NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

HET EUROPESE consensus- kapitalisme is in zijn hart geraakt. De Britse mobiele- telefoononderneming Vodafone AirTouch is na een overrompelende, vijandige overname ter waarde van ruim 400 miljard gulden deze week de baas geworden bij Mannesmann, een icoon van de Duitse industrie die zelf hard op weg was naar een nieuw leven in de mobiele economie.

De getallen in dit duel der giganten zijn zonder weerga. De grootste overname aller tijden, recordprovisies (meer dan 2 miljard gulden) voor de adviseurs en na de officiële samensmelting het grootste Europese bedrijf gemeten naar de waarde van de aandelen op de effectenbeurs. De politieke beroering in Duitsland ('deze Amerikaanse toestanden zijn ons vreemd in Europa') en het Verenigd Koninkrijk ('dit is een voorbeeld van het moderne Europa') en de roep om beteugeling van grensoverschrijdende overnames in de EU zijn even snel verdwenen als zij zijn ontstaan. Europa volgt voortaan het Amerikaanse adagium: the business of business is business.Het Angelsaksische Vodafone heeft Mannesmann, Duitsland en continentaal Europa wel hardhandig bij de les gebracht: de economische en technologische revoluties voltrekken zich nog sneller dan wij wellicht denken. Mannesmann wilde zichzelf hervormen en zijn lucratieve telefoonbedrijf in een aparte onderneming naar de effectenbeurs brengen. De beleggersmarkt heeft nu geoordeeld: dat ging te traag. Hetzelfde geldt voor het politiek-economische veranderingsproces in Duitsland en Europa. De Verenigde Staten zetten de toon, voortgestuwd door de langste periode van economische groei uit de historie, met springlevend ondernemerschap bij Internet- en andere 'dot.com'-bedrijven en nieuwe vervlechtingen van de Oude en de Nieuwe Economie, zoals is gebleken bij de overname van Time Warner door America Online.

EUROPA LOOPT HIJGEND achter deze ontwikkelingen aan, maar de afloop van de strijd tussen Vodafone en Mannesmann toont dat drastische veranderingen op gang zijn gekomen. Voor het eerst is een grensoverschrijdende overname geslaagd die als vijandig werd beschouwd (dat wil zeggen: tegen de zin van het zittende management). En nog wel in Duitsland, waar werknemersvertegenwoordigers en banken traditioneel een grote invloed op het ondernemingsbestuur hebben. Onlangs heeft minister van Financiën Eichel zonder veel ophef een wijziging in de Duitse belastingwetgeving aangekondigd, waardoor ontvlechting van de nauwe banden tussen banken en ondernemingen niet langer fiscaal wordt afgestraft. Dit geeft een opening naar een ondernemerscultuur die veel meer ruimte biedt voor de werking van het aandeelhouderskapitalisme.

Op een ander terrein wordt het defensief van het consensus-kapitalisme, ook wel aangeduid als het Rijnlandse model, eveneens zichtbaar. De financiële schandalen van de CDU vallen moeilijk los te zien van de nauwe verwevenheid tussen Duitse ondernemingen en het politieke middenveld. De reinigende werking die van de onthullingen over de geheime partijfondsen uitgaat zal naar het zich laat aanzien ook de betrekkingen tussen het bedrijfsleven en de politiek losser maken. Dat betekent een verdere aantasting van het consensusmodel.

DE OMSTANDIGHEDEN VOOR verandering zijn dus beter dan ooit en Vodafone werkt hierbij als katalysator. Het is de eerste grote onderneming die de nieuwe Europese kapitaalmarkt, ontstaan na de introductie van de euro op 1 januari 1999, ten volle heeft gebruikt om mondiaal marktleiderschap te winnen. Vodafone betaalt niet in contanten, maar met aandelen Vodafone, die in tegenstelling tot de euro de afgelopen drie maanden steeds meer waard zijn geworden op de financiële markten.

Het succes van Vodafone is het succes van het begrip aandeelhouderswaarde, zeker als dat wordt versmald tot beurskoers. Volgens de normen van het Rijnlandse model moet een onderneming meer belangen dienen dan het financiële gewin van de aandeelhouder. Ook werknemers, leveranciers en de samenleving als geheel zijn belanghebbenden, niet als shareholders, maar als stakeholders. De aandeelhouders van Mannesmann, in meerderheid geen Duitsers, hebben niet de consensus beloond, maar de confrontatie en het toekomstperspectief van Vodafone. Dat houdt een les en een waarschuwing in voor het hele Europese bedrijfsleven.

Zie ook:

Goede deal red eer Mannesmann (4 februari 2000)
Mannesmann door de knieën voor Vodafone (4 februari 2000)
Dialoog Mannesmann/Vodafone (3 februari 2000)
Vodafone dreigt met de rechter (23 december 1999)
Slag om Mannesmann: leve de tweeslachtigheid (23 november 1999)
Hoger bod Vodafone op Mannesmann (19 november 1999)
Recordbod in overnameslag telecomsector (15 november 1999)

( a d v e r t e n t i e s )