Akkoord over EU-hervorming

Door onze correspondent BEN VAN DER VELDEN
NICE, 11 DEC. De Europese regeringsleiders hebben vanmorgen om half vijf na ruim vier dagen onderhandelen overeenstemming bereikt over bestuurlijke hervorming van de Europese Unie.

De grote EU-landen krijgen meer macht in het belangrijkste besluitvormende orgaan van de Unie, de Raad van Ministers. Het vetorecht van lidstaten blijft op een flink aantal beleidsterreinen intact en de omvang van de Europese Commissie wordt op termijn beperkt.

De Franse president Jacques Chirac noemde het "moeilijk" bereikte akkoord " behoorlijk, meer dan behoorlijk, een goed resultaat". Premier Kok zei echter: "Het is een zeer bescheiden stap voorwaarts voor de Europese Unie. Onder de huidige omstandigheden zat er niet meer in." De regeringsleiders zijn er niet in geslaagd om hervormingen te realiseren waarover zij het in 1997 bij de onderhandelingen over het Verdrag van Amsterdam ook niet eens konden worden. Ze noemden de hervormingen noodzakelijk met het oog op de uitbreiding van de EU met nieuwe lidstaten in Midden- en Oost-Europa, voorzien vanaf 2004. Besloten is om in 2004, als eerst Nederland en vervolgens Luxemburg een half jaar voorzitter van de EU is, weer over een nieuw verdrag te onderhandelen.

Een besluit over beperking van de omvang van de Europese Commissie is uitgesteld tot 2010. Tot 2005, wanneer de zittingsperiode van de huidige commissie afloopt, blijft alles bij het oude. Vanaf 2005 heeft elke lidstaat, ook de nieuwkomers, het recht een Eurocommissaris te leveren. De vijf grote landen leveren dan één van hun twee commissarisposten in.

De beoogde afschaffing van het vetorecht bij de besluitvorming is op veel gebieden niet gelukt. Premier Kok noemde "de vooruitgang minder dan wij voor ogen hadden". De afschaffing van het vetorecht bij belastingen en sociale zekerheid stuitte op verzet van Groot- Brittannië en Zweden. Bij asiel- en immigratie lag Duitsland dwars. Bij buitenlandse handel heeft Frankrijk zo veel speciale voorwaarden bedongen dat ook daar veto's mogelijk blijven. Het vetorecht is zonder probleem opgeheven bij zaken die de interne markt en justitiezaken betreffen.

Tot het laatste ogenblik vanmorgen vroeg dreigde de top te stranden op een veto van de Belgische premier Guy Verhofstadt. Deze vond het onaanvaardbaar dat de verdeling van het stemgewicht onder de lidstaten bij de kleine landen afhankelijk was van hun bevolkingsomvang, maar dat de grote landen ieder een gelijk aantal stemmen hadden gekregen. België had twaalf stemmen, Nederland had er dertien. Verhofstadt vond dat hij dit verschil gezien het toch al magere resultaat van de top niet in het Belgische parlement kon presenteren. Aan het Belgische verzet tegen een afwijkend stemgewicht voor Nederland was een harde actie van kleine landen onder leiding van de Portugese premier Guterres voorafgegaan. Zij vonden dat ze in vergelijking met Frankrijk, Groot- Brittannië, Italië, Duitsland en Spanje te weinig stemgewicht hadden gekregen. De correcties bij de verdeling van het stemgewicht onder de lidstaten vond België onvoldoende. Nederland hield zich tot ergernis van Verhofstadt afzijdig, omdat het tevreden was met de ene stem meer dan België. Achteraf zei de Belgische premier dat Nederland met de ene stem "een symboolspelletje" had gedaan. Premier Kok rekent erop dat België "enig begrip" voor hem kan opbrengen.

De Duitse bondskanselier Gerhard Schröder deed een bemiddelingspoging. Hij stelde voor dat Duitsland als enige grote lidstaat dertig stemmen zou krijgen, één stem meer dan Frankrijk. In dat geval zou hij bereid zijn af te zien van een eerder bedongen regeling waardoor de omvang van de Duitse bevolking van gewicht was bij de besluitvorming. Schröder wilde tegemoetkomen aan Verhofstadts eis ook de aantallen stemmen van grote landen te variëren met hun onderscheiden inwonertal. Dat werd echter door Chirac afgewezen. Frankrijk wil in de Raad van Ministers, het belangrijkste besluitvormende orgaan in de Europese Unie, per se niet minder stemgewicht dan Duitsland.

Uiteindelijk trok Verhofstadt zijn veto in nadat Roemenië nog een stem meer had gekregen dan Nederland, waardoor extra differentiatie bij de stemmenverdeling op grond van bevolkingsomvang was aangebracht. Bovendien vertelde de Belgische minister van Buitenlandse Zaken, Louis Michel, dat zijn land de toezegging heeft gekregen dat voortaan om de andere Europese top in Brussel zal worden gehouden. Als het aantal EU- lidstaten is toegenomen van de huidige vijftien tot achttien, zullen volgens Michel alle Europese toppen in Brussel worden gehouden. Op het ogenblik worden topbijeenkomsten gehouden in het land dat het per half jaar roulerende EU-voorzitterschap bekleedt. De Britse premier Blair toonde zich tevreden. Niet alleen is het vetorecht op belasting- en sociale zaken gehandhaafd, maar het stemgewicht, dat door de EU- uitbreiding zou afnemen, neemt juist toe. "Het plaatst ons in een veel sterkere positie", aldus Blair.

Zie ook:

Akkoord over bestuurlijke hervorming EU (11 december 2000)
Nederland botst met België op Europese top (11 december 2000
'Biechtstoel' moet top in Nice redden (11 december 2000
Weg vrij voor statuut Europese firma (11 december 2000
Charges bij begin Eurotop (7 december 2000)
Nederland wil meer snelheid (7 december 2000)
Frankrijk: 'Duitsers intomen' (7 december 2000)
Veto voor alle Britse kwesties (7 december 2000)
Duitsland meer stemgewicht (7 december 2000)
Nederland wordt warm noch koud van Europa (7 december 2000)
Perspectief voor Eurotop is somber (4 december 2000)
Twee dagen om de macht in Europa te verdelen (4 december 2000)
Toekomst Europese Unie staat in Nice op het spel (2 december 2000)
Prodi vreest mislukking EU-top Nice (1 december 2000)
Jospin en Chirac willen elkaar vliegen afvangen (1 december 2000)
'Brussel' leeft, vooral op papier (30 november 2000)

( a d v e r t e n t i e s )