel. Bij golfwedstrijden zal het volgen van de bal niet meevallen, maar brillenfabrikanten moeten niet te vroeg juichen: nadat de elektronica-industrie zich jaren inspande om de terminals kleiner te krijgen, gaan ze nu weer groeien. Aansluiten op een laptop kan natuurlijk ook. Dankzij uitklapbare beeldschermen aan de terminals of opklapbare toetsenborden met het beeld eronder zal afstand oplossen. Een stukje video van hoe leuk je het hebt aan de oever van het Comomeer stuur je naar je neef op zijn camping bij Almere. Een foto nemen en versturen kan over een paar maanden al met GPRS en de ansichtkaart gaat het zwaar krijgen. Halve vakanties zullen opgaan aan berichtenuitwisseling over de andere helft. De resterende tijd vul je met het lezen van Nederlandse kranten op een terminal die alleen uit beeldscherm bestaat, met een speciale pen voor de bediening. Of je bekijkt de trailers van films die in je woonplaats draaien. Als er iets bij zit, koop je vanaf je Italiaanse camping een elektronisch kaartje. Bij aanhoudend slecht weer roep je een paar plattegronden op van naburige plaatsen waarop staat welke hotels nog ruimte hebben, hoeveel ze kosten en of ze whirlpools hebben. Even online reserveren en de tent afbreken.

Over een jaar of tien, eerder misschien al, krijgen we ook simultaan spraakvertaling - bijvoorbeeld om even aan het Hongaarse echtpaar in de belendende kamer te zeggen dat ze niet na middernacht moeten whirlpoolen. Hou wel rekening met een repliek - afhankelijk van hun software in ABN, Haags of Vlaams. De afzender kan zelf in beeld verschijnen door de terminal met gestrekte arm voor zich te houden, maar geheid dat er software komt die het bericht kan laten uitspreken door Micky Mouse of King Kong of een digitale dame. Bij Motorola heeft laatstgenoemde de tekentafel al verlaten. Over een paar maanden maakt ze haar debuut op het GPRS-podium, al zal een echt vloeiende mimiek moeten wachten op UMTS. Anders dan haar naam doet vermoeden zal Mya, the 24-hour talking internet ook heel goed kunnen luisteren om vervolgens heel vriendelijk te antwoorden. Mya heeft toegang tot het hele internet, ze is alles en iedereen, van mobiel kookboek tot binnenzak-Riagg. Je hoort het haar al zeggen: 'Blijf rustig Harry, en probeer aan iets positiefs te denken. Ik ben al bezig hulp voor je te halen. In de tussentijd toon ik je wat producten van de sponsors van onze gratis alarmdienst.'

In een voorstad van Stockholm is UMTS nu al werkelijkheid. Ericsson bouwde er een proefopstelling, en jawel, het werkt. Vanuit een rondrijdende auto kunnen we videoconferencen met anderen in het hoofdkantoor van de telefoonfabrikant. Als we uitgepraat zijn, halen we een heftig digitaal lied van Tom Jones binnen en bij terugkeer op de basis zien we de auto naderen dankzij een camera bij de poort. Even inspecteren na het uitstappen - nee, er zit geen draad aan het voertuig. Binnen tonen vitrines lege dummies van de telefoons die komen gaan, in bijna elke vorm en maat. Het lijkt het eind van een ontwikkeling, maar het is slechts een begin, en niet alleen van techniek. Ons oriëntatievermogen zal degeneren, ons geheugen waarschijnlijk ook. Verborgen in de lawine van elektronica die nu begint te schuiven zit een lading nieuwe nostalgie, een terugverlangen naar de romantiek van niet precies weten waar je bent, niet weten waar je buren vakantie vieren, geen automatische waarschuwing krijgen als er een tijd te veel calorieën in je voedselaankopen zaten gevolgd door de vraag of je niet naar een fitnesscentrum moet. We beseffen niet hoe avontuurlijk ons bestaan nu in veel opzichten nog is.

INFORMATIE

Websites

www.umts-forum.org

www.motorola.com/mix

www.ericsson.se/3g/default.shtml

www.nokia.com/3g/index.html

www.nobinteractive.nl

Afkortingen

GPRS - General Packet Radio System

GSM - Global System for Mobile Communications

SMS - Short Message Service

UMTS - Universal Mobile Telecommunications System

WAP - Wireless Application Protocol

Wijnspreekuur