NS'ers zeggen dat vakbondsman Leo Vlek het personeel heeft "verkocht". Volgens Vlek zijn ze bang voor verandering.

Door onze redacteur ESTHER ROSENBERG

ROTTERDAM, 22 DEC. Leo Vlek, voormalig FNV-bestuurder bij de Nederlandse Spoorwegen, is de man van wie de machinsten en conducteurs nu zeggen dat hij het personeel vorig jaar heeft 'verkocht' heeft aan de NS-directie. Vlek vindt dat onterecht. Een half jaar na zijn gedwongen vertrek staat hij nog steeds achter het basisakkoord dat de FNV en de andere bonden in februari vorig jaar hebben getekend en dat de aanleiding is geweest voor de 'personeelscollectieven' om te gaan staken. In dat basisakkoord worden de richtlijnen van de NS-reorganisatie 'Bestemming: Klant' uitgetekend. "Er moet iets veranderen bij NS, zoveel is zeker."

Vleks achterban (de meerderheid van het NS-personeel is lid van de FNV) keurde het basisakkoord met een "weliswaar krappe" meerderheid goed. Met hun mandaat ging hij opnieuw de onderhandelingen met NS in voor vervolgbesprekingen over een totaalakkoord. Dát werd uiteindelijk door de leden afgekeurd. Vlek stapte op, anonieme doodsbedreigingen aan het adres van Vlek en zijn familie hielpen daar aan mee.

De staking van gisteren ging buiten de vakbonden om. De bonden zijn juridisch gebonden aan het met NS gesloten akkoord. Ze staan niet achter de stakingen, maar zullen de leden volgens Vlek ook niets in de weg leggen. De personeelscollectieven die de staking leidden, bestaan in grote meerderheid uit kaderleden van de FNV. De inzet van de staking was vooral het 'rondje om de kerk', de verplichting om te rijden op vaste trajecten. Maar volgens Vlek hebben de personeelscollectieven verschillende eisen. "NS kent zoveel problemen, dat iedereen om andere redenen aansluiting vindt bij de stakingen." Voor het akkoord dat de bonden sloten met de NS bestond volgens Vlek wel degelijk draagvlak onder de NS'ers. "Ik heb veel mensen individueel gesproken over de reorganisatie, dan merk je dat ze zich er best in kunnen vinden. Maar zodra ze terug in de groep zijn, veranderen ze snel van mening." Een harde kern, zegt Vlek, zorgt voor onrust onder het gehele personeel.

NS kent een gilde-cultuur, een grote hechtheid onder het personeel. Machinisten en conducteurs rijden door het land, komen elkaar in de koffiekamers tegen en kennen daardoor een grote solidariteit. "Als enkele personeelsleden een actie op gang zetten ontstaat er een groepsproces dat niet meer te stuiten is. Dan heeft niemand meer oog voor de realiteit."

Die realiteit is dat de NS door de politiek gedwongen wordt om van een overheidsbedrijf uiteindelijk een private onderneming te worden. Spoorlijnen die de NS nu berijdt, worden in 2003 aanbesteed. Veel NS'ers geloven niet dat er ooit concurrentie op het spoor zal komen. Dat komt ook omdat NS een traditioneel bedrijf is: er werken veel machinisten wier vaders al het spoor bereden. De gemiddelde leeftijd van conducteurs en machinisten ligt tussen de 40 en 60 jaar. "Dat hecht, de kloof met de jongeren is moeilijk te overbruggen."

De NS'ers die bij de noordelijke spoorwegbedrijven Syntus en NoordNed zijn gaan werken, rijden nu al op vaste trajecten. "Zij zeggen dat het best meevalt", zegt Vlek. Een van de redenen dat NS'ers bezwaar hebben tegen het rijden in de regio's is volgens Vlek ook dat ze nu moeilijk op hun functioneren beoordeeld kunnen worden, omdat ze uitwaaieren over het hele land. Die situatie willen ze graag zo houden. NS'ers houden niet van veranderingen, zegt Vlek.

De NS-directie is volgens Vlek zeker mede schuldig aan de onrust onder het personeel. Voormalig NS-bestuurder Rob den Besten ging na maandenlange discussies en het principeakkoord in juli vorig jaar, openlijk de discussie aan met de ouderenbond over het sluiten van de loketten op kleinere stations. De 'peetvader' van de NS-reorganisatie Maarten van Eeghen moest opstappen, de positie van Den Besten was volgens Vlek niet meer houdbaar. "Er kwam een spagaat in het bedrijf. In die tijd is de mobilisatie van het personeel op gang gekomen."

Vlek is nog steeds FNV-bestuurder, nu bij bank en verzekeraar ING. "Een hele leuke klus. Evenveel en dezelfde activiteiten, maar een stuk rustiger. Iedereen vecht dezelfde kant op."

Zie ook:

Treinverkeer ligt bijna overal stil (21 december 2000)
'Voor het onderhoud is zo'n staking prettig' (21 december 2000)
WC van de NS trekt alleen nog junks (21 december 2000)
Een treinstaking? Nou en? (21 december 2000)
Belg: 'Dat rondje rond de kerk is juist plezant' (21 december 2000)
Japanse treinen zijn altijd op tijd (21 december 2000)
Treinverkeer ligt bijna overal stil (21 december 2000)
Vroege kerst door treinstaking (20 december 2000)
Treinstakers gruwen van sleur (20 december 2000)
Het wordt morgen een stille dag (20 december 2000)
Stakingen bij de spoorwegen (19 december 2000)
Iedereen heeft zijn eigen klacht over de NS (19 december 2000)
Ook dinsdag, woensdag en vrijdag NS-stakingen (18 december 2000)

( a d v e r t e n t i e s )