De machinisten en conducteurs van NS hebben met de staking van vandaag het verkeerde wapen gekozen. Want wie wordt nog geraakt door een treinstaking?

Door onze redacteur ESTHER ROSENBERG

ROTTERDAM, 21 DEC. Met de treinstaking vandaag hopen de conducteurs en machinisten van de Nederlandse Spoorwegen hun zin te krijgen. Zij protesteren tegen de plannen van de spoorwegdirectie om machinisten en conducteurs aan vaste, regionale trajecten te verbinden. Daarmee wil NS voorkomen dat een trein op een bepaald traject moet wachten omdat de machinist of conducteur op een heel ander traject vertraging heeft. Zo hoopt de NS de treinvertragingen beperken. De NS-medewerkers daarentegen zijn bang dat hun werk door 'het rondje om de kerk' saai wordt.

Hun staking lijkt echter geen effectieve oplossing om een langdurig arbeidsconflict op te lossen. Want wie wordt er nu door de treinstakingen hard geraakt?

Treinstakingen wekken weliswaar frustatie en irritatie op bij de treinreizigers. Maar door de tijdige waarschuwing van de spoorwegen heeft de actie bij voorbaat aan scherpte ingeboet. Uit eerdere werkonderbrekingen is gebleken dat als een treinstaking ruim van tevoren wordt aangekondigd, mensen vaak uit voorzorg thuisblijven. Ze nemen een dag vrij of werken vanuit huis. Bovendien kunnen door het massaal gebruik van de mobiele telefoon ook onaangekondigde treinstremmingen gemakkelijker worden opgevangen. Per telefoon kunnen alternatieve vervoersmiddelen zoals een taxi of een vriendelijke kennis met auto makkelijker besteld worden. Reizigers laveren om de treinstakingen heen.Een andere factor die de effectiviteit van de staking bij voorbaat ondermijnt, is het lage aantal treinreizigers ten opzichte van de automobilisten. Uit recente cijfers van het Centraal Bureau voor Statistiek (CBS) blijkt dat reizigers vorig jaar 26,3 kilometer per dag met de auto aflegden, tegenover 3,2 kilometers per trein. De populariteit van de trein als vervoersmiddel is sinds 1985 harder gestegen dan de auto, maar nog steeds reizen relatief veel minder mensen per spoor. In totaal legde de Nederlandse bevolking vorig jaar 141,6 miljard kilometer af per auto tegenover 15,4 miljard kilometer per trein, iets meer dan een tiende. De treinstaking is daardoor niet te vergelijken met de wegblokkades van de vrachtwagenchauffeurs deze zomer, die voor een enorme chaos op de wegen zorgden. Na enkele dagen actievoeren kregen de vrachtwagenchauffeurs een compensatie van bijna een half miljard gulden per jaar voor de hoge dieselprijzen.

De werkonderbrekingen in de verschillende regio's hebben eerder onrust gezaaid onder het spoorwegpersoneel, dan perpectief geboden op winst voor de machinisteb. De vakbonden, die ingestemd hebben met de plannen van het NS-bestuur, ondersteunen de acties niet. Ook het spoorwegpersoneel in verschillende regio's berijden vandaag hun dagelijkse trajecten. Het treinverkeer ten noorden van Zwolle en ten zuiden van Weert ondervonden vanochtend nagenoeg geen hinder van de treinstakingen. De hogesnelheidstreinen Thalys (van Amsterdam naar Parijs), en de ICE (van Amsterdam naar Frankfurt) en de Beneluxtreinen konden volgens hun gebruikelijke rooster rijden. Ook het goederenvervoer per spoor ging normaal door.

Als je staakt, moet je het goed doen is de redenering van Theo Dragt, directeur van het Centrum Arbeidsverhoudingen. Volgens Dragt hebben de radicale personeelscollectieven bij NS een verkeerd stakingswapen gekozen. Staken heeft volgens hem pas zin als de actie de werkgever rechtstreeks raakt en niet de reiziger. Bij de luchtverkeersleidersstaking was een dag voldoende, de reinigingsdiensten in 1985 hadden vijf weken nodig. Voor de conducteurs en machinisten geldt volgens Dragt dat de werkonderbrekingen minimaal een week of zelfs weken zouden moeten duren voor het effect zou kunnen hebben. "NS is nog steeds een overheidsbedrijf, dat niet volgens het mechanisme van reguliere bedrijven werkt. Zelfs als de directeur het slecht doet krijgt hij nog een lintje omgehangen."

De directie zou volgens Dragt bijvoorbeeld wel direct geraakt worden als het NS-personeel het hoofdkantoor zou bezetten.

Dan zouden de treinen kunnen blijven rijden en de druk op de werkgevers worden opgevoerd. Nu blijven de werkgevers buiten schot en omzeilt het publiek de staking. De acties van vandaag zijn dan ook contraproductief, concludeert Dragt, en verstoren slechts de arbeidsverhoudingen.

Zie ook:

Treinverkeer ligt bijna overal stil (21 december 2000)
Vroege kerst door treinstaking (20 december 2000)
Treinstakers gruwen van sleur (20 december 2000)
Het wordt morgen een stille dag (20 december 2000)
Stakingen bij de spoorwegen (19 december 2000)
Iedereen heeft zijn eigen klacht over de NS (19 december 2000)
Ook dinsdag, woensdag en vrijdag NS-stakingen (18 december 2000)

( a d v e r t e n t i e s )