MET OGENSCHIJNLIJK duizelingwekkende vaart klimt Bashar al-Assad sinds de dood van zijn vader, tien dagen geleden, naar het Syrische leiderschap. Afgelopen weekeinde wees de regerende Ba'athpartij hem aan als "leider van de partij en van het volk".

Over enkele dagen komt het parlement bijeen om hem officieel kandidaat te stellen voor het presidentschap en aan het eind van de 40-daagse rouwperiode voor Hafez al-Assad mag de Syrische bevolking die keuze in een referendum bevestigen. Nu al kan worden voorspeld: met een heel hoog percentage ja-zeggers. "Er is geen machtsvacuüm geweest", meldde gisteren dan ook de krant Al-Ba'ath, spreekbuis van de eenheidspartij. "De leider, generaal dr. Bashar al- Assad, die heeft geleerd aan de school van de wijsheid, van de moed, van de politieke vaardigheid, zoon van de eeuwige gids Hafez al-Assad, is het meest geschikt en degene die het meest verdient om te worden benoemd tot de kapitein die het schip moet loodsen langs de uitdagingen die Syrië omringen."

Bashar al-Assad wordt inderdaad met uitdagingen geconfronteerd, maar allereerst in eigen land. Dat zijn verheffing tot het allerhoogste zo snel gaat, zegt niets. Het is een open vraag of hij het op iets langere termijn als kapitein van het schip zal redden of overboord zal worden gezet. In dictaturen als de Syrische zijn er altijd meer geïnteresseerden in de macht, om de macht zelf en omdat zij zeer lucratief is - niet noodzakelijkerwijs om het land van dienst te zijn. Vóór Hafez al-Assad 30 jaar geleden de macht greep, volgde in Damascus coup op coup. Het feit dat het zo lang rustig is gebleven, zegt veel over Hafez' methoden, en niets over de ambities van zijn concurrenten. Bashar heeft rivalen binnen het oude leiderschap: oude medewerkers van zijn vader die van zijn relatieve zwakte als nieuwkomer willen gebruikmaken om zelf eindelijk hogerop te komen, en ambitieuze jongeren die de noodzaak van een nieuwe Assad niet zien. Daarnaast zijn er genoeg leden van de sunnitische meerderheid die van de dictatuur door Assads alawitische minderheid af willen.

HET IS VERLEIDELIJK een nieuwe, jonge machthebber als moderne hervormer te zien. Die neiging is tegenwoordig des te groter als die jonge leider zich ook met internet heeft bemoeid, zoals Bashar de afgelopen jaren heeft gedaan. Maar al zou hij een democratische inborst hebben - waarvan overigens nog geen enkel bewijs is - de jonge Assad kan het zich niet permitteren een eigen beleid te voeren. Hij zal moeten pappen en nathouden om de verschillende machtsgroepen tevreden te houden. Anders zou hij zijn concurrenten alleen maar aanmoedigen des te sneller zelf een gooi naar de macht te doen.

Dit zijn geen geschikte tijden voor een vredesproces. Voor Bashar is het moeilijk onderhandelen als in eigen kring elke concessie of afspraak kan worden gebruikt om hem mee om de oren te slaan. Zolang Bashar - of een ander - zijn macht niet heeft geconsolideerd, valt uit Damascus dan ook weinig constructiefs te verwachten. Een eerste teken hiervan zijn de problemen die de aan Damascus onderhorige Libanese regering plotseling maakt rond de Israelische troepenterugtrekking uit Zuid-Libanon. De Verenigde Naties hebben geconstateerd dat Israel zich achter de door VN-cartografen getrokken lijn heeft terugge trokken. Libanon accepteert die lijn op diverse punten niet, maar aanvankelijk - toen Hafez al- Assad nog leefde - zei het ermee te kunnen leven. Nu kan dat plotseling niet meer.

HET WIL NOG NIET zeggen dat de Libanese guerrillabewe ging Hezbollah ook meteen weer in stelling zal worden gebracht om Israel te bestoken. Het wil zeggen dat in het gebied een element van onzekerheid is teruggebracht dat met de Israelische terugtrekking leek te zijn weggenomen. De bevolkingen hebben er niet om gevraagd. Maar hun wordt ook niets gevraagd.

Zie ook:

Naar Qardaha om Assad te eren (17 juni 2000)
Dood van Assad is winst voor Arafat (14 juni 2000)
Hafez al-Assad in de hemel der onsterfelijken (13 juni 2000)
Nieuwe rol van Bashar al-Assad (34) nog onduidelijk
Barak: Israel blijft streven naar vrede met Syrië
Syrische president Assad overleden

( a d v e r t e n t i e s )