NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Het rommelt in de Bondsrepubliek. Niet alleen oud-bondskanselier Helmut Kohl en zijn CDU liggen onder vuur over illegale financiering. In Noordrijn-Westfalen heeft de SPD van kanselier Schröder een eigen schandaal.

Door WILLEM WANSINK

BERLIJN, 6 JAN. De positie van de Duitse bondspresident Johannes Rau is in het geding. Hij zou, toen hij nog minister-president was van Noordrijn-Westfalen, particuliere vluchten hebben gemaakt met een vliegtuigje van de Westdeutsche Landesbank (WestLB). Ook zou Rau zijn 65ste verjaardag door de bank hebben laten betalen.

Niet alleen Rau ligt onder vuur, Noordrijn-Westfalen is volgens de christen-democratische CDU na dertig jaar sociaal-democratisch bewind verworden tot een zelfbedieningsstaat voor toppolitici van de SPD. In de aan Nederland grenzende deelstaat lijkt een nauwe verwevenheid te zijn bestaan tussen SPD-Genossen en WestLB, de derde bank van Duitsland en de grootste van Noordrijn-Westfalen.

Vorige week begon de officier van justitie in Düsseldorf een onderzoek naar de handelwijze van minister van Financiën Heinz Schleusser. Hij zou de top van de WestLB in de zomer van 1996 hebben gewaarschuwd voor een op handen zijnde inval wegens het mogelijke witwassen van geld. Ook heeft Schleusser mogelijk in het voorjaar van 1997 de leiding van het staalbedrijf Thyssen gewaarschuwd voor een vijandig overnamebod door Krupp. Dit is nog maar één deel van het verhaal.

Maandag begint in geheime zitting in Düsseldorf een onderzoekscommissie van het deelstaatparlement haar werk. De commissie gaat verder dan justitie. Zij wil het hele netwerk blootleggen van de vervlechting van sociaal-democratie en de bank. De CDU spreekt van ongeoorloofde verstrengeling van persoonlijke en gemeenschappelijke belangen bij overheidsinstellingen (Filzokratie). Volgens de christen-democraten zijn het partijboekje en de achterkamertjes-politiek doorslaggevend.

De beschuldigingen aan het adres van de SPD hebben een politieke achtergrond. Op 14 mei vinden verkiezingen plaats voor een nieuw deelstaatparlement. Tot nu toe doet de CDU het goed in de peilingen en dalen de populariteitscijfers van SPD-premier Wolfgang Clement. De commissie wil haar werkzaamheden nog voor de verkiezingen, tijdens de laatste parlementaire zittingen in april, afronden.

In eerste instantie gaat de commissie na in hoeverre prominente SPD- politici particuliere vluchten hebben laten betalen door de eerder genoemde WestLB. Niet alleen minister Schleusser, maar ook bondspresident Johannes Rau, tot 1998 minister-president van Noordrijn- Westfalen, en diens opvolger Clement worden daarbij onder de loep genomen.

Volgens Duitse media als Der Spiegel en Focus hebben zij aantoonbaar privé-vluchten gemaakt met het toestel van een dochtermaatschappij van de WestLB. Rau bijvoorbeeld zou naar zijn vakantieverblijf op het Waddeneiland Spiekeroog zijn gevlogen. Schleusser liet zich twee keer naar de Kroatische kust vervoeren om zijn zeilboot She te bezoeken - de rekening van ruim 30.000 gulden betaalde hij pas veel later. En in 1990 reisde de toenmalige SPD-fractieleider Friedhelm Fahrtmann zelfs voor een driedaagse berenjacht mee naar Sarajevo.

De piloot van het toestel is inmiddels overleden. Maar zijn echtgenote heeft verklaard dat Noordrijn-Westfaalse toppolitici regelmatig zonder te betalen particulier zijn meegevlogen in het door de WestLB betaalde vliegtuigje. Bij het parlementaire onderzoek wordt vooral gekeken naar de rol van de machtige Westdeutsche Landesbank. Deze bank is met 43,16 procent grotendeels in handen van de deelstaat. Met een balanstotaal van bijna 800 miljard gulden in 1999 en 10.000 medewerkers is de WestLB zowel staatsbank als girocentrale voor de spaarbanken. Ze bezit aandelen in grote bedrijven als Thyssen-Krupp, Preussag en het energieconcern Veba.

Minister van Financiën Schleusser is plaatsvervangend voorzitter van de raad van beheer van WestLB. Bestuursvoorzitter Friedel Neuber is tevens voorzitter van de raad van toezicht bij het energiebedrijf RWE in Essen en lid van de raad van toezicht bij VEW en Thyssen-Krupp. Volgens de Duitse pers is de 64-jarige Neuber de invloedrijke Pate (peetvader) die in Noordrijn-Westfalen aan de touwtjes trekt. Alles draait om Neuber, 'die Macht am Rhein' schreef de zondagskrant Welt am Sonntag.

Het netwerk van SPD-lid Neuber is groot. Samen met zijn goede vriend Rau richtte de 'rode bankier', zoals Die Woche hem noemt, reeds jaren geleden een investeringsclub op die als een soort geheime broederschap wordt afgeschilderd. Ook Schleusser en, sinds enige tijd, minister- president Clement zijn lid van deze 33 personen omvattende club (IC 72). Zelfs de 65ste verjaardag van Rau werd door Neubers WestLB betaald.

De gang van zaken bij WestLB is justitie in Noordrijn-Westfalen al langer een doorn in het oog. Omdat vermoed werd dat de bank zich actief had beziggehouden met illegale geldtransacties naar het belastingparadijs Luxemburg deden zo'n zeshonderd medewerkers van de belastingdienst op 3 september 1996 een inval in het hoofdkantoor van de bank aan de Herzogstrasse in Düsseldorf. Tot hun verbazing troffen zij geen belastend materiaal aan. Overal waren nieuwe dossiers aangelegd. Prompt rees het vermoeden dat de bank was getipt. Inmiddels zijn tegen 21 medewerkers van de bank aanklachten wegens belastingontduiking ingediend.

Minister van Financiën Schleusser ontkent dat hij de tipgever is geweest. Als dit toch wordt bewezen, kan Schleusser op een gevangenisstraf van maximaal vijf jaar rekenen. Of bondspresident Rau voor de parlementaire onderzoekscommissie moet verschijnen, is ongewis. Het ziet ernaar uit dat de CDU voorlopig genoegen neemt met een schriftelijke verklaring van Rau.

Zie ook:

Onderzoek Kohl ontzet Duitsers (30 december 1999)
Oud-kanselier Kohl verliest steun CDU-top (22 december 1999)
Kohl: ik heb nooit zelf geld ontvangen (17 december 1999)
Kohl: ik beheerde geheime gelden (1 december 1999)

( a d v e r t e n t i e s )